1. ingmar bergman ın ən qalmaqallı və demək olar çətin anlaşılan, dərin mənalı, fəlsəfi filmi. film ekranlara çıxdıqda (1966) çoxlu tənqidlərə məruz qaldı, amma illər keçdikcə bu şedevr öz qiymətini aldı. film tarixində yeni mərhələ kimi qiymətləndirilir, ümumiyyətlə film çəkməyə başlayan rejissorun baxmalı olduğu 5 film varsa, birinin bu film olduğu qeyd edilir. dediyim kimi ilk çıxdığı illərdə kəskin tənqidlərə məruz qalsa da sonradan qaydalar yaradan, nümunə olan filmlər siyahısına daxil oldu. bu filmə baxanların ilk reaksiyası 2 cür olur:
- həyatımda baxdığım ən fəlsəfi, dərin və gözəl filmlərdən biri
- bu filmdən heç nə anlamadım
zatən ilk dəfə baxdıqdan sonra bergmanın çatdırmaq istədiyini tam başa düşmək mümkün deyil. bunun üçün filmə gərək yenidən baxasan ya da film haqqında yazılan mütəxəssis rəylərini oxuyasan.
qısaca sujetdən danışası olsaq, bir aktrisa oynadığı tamaşanın ortasında birdən durur və susur. və ondan sonra ümumiyyətlə danışmır. aktrisa da heç bir psixoloji pozuntu və hər hansı xəstəlik aşkar edilmir. və ona baxmaq üçün bir tibb bacısı göndərirlər. və hər şey burdan başlayır. aktrisanın problemi nə idi? niyə susurdu? bunu onun həkimi ( tibb bacısını ona baxmağa göndərən) yaxşı izah edir. filmi izləyib başa düşmək istəyənlər o epizodu lap diqqətlə izləsinlər. bergman demək istəyir ki, əslində bütün insanlar iki cür olur: daxillərindəki və üzə vurduqları. və bu iki tip ( daxillərindəki və üzə vurduqları) şəxsi daim sorğulayır, istər - istəməz insan bu iki nəsnənin arasında gedib gəlir. və ziddiyət yaranır, bu ziddiyyət böyüdükdə, böyük problemlər yaranır. tibb bacısı ilə aktrisa arasında yaşananlar varlığın başqa varlığa ( insanın insana) hansı ölçüdə təsir edə bilməyə qadir olması baxımından çox maraqlıdır. insan başqa insanı hətta "özünə" çevirməyə qabildir. ya da bir insan başqasına çevrilməyə meyllidir. ya da ki, bu ikisi birlikdə fəaliyyət göstərir. və keçmişdəki günahlar insanı daim təqib edir, sorğulayır və cəzalandırır. günah insanı özü -özündən narazı salır, hətta iyrəndirir. bergmanın filmdə çatdırmaq istədiyi həqiqətlərdən biri də budur. imkan olanda izləyin.