əjdahalar googlla sözaltı sözlük - sözaltı günlük - sözaltı etiraf - dostluq - kiçik xoşbəxtliklər - rafet el roman - adı feride amı geride - düzəldilməli başlıq adları - kənd toyunda semiçka satmaq 3. məsələn, elə bir musiqi var ki, onu hər dəfə eşidəndə, olduğu andan, situasiyadan çıxarıb, tamamilə başqa yerə aparır. götürək simon&garfunkelin "the sound of silence" mahnısını. ümumiyyətlə, bu musiqinin ayrı yeri var, ən azından mənimçün. o sözlər, o musiqi birləşib, mahnı yox, ondan da ötə bir şey yaradır. Bilmirəm. əgər tanrı varsa və musiqini sevirsə, mütləq qulaq asıbdır deyə düşünürəm. belə mahnılar, belə şeylər çox azdı. hansı ki, bunlar adi bir mahnıdan qat-qat təsirlidir. o birilərindən həzz alırsan, lakin bunlarda isə həzzin yanında başqa şeylər də olur. nə bilim, nələrsə natamam qalır, elə bil. məsələn, gary julesin "mad world", radioheadin "creep", nenanın "99 luftballons", scorpionsun "wind of change", lou reedin "perfect day", jeff buckleyin “hallelujah” mahnısı və bir neçə mahnı var ki, onlar da eyni hissi yardırlar məndə. bunlar çox bilinən musiqilərdi və hamı tərəfindən bu cür sevilə bilər, bəlkə də. amma bunlarda yalnız sizə məxsus, sizə aid olan şeylər də tapa bilərsiz. bu səndə də, məndə də, o birisində də fərqli şeydir. amma ortaq tərəfləri də var. hamımızın ortaq tərəfləri olduğu kimi. Mövzuya qayıdaq. təsadüfdür yoxsa nədir bilmirəm amma bu mahnıların əksəriyyətiylə eyni anda tanış olub, dinləməyə başlamışam. bilmirəm bu mahnılar, həqiqətən, təriflədiyim qədər yaxşıdır? məhz o vaxt yox, başqa vaxt da qarşıma çıxsaydı belə sevəcəkdim, indiki təsirləri olacaqdı yoxsa onların hamısını digər bütün mahnılardan ayırıb, ayrı yerə qoymağımın səbəbi, onlarla eyni anda, eyni vaxtda - o günlərdə tanış olmağım, o günlərdə yaşadıqlarım və onların təsiridir? bunları nostalji başlığına yazmağımın səbəbi burada başlayır. mən artıq bunları dinləyəndə, o hisslər deyirəm ha, onlar nostaljidən başqa bir şey deyil. qulaq asan kimi ilk dinlədiyim günlər, o günlər bilmirəm nə yaşamışamsa bunlar bilmədən, istəmədən xatirimdə dumanlı şəkildə canlanır, əslində canlanmır, bilmirəm. ya da bu musiqilər o qədər möhətəşəmdir ki, onların ilk notunu, ilk sözünü eşitdiyin anda nostaljik hisslər oyanır. Sanki, əvvəl eşitmisən kimi. Nə vaxtsa dinləmisən. məncə, ən dəyərli şeylərdir. keçmiş musiqilər, keçmiş kitablar, keçmiş söhbətlər, keçmiş insanlar, keçmiş günlər, keçmiş biz. “keçmiş üçün kədər” burada başlayır. nostalji bir duyğudur və ancaq da bu formada yaşanıla bilər. məsələn, nostalgiyanın o tərifi olmayan hissini kəşf etdiyim andan – o təzə-təzə yetişdiyim vaxtdan bəri gələcək günlərdə bu hissi yaradacaq şeylər yaradıram, süni şeylər. bir vərəqə, divara, kitaba o günün tarixini, o anın saatını, dəqiqəsini, saniyəsini ya da o anla bağlı bir söz yazıram və uzun müddət keçdikdən sonra istəyərək və ya istəməyərək o qarşıma çıxır. Bu çox axmaq və mənasız ola bilər. amma bunu dəfələrlə təcrübə etmişəm. heyhat, çox vaxt heç bir hiss oyanmayıb. Halbuki, onları – o “nostaljik elemenləri” yaradarkən heç belə olacağını fikirləşməmişəm. indi, belə olacağını, heç bir şey hiss etməyəcəyimi bilsəm də fikir verməyib, bir yerləri qaralayıram, bəlkə, olar deyə.
Yuxarıda dediklərimiz süni olaraq yaradılmağa çalışılan şeylərdir. Amma musiqi dedik ha, kitab dedik ha, xoş və ya bədbəxt hadisə dedik ha, bunlar təbii, özü-özündən yaranan şeylərdir. Necə? Birdə baxırsan ki, onun üzərindən bir müddət keçib, yadına düşür və bununla da kədər bürüyür. bir az diqqətlə, həssas yanaşsaz həyatınıza ,hər an fərqinə varacaqsınız. Ümumiyyətlə, çalışın həyatınızın, ətrafınızın fərqində olun. Nəysə, bunlar təbii şeylərdir, dedik. Çünki, burada sünilik yoxdur, özü-özündən yaranır, həyatın özündən gəlir. Bax belə günlər, söhbətlər, musiqilər və bunun kimi şeylərlə yaxın olmaq və bunlarla hiss etmək lazımdır. Heç bir sünilik olmadan, heç bir axışı pozmadan.
heç vaxt o günlərə, o vaxtlara, o anlara qayıtmaq da istəmirəm. bu istəyin çox güclü olmasına baxmayaraq. Keçmişə əlçatmazlığın,ona qovuşmağın mümkünsüzlüyünün yaratdığı qeyri-müəyyən duyğunu hiss etmək istəyirəm. o anı arzulamaq, lakin ona çatmamaq istəyirəm. bir gün bir musiqiyə qulaq asırsan, əvvəl oxuduğun kitabı vərəqləyirsən və ya əvvəl yaşadığın küçələri gəzirsən, inanılmaz həzz verir, nostaljik duyğuları oyadır, beynini gücə salıb, çalışdığın qədər o anlara qayıtmaq istəyirsən amma daha sonra geriyə qayıtmağın mümkünsüzlüyünü, bu yoğun duyğunun arasında qavrayırsan və tam bu an, elə bil nəysə boğazında qalır, düyünlənir, biraz da ağrıyır, elə bil bir şey demək istəyirsən də deyə bilmirsən, udqunursan, hətta gözlərin dolur. Mən bunu istəyirəm. bunları hiss etmək. Gündəlik həyatla olan sazişi pozub, astaca məsuliyyətlərdən boyun qaçıraraq, bunları hiss etmək.
Simon&Garfunkel – the sound of silence
(youtube: )
Hello, darkness, my old friend,
I’ve come to talk with you again.
{...}
People talking without speaking
People hearing without listening
People writing songs that voices never share
No one dared
Disturb the sound of silence.
)