1. organizmdəki bir çox vəzdən beyində yerləşənidir.günlük və mövsümlük bioritmlərin tənzimlənməsində önəmli rol oynayır.2 hissəyə ayrılır - öndə adenohipofiz + arxada neyrohipfiz.ön tərəfdə böyümə hormonu ,bədəndəki tiroid,böyrəküstü vəzi,süd vəzləri kimi digər vəzləri idarə edən hormonlar ifraz olunur.arxa tərəfdə isə bilavasitə gündəlik bioritm və qan təzyiqi tənzimi kimi işlər görən vazopressin və şəfqət,empatiya,sempatiya,birlik bərabərlik hormonu olan oksitosin ifraz olunur.varlığı çox vacib olsa da bəzən ur vəya xərçəng inkişaf etdikdə məcburən çıxarılmalıdır.burdaki xərçənglərin ən çox görülən növü prolaktinomadır.adətən qadınlarda görülür.çox süd ifraz etmə,aybaşı nasazlıqları,başağrısı,cüt görmə,yarım korluq şikəyətlərdən bəziləridir.bu orqanın həyati təhlükəli qonşuluqları var və əməliyatı təcrübəli beyin cərrahı tərəfindən aparılmalıdır.əməliyyatdan sonra hormonların yerini doldurmaq üçün sintetik preparatlar verilir və ömrün sonuna qədər istifadə olunmalıdır.