2. ehtimal deyəndə ən birinci hamının ağlına hamımızın yaxşı bildiyi zər məsələsi gəlir. zərin altı üzü var və deməli zəri atarkən bütün üzlərin düşmə ehtimalı eynidir və 1/6-ə bərabərdir.

deyirlər ki, insan ətraf mühitlə daim qarşılıqlı əlaqədədir və hətta, insan ətraf mühitə təsir edir. fiziki təsir məsələsi kifayət qədər aydındır yəqin ki hamıya. gəlin bir az da ətrafa düşüncələrimizlə etdiyimiz təsirlərə nəzər yetirək. * necə düşüncələrlə? deyəsən gijdiyir uje - deməyin :p

qayıdaq zər məsələsinə. deyirlər ki, zəri atanda mənim şeş atmaq ehtimalım 1/6-ə bərabərdir. amma kiçik bir məqam var ki, diqqətinizi ona yönəltmək isdiyərdim. mən zəri atmamış şeş düşmə ehtimalını bilmədiyim üçün deyirəm ki, 1/6-dir. amma əslində şeş düşmə ehtimalı ya sıfırdır, ya da 100-dür. əgər mən zəri atmışam şeş düşübsə deməli 100% şeş düşəsi idi amma mən bunu bilmirdim. bu məsələni burda qoyub başqa bir şeydən danışmaq isdiyirəm. sonra qayıdarıq buna.

məsələ burasındadır ki, biz zəri atarkən elə-belə "atırıq" deyə düşündüyümüz üçün bu fiziki prosesi kifayət qədər dəyərləndirə bilmirik. zəri atarkən hansı üzünün düşməsində, zəri hansı qüvvə ilə, hansı bucaq altında və necə atdığımız önəmlidir. əgər eyni hərəkəti tutudursaq dalbadal şeş ata bilərik. hansı ki, bəzi insanlarda görürük bunu. baxmayaraq ki dalbadal 5-6 dəfə şeş atmaq ehtimalı çox-çox azdır, amma elə insanlar var ki, bunu tez-tez eliyə bilirlər. deməli burda əsas məsələ 1/6 kəsrində deyil. başqa şeydədir.

təsəvvür edin ki, zər atan bir cihaz düzəltmişik. burda hər şey ideal qəbul olunacaq. çünki, elmdə də nəyisə öyrənəndə əvvəlcə o prosesin ideal halını öyrənirlər. təsəvvür edin ki, bu cihaz o qədər idealdır ki, zəri hər dəfə ideal olaraq eyni qüvvə və formada atır. onda cihazın atdığı zər həmişə eyni üzü üstündə düşməlidir. məsələn, həmişə şeş atmalıdır. əlbəttə burda zəri cihaza hansı vəziyyətdə yerləşdirmək də önəmlidir. yəni həmişə eyni vəziyyətdə yerləşdiririk. deməli, zərin hansı üzünün düşməsi onun necə atılmasından asılıdır və əgər dalbadal eyni ata bilsək eyni üzü düşə bilər. zəri atan cihaz üçün şeş düşmə ehtimalını burda 100% qəbul edirik. (ideal hal)

indi isə zər atan insandan danışaq bir az da. insan da bəzən dalbadal şeş ata bilir. amma diqqət eləmisizsə bu ancaq diqqətini tam zərə yönəldəndə olur. tam hərəkətinə diqqət yetirəndə. və nə qədər qəribə də səslənsə bunu deyəcəm, hətta buna inananda. zər niyə bir dəfə şeş bir dəfə beş düşür? niyə bayaq dalbadal şeş düşürdü, birdən birə fərqli fərqli düşməyə başlıyır? çünki, indi şeş atanda tutdurduğun atışı tutdura bilmirsən. deməli indi başqa cür atırsan. bəs sənin başqa cür atmağına səbəb nədi? əsas məsələ də elə budur. nə dəyişdi ki, sən fərqli atmağa başladın? hərəkət dəyişib düzdü, amma əsas səbəb bu deyil. əsas səbəb sənsən. sənin beynindəki düşüncən, özünü necə hiss eləməyin. hətta artıq inanmamağın ki, "yox bu dəfə da alınmaz yəqin, bu qədər şeş olar bəyəm?" hətta bunu düşünəndə artıq istər-istəməz əlin yavaş gedir əvvəlki kimi atmırsan. deməli zəri atanda alınacaq nəticə bir başa sənin düşüncələrin, özünü necə hiss etməyin və inanmağınla bağlıdır. zərin necə düşməyi ilə sənin düşüncən arasında asılılıq var.

indi düşünün ki, bu ancaq zər məsələsi idi. bir də ətrafdakı hər şey var. və bizim düşüncələrimizin öz ətrafımıza olan təsirimiz var. hansı ki, heç fərqində belə deyilik.

hər bir nəticə izlənə biləcək uzun bir fiziki prosesin sonudur. izləyə bildiyimiz aydındır bizə. topu atıramsa yerə düşücək. başqa ehtimal yoxdu deyirik. çünki çox sadə hadisədir və nəticəsini görürük. amma zəri atanda görə bilmirik və bizə qeyri-müəyyəndir. əslində yüksək texnologiyaya sahib cihazlarla bəlkə də izləyib deyə bilərik zər nə düşəcək. amma cihaz yoxdursa ehtimal edirik. amma bu sadəcə olaraq ehtimaldır. nəticə nədisə o 100%-dir. 1/6 deyil.