1. uzun-uzun zaman öncə oxuduğum bir yazıdır. sözlük yazarlarından heç kim yazmıyıb bunu. mən də hələ oxumamısınız deyə fikirləşib yazmağa məcburam. original mətn məndə yoxdu. izahını verməyə çalışacam sadəcə.
deməli bir qəfəsdə 4 meymun var. qəfəsin tavanına bir topa banan yerləşdirilir. bananı götürmək üçün qəfəsin ortasına da bir nərdivan qoyulur. təbii ki, meymunlardan biri bananı görən kimi nərdivanla çıxıb bananı götürməyə çalışacaq. nərdivana dırmaşan kimi kənardan yüksək təzyiqli su ilə həmin meymun yaxşıca isladılır və o geri qayıtmağa məcbur olur, hələ üstəlik yerdə oturan digər 3 meymuna da su vururlar. bir qədər keçəndən sonra bir başqa meymun nərdivana dırmaşır. eyni hərəkət bu dəfə də təkrar olunur və o meymun da yerinə qayıdır. daha sonra üçüncü cəsarətli meymun nərdivana yaxınlaşır. ancaq bu dəfə kənardan müdaxiləyə ehtiyac qalmır, islanmaqdan bezmiş digər meymunlar onu yaxşıca əzişdirirlər və başa salırlar ki, yuxarı çıxmasın. bura qədər hər şey qaydasındadı. olan indidən sonra başlıyır. içəridəki islanmış meymunlardan birini "quru" meymun ilə əvəz edirlər. təzə gələn yetim girən kimi bananı görür və nərdivana yaxınlaşır. amma digər islanmış meymunların zərbələrini yeyərək fikrindən daşınır. sonra yaş meymunlardan bir digərini quru meymunla əvəz edirlər. qəfəsdə iki yaş və iki quru meymun var. təzə gələn quru da bananı yemək istiyir amma onu da başa salırlar. özü də bu başa salma prosesində ondan bir əvvəl gələn quru meymunda yaxından iştirak edir. o bədbəxt heç bilmir ki, banan yemək istiyənləri nəyə görə döyürlər sadəcə gördüyünü təkrarlıyır. sonra daha bir yaş meymun quru ilə əvəz olunur. bu dəfə də eyni şey baş verir və bütün qrup üzvləri başa salmaqda canla başla iştirak edir. sonda axırıncı yaş meymun da qurusu ilə əvəz edilir. indi qəfəsdə islanmış meymun yoxdur, yəni heçkim bilmir ki, banana nəyə görə yaxınlaşmaq olmaz. amma yenə də təzə gələn quru bananı yemək cəhdinə görə döyülür.
bunu biraz insanlara bağladıqda nəticəni çox yerə çəkmək olar. onu da sizə buraxıram.