1. çoxlarının tərbiyəsində valideynlərdən daha çox rol oynayan insanlardır. dayə, və ya baxıcı, valideynləri günün böyük hissəsində məşğul olan uşaqların tərbiyəsi, təlimi, əyləncəsi və yedizdirilib, içizdirilməsi üçün işə götürülən insanlardır.
vera ilə necə və harada tanış olmaqımızı xatırlamıram amma onunla keçirdiyimiz, yaşadıqımız hər an bir füsunkar poeziya kimi yaddaşıma həkk olunub. vera mənim ailəmlə yaşadıqımız mənzildə qapı qonşumuz idi. əksər rus qadınları kimi uzun boylu, saman kimi lakin çox yumuşaq xına ilə rənglənmiş çəhrayı saçları, açıq yaşılı rəngli gözləri onu saman saçlı kuklalara bənzədirdi. elə bil göz bəbəkləri ağ rəngdə duvaq ilə örtülmüşdü. yaşca çox qoca olan lakin zahirən həyat eşqiylə yanıb alışan balaca qız uşağına bənzəyirdi. anamın dediyinı görə onun kimi kimsəsi yox imiş bircə onunla birlikdə o evdə yaşayan bacısından başqa və yaşı çoc olduquna görədə əmək qabilliyətli insanlar sırasından çixarılıbmış. bizimlə qonşu olduqları üçün anamla tez-tez ünsiyyət qururmuşlar. anam mənə baxa bilmədiyinə görə ona mənim dayəm olmağı təklif etmişdi, o da buna qarşılıq anama ona bir məsələdə söz verməyini xahiş eləmişdi. əgər bir gün yataqımda yuxumun şirin vaxtında nəfəsim kəsilsə, mənə sahib çıx, istəmirəm ki, mənim vücudum ac qurdların didib-didişdirdikləri, soyuqdan çürüyən ət parçasına dönsün. biz onunla tez-tez kilsədə ibadətlərə gedərdik, kilsə xorlarını dinləyərdik. o, dua edərkən onun yalqızlığını, qiymətli xronometr kimi gizlətdiyi əzab-əziyyətlərini hər dəfə məlahətli simasında duyardım. bəzən vaxtımız çatmayanda kitabxana bağlannan vaxtı ərzində özümüzü gücnən çatdırıb bir-iki nağıl kitabı götürüb evdə oxuyardıq.ama daha çox kitabxanada oturmaqı sevərdik və oradakı müxtəlif kitabların yaratdıqı o qəribə qoxunu məlhəm tüstüsü imiş kimi ciyərlərimizə çəkməkdən doymazdıq. bəzən kilsədə ibadət mərasimləri keçiriləndə, mən onunla həmişə mərasimlərə qatıla bilmirdim və bacısı ilə gedərdi. mən getmədiyim zamanlarda mənə " svetoya voda " (müqəddəs su) gətirib deyərdi. bu suyu tez-tez iç tanrı oğlunun məlhəmli, şəfalı əlləri ilə toxunduğu sudur. hələ parklarda olan yelləncəklərdə yellənərkən, sənin başına gələcək hər cür təhlükədən, səni qorumaq üçün qıraqdan müşahidə edən həmin o, gözə görünən qüvvənin, sürüşkəndə sürürşərkən yıxılıb yerə dəydiyin, burnun qanadiqinda, hıçqıra-hıçqıra ağlamaqından əlləri titriyərək lakin soyuqqanlı tərzdə, qayğı ilə səni isti qucağında sakitləşdirən, o, saman saçlı qadının ölümü ilə razılaşmaq mənə qeyri-mümkün şərt kimi gəlirdi. kimsəsiz olan bu qadının sən demə moskvada acından ölən bir-iki səfil qohumlarıda var imiş. bir dəfə veraya həmin səfil qohumlarından məktub gəldi və məktubda yazılmışdı ki, onun adına moskvada bir otaqlı ev var. o məktubdan sonra vera bacısı ilə moskvaya həmən evə köçdülər və mənə bağışladığı kiril əlifbasıyla olan uşaq bibliyasından savayı heçnə qalmadı. lənətə gəlmiş murdar, səfil qohumlar, mənim yarım qalmış uşaqlığımı əlimdən aldılar, bəs mən indi necə böyüyəcəm?
mənim anama məktublar yazırdı, telefon zəngləri edirdi və xahiş edirdi ki, atam moskvaya gələrkən məni özüylə gətirsin. biz atamla aramıza bacım da daxil olmaqla onları ziyarətə getdik. çox xəstə idi, xəstəlik xora kimi onun bütün bədənini bürümüşdü, taqəti qalmamışdı, bədəni ruhuna, ruhu isə bədəninə tab gətirə bilmirdi, bükülmüşdü. elə hey məni yuxuda gördüyündən bəhs edərdi.məni tez-tez yuxularında görürmüş və məni tərk edib getdiyi üçün ondan inciyib sarsılmışdım deyə, soyuqqanlılıqla onun söhbətdərini dinləyərdim. mən bakıya qayıdandan sonra təxminən dörd - beş aydan sonra zəng gəldi. zəng çox narahat səslə çalırdı, elə bil nələrsə bilirdi. anamın bir az üzülmüş sifətini gördüm və mənə tərəf çevrilib zəng edən lidanın olduğunu (veranın bacısı) və təəssüflənərək , vera babulyamın öldüyünü dedi. və mən bu ölüm xəbərini alarkən heçnə hiss edə bilməmişdim. indi də qəbrinin harada yerləşdiyini bilmirəm.