5. - necə yarandı andrei rublev?
- tarkovski: bir axşam konçalovski və digər bir dostumla masa başında müzakirə edirdik. bu dostumuz "niyə rublevə bir film çəkmirik? mən aktyoram, rublev rolunu da çox yaxşı bacararam, köhnə rusiya, ikonlar çox gözəl bir mövzu olar" deyə təklif etdi. əvvəlcə bu fikir mənə həyata keçirilməz, hətta bərbad, mənim dünyamdan çox uzaq kimi göründü. buna baxmayaraq ertəsi gün filmi çəkməyə qərar vermişdim. konçalovski ilə işə başladıq. nə yaxşı ki, rublev-in həyatına aid çox az şey bilirdik. bu bizə böyük bir hərəkət azadlığı verdi.
- vladimirin çantasından, kilsə zənginin düzəldilməsinə qədər bütün komponentlər sizin tərəfinizdənmi seçilib hazırlandı?
- tarkovski: bütün bunlar təxəyyül məhsuludur, amma yenidən yaradılmamışdan əvvəl mövcud olan bütün sənədlər yoxlanıldı. bir mənada andrei rublev-in həyatını əlimizdəki tarixi sənədlərin işığında yenidən kəşf etdik.
- beləcə son dərəcə fərdi bir film oldu ...
- tarkovski: fərdi olmayan bir film çəkə bilmərəm.
- filmin əsas sualı, xəstələnən sənətçinin yaratmaqdan imtina etməsi, tarkovski düşüncəsi idimi?
- tarkovski: əlbəttə, əslində bir neçə ikon xaricində rublev-ə aid heç bir sənədimiz yox idi, amma rublev-in karierində bir boşluq, yaradıcılıqdan yan keçən əhəmiyyətli bir dövr olduğu bilinir. bu dövrü bir imtina olaraq çəkdim, amma məsələn, rublev-in bu dövrdə venesiyada olduğunu isbat edən bir başqa şərh çıxarsa nə təəccüblənərəm, nə də şoka düşərəm. bəlkə də vladimir katedral-ın yıxılması ona heç təsir etməyib. mən bir rublev yaratdım, amma başqa şərhləri də qəbul edirəm.
- andrei rublev pisliyə məruz qalan bir dünyada sənətin legitimliyinə aid bir filmdir. pislik daima iş başındaykən gözəli yaratmaq ehtirası niyə?
- tarkovski: pislik nə qədər artarsa gözəli yaratma səbəbi də bir o qədər artacaq. şübhəsiz daha çətin olacaq, amma daha da vacib olacaq.
- təbii ki, bunun fövqəladə bir sənət olmaması şərtiylə.
- tarkovski: necə yəni fövqəladə bir sənət olmaması?
- tanrının dünya planı ilə uyğun gələn sənət.
- tarkovski: insan var olduğu müddətcə yaratma meyli də var olacaq. insan özünü insan olaraq hiss etdiyi müddətcə bir şeylər yaratmağa çalışacaqdır. bəli onu yaratmağa bağlayan şey budur. nədir yaratmaq? sənətin faydası nədir? bu sualın cavabı bu düsturda yatır: sənət bir yalvarışdır. bu hər şeyi izah edir. insan sənət vasitəsi ilə ümidini dilə gətirir. bu ümidi dilə gətirməyən, mənəvi təməli olmayan heç bir şeyin sənətlə əlaqəsi yoxdur, bunlar ancaq intellektual analiz ola bilər. picassonun bütün əsərləri bu intellektual analizə aid qurulmuşdur. picasso dünyanı öz analizi, öz intellektualının yenidən qurulması adına rəngləyir. adının bütün prestijinə baxmayaraq etiraf etməliyəm ki, sənət zirvəsinə heç bir zaman çata bilmədiyini düşünürəm.
- sizcə dünyanın bir mənası olduğunu qarşıya qoyan sənətdən başqa sənət yoxdurmu?
- tarkovski: təkrarlayıram, sənət bir yalvarışdır, bir dua formasıdır və insan yalnız duası ilə yaşayar.
- bir çox insan andrei rublev-də bu günün sovetlər ittifaqına, rusiyanın keçmişdəki mənəvi yaradıcılığını yenidən tapa bilməsi üçün göndərilən mesajlar olduğunu düşünür.
- tarkovski: bu mümkündür, amma mənim problemim deyil. hal-hazırkı rusiyaya mesaj göndərmirəm. onsuz da heç bir rusa, heç bir şey söyləmək istəmirəm artıq. xalqıma demək istəyirəm ki ... bütün dünyaya deyərəm ki ... peyğəmbər fəzilətəri artıq məni maraqlandırmır. mən peyğəmbər deyiləm. tanrının şair olma ehtimalını, kilsədəki inananlardan fərqli şəkildə, yalvarış olaraq verdiyi bir insanam. bundan başqa nə bir şey deyə bilərəm, nə də demək istəyirəm. əgər qərb cəmiyyəti mənim filmlərimdə rus xalqına istiqamətli mesajlar tapırsa, bu iki xalq arasında həll ediləcək bir problemdir, mənim problemim deyil. mənim bir tək qayğım var; işləmək, yalnız işləmək.