1. səfəvilərin azərbaycan dövləti olduğunu sübut edən şəxs.

oqtay əfəndiyev 1926-cı il martın 26-da bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdu.

o, keçmiş ssri-nin ən nüfuzlu ali təhsil ocaqlarından sayılan moskva şərqşünaslıq institutunu bitirmiş, ssri ea-nın şərqşünaslıq institutunun aspiranturasında təhsil almışdı. 1955-ci ildə namizədlik dissertasiyasını, 1969-cu ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş, 1993-cü ildə professor elmi adını almışdı. altmış ilə yaxın bir müddətdə amea tarix institutunda çalışan o.əfəndiyev 2001-ci ildən etibarən amea-nın müxbir üzvü idi.

o, azərbaycan səfəvişünaslıq məktəbinin banisidir. ilk dəfə məhz o.əfəndiyev səfəvilər dövlətinin azərbaycan dövləti olmasını tutarlı elmi faktlar əsasında sübut etmişdi. oqtay müəllimin araşdırmalarından əvvəl dövlətçiliyimizin səfəvi dövrü sanki tariximizin qaranlıqlarında itib-batmış gizli bir xəzinə idi.

mərhum alim səfəvi tarixi ilə əlaqədar bir sıra kitablar – monoqrafiyalar və qaynaqlar nəşr etdirmişdi: “xvi əsrin əvvəllərində azərbaycan səfəvilər dövlətinin yaranması” (rusca: bakı, 1961), “azərbaycan səfəvilər dövləti xvi əsrdə” (rusca: bakı, 1981; azərbaycanca: 1993 və 2007), “oruc bəy bayatın - iranlı don juanın kitabı” (rusca: bakı, 1988 - a.fərzəliyevlə birlikdə), “venesiyalılar şah i təhmasibin sarayında” (azərbaycanca və rusca, 2005), “rusiya və avropa oruc bəy bayatın - iranlı don juanın gözü ilə” (rusca: sankt-peterburq, 2007 - a.fərzəliyevlə birlikdə), “isgəndər bəy münşi. tarixi-aləmarayi-abbasi. i cild. ön söz, tərcümə, şərhlər və göstəricilər” (azərbaycanca, 2009 - n.musalı ilə birlikdə).

oqtay əfəndiyev vətənimizin orta əsrlər tarixinin digər dövrlərinin və problemlərinin öyrənilməsinə, elxanilər, qaraqoyunlular, ağqoyunlular və şirvanşahlar dövlətlərinin araşdırılmasına yönəlmiş məqalələrin də müəllifidir. bunlardan əlavə, o, azərbaycan tarixi üzrə 10-a qədər ümumiləşdirici əsərin yazılmasında yaxından iştirak etmiş, müstəqillik illərində çapdan çıxmış 7 cildlik “azərbaycan tarixi”nin üçüncü cildinin məsul redaktoru və başlıca müəlliflərindən olmuşdu. beynəlxalq ictimaiyyət tarixi keçmişimizlə bağlı bir çox gerçəklikləri məhz onun dilindən eşitmiş, onun qələmindən oxumuşdu.



uzun illər ərzində amea tarix institutunun “azərbaycanın orta əsrlər tarixi” şöbəsinə rəhbərlik edən o. əfəndiyev 6 elmlər doktoru və 12 elmlər namizədi yetişdirmişdir. tarix elmi qarşısındakı xidmətləri müqabilində o.əfəndiyev “şərəfli əməyə görə” medalı (1982), “şərəf nişanı” ordeni (1986) və azərbaycan respublikasının “şöhrət” ordeni (2004) ilə təltif edilmişdi. 2006-2007-ci illərdə görkəmli alim azərbaycan respublikası prezidenti yanında ali attestasiya komissiyasının tarix üzrə ekspert şurasının sədri olmuşdur.

2013-cü il fevral ayının 26-dan 27-nə keçən gecə çoxsaylı tarixçilər nəslinin ustadı, azərbaycan səfəvişünaslıq məktəbinin banisi, amea-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor oqtay əbdülkərim oğlu əfəndiyev 87 yaşında vəfat etdi.
azens.az