2. kim tərəfindən sayılır demək istədiyim başlıq. həqiqətən kim ateistləri humanist və əntəl sayır əlbəttə ki dindarlar onların özləri görür ki alimlərin, elm adamlarının, sənətkarların bir çoxu ateist olmasa da ən azından deistdi. bu yeniyetmə heçnə bilmədən sırf özünü ağıllı göstərmək üçün ateist olanları çıxsaq deist, agnostik və ateistlər həqiqətən də ağıllı insanlardı. onlar dinə inanmadıqlarına görə ağıllı deyil, yox bu səhv yaxlaşım olardı, amma görünür araşdırıb ağlı, məntiqi ilə bir nəticəyə gəliblər və buna görə də dinə inanmırlar*
hamısı üçün demirəm
. mən şəxsən bir insanı ateist teist deyə ayırmıram həqiqətən ağıllıdısa ağıllıdı deyərəm, ona görə də rahatlıqla deyə bilərəm ki tanış olduğum ateist, deist və agnostiklərin ümumi mənada ağılları, məsələyə baxışları, çərçivədən kənarda məsələni görə bilmə qabiliyyətləri məni heyran edib, eynisini teistlər üçün deyə bilməyəcəm məsələyə ancaq din tərəfdən baxırlar əgər dinə qarşıdırsa bir məsələ ona ya sərt reaksiya verirlər ya da heç nə etmirlər ümumiyyətlə qulaq asmırlar. neçə dindar görmüşəm evolution haqqında söhbət gedəndə başqa bir mövzu açmaq istəyir bu haqda danışmaq belə istəmir*
elmi sferada əlbəttə ki
.
humanizm isə tamam fərqli mövzüdü dindarlar özləri belə fikirləşir ki, əxlaq dəyərlərini din bəlirləyir buna görə də dinsiz insanlar əxlaqsızdılar. əslində isə insan müəyyən bir yaşdan sonra özü yaşı qurudan ayıra bilməlidi nəyin yaxşı nəyin pis olduğunu ayırd edə bilməlidi. din divarlarından çıxmış insanlar əxlaq formalarını məntiqlə müəyyən edirlər ona görə də dinsizlərin ümumi bir humanizm anlayışı yoxdu bir çoxu ya məsələyə öz məntiqi ilə baxır ya da əvvəlcədən bu məsələ haqqında yazılmış fikirləri oxuyub öz özlüyündə müzakirə edib qərarını verir. amma məntiqin yolu bir olduğuna görə çoxu humanist kimi görsənir. məntiqi düşüncənin limiti olmadığına görə və insanların məntiqi düşüncə tərzləri bir birindən fərqli olduğuna görə hər kəs humanizmi özünə görə yorumlaya bilər, yəni hərə *
hər bir dinsiz yəni
öz əxlaq normasını formalaşdırdığı kimi öz humanizmini də formalaşdıra bilər.
