1. dilimizdə əcdad, əbu əcdad kimi ifadələrin daha da ədəbiyyata bağlanan formasıdır.

təəssüf ki, bu yeddi arxa dönən ifadəsi dilimizdə daha çox o yeddi arxa dönənləri söymək üçün işlədilir.

mənim isə, məqsədim bu ifadədə əslində neçə illik qohum- əqrəbələrimizin söyüldüyünü araşdırmaqdır.

bundan öncə qeyd etməyi özümə borc bilirəm ki, dilimizdə qohumlar üçün işlənən ifadələr çoxdur və birinin "yeddi arxa dönənlərini" söyməklə və ya ona "birini deyərəm yeddi qatından keçər." demək eyni şeydirmi ya müxtəlifdirmi? bu ixtilaf doğurur.

yəqin ki, müxtəlifdir. çünki, dilimizdə qohumlar üçün işlənən qat sözü bizimlə eyni dövrdə yaşayan ikinci, üçüncü qatdan olan qohumlarımıza işarədir.
nədir bu qat? kimdir bu qohumlar?
əgər qardaşımız birinci qat qohumumuzdursa, əmimizin oğlu 2, onun oğlu 3- cü qatdan qohumumuzdur.
əsas problemi yaradan məsələ isə, dilimizdə dərəcə sözünün də konkret əcdadımızımı, ya, qeyd etdiyimiz qatlarımı bildirdiyini bilmirik. yəni, hər ikisini bildirə bilir.

bu 7 arxa dönən ifadəsindəki "arxa" sözü isə, konkret nəsil bildirir. necə ki, yaxınları vəzifədə olan insanlar haqqında "onun arxası var." deyirik. bəli, arxa sözü həm nəsil, həm də, dayaq mənalarını verir ki, bu da siz demişkən başqa entrynin mövzusudur.

gələk yeddi arxa dönənlərimizin neçə il öncə yaşamalarına:
dostlar, məsələ çox bəsitdir. mən bir məqalədə bunun 200 il demək olduğunu oxudumsa da, copy paste olmasın deyə özüm hesabat apardım, siz də aparın.
tək etməyiniz lazım olan atanızla öz yaş fərqinizi, babanızla da, atanızın yaş fərqini, sizin ehtimal olunan körpənizlə də-* öz yaş fərqinizi hesablayın.
əgər evlənmək fikriniz yoxdursa, bunu babanız eyni olan və özü də evlənib övladı (əmi, xala, bibi, dayı uşaqları) üzərində təhlil edin.
əgər babanın atasının da təvəllüdünü, onun da atalarının təvəllüdünü öyrənmək mümkündürsə, lap əla olar. amma, mümkün olmayanda da təxmini ədədə çıxmaq olur.
məsələn: babanız atanızdan (və ya, hesabladığınız adamın atasından) 23 yaş, atanız (və ya, hesabladığınız adamın atası) sizdən (və ya o adamdan) 25 yaş, siz də (və ya hesabladığınız adam) övladdan 27 yaş böyük olursunuzsa, bu yaş fərqlərini toplayıb elə 3- ə bölürük ki, ədədi ortanı tapaq.
təbbi 4 və daha artıq təvəllüd haqqında məlumatı olanlar da bunları toplayıb 4-ə və daha yuxarı ədədə biləcəklər.
biz göstərdiyimiz misalda 23+25+27 nin cəmi olan 75- i 3-ə böldükdə ədədi orta 25 alınır.
söhbət yeddi arxa dönəndən getdiyi üçün 25×7=175 il.

yəni təqribən yeddi arxa dönənimiz bizdən 150- 200 il öncə yaşayıblar. təbii o vaxt babalarımız nə qədər gec ailə qurublarsa, yeddi arxa dönənimizin də yaşı o qədər əvvələ gedəcək.
o vaxtın kişiləri də tez evlənmiş ola bilmələrinə görə 150 ehtimalını qoydum. -*