π simvolu ilə göstərilir. pi ədədi təribən 3.14 - ə bərabərdir amma əslində sonsuz uzundur. pi irrasional, sabit ədəddir. bu o deməkdir ki, pi ədədi sonsuz uzundur və tam dəqiqliyi ilə 2 ədədin nisbəti şəklində göstərilə bilməz. təqribi olaraq 22/7 kimi göstərilir bəzi yerlərdə, amma bu da tam dəqiq deyil. ümumiyyətlə yuxarıda qeyd olunduğu kimi, pi sonsuz uzun ədəddir. tam hissəsi 3-ə bərabərdir, kəsr hissəsi isə sonsuz uzanır. bir hissəsinə aşağıda baxa bilərsiz:
3.1415926535897932384626433832795028841971693993751058 20974944592307816406286208998 62803482534211706798214808651 32823066470938446095505822317 25359408128481117450284102701 93852110555964462294895493038 19644288109756659334461284756 48233786783165271201909145648 56692346038610454326648213393 60726024914127372458700660631 55817488152092096282925409171 53643678925903600113305305488 204665213841469519415116099415116094 3305727036 5759591953 0921861173 8193261179 3105118548 0744623799 6274956735 1885752724 8912279381 8301194912 9833673362 4406566430 8602139494 6395224737 1907021798 6094370277 0539217176 2931767523 8467481846 7669405132 0005681271 4526356082 7785771342 7577896091 7363717872 1468440901 2249534301 4654958537 1050792279 6892589235 4201995611 2129021960 8640344181 5981362977 4771309960 5187072113 4999999837 2978049951 0597317328 1609631859 5024459455 3469083026 4252230825 3344685035 2619311881 7101000313 7838752886 5875332083 8142061717 7669147303 5982534904 2875546873 1159562863 8823537875 9375195778 1857780532 1712268066 1300192787 6611195909 2164201989 * məktəbdə oxuyanda bu ədədin 87 dənə rəqəmini əzbərləmişdim. ehe
kiməsə maraqlıdırsa, daha uzun görmək istəyirsə bu
linkə baxsın.indi isə gəlin baxaq görək bu pi hardan çıxdı, necə hesablandı. bildiyiniz kimi verilen nöqtədən eyni uzaqlıqda olan bütün nöqtələri birləşdirən topludan əmələ gələn fiqura çevrə deyilir. həmin verilən nöqtədən çevrəyə doğru çəkilən bütün xəttlər bərabərdir və radius adlanır. çevrə mükəmməlliyi ilə yanaşı həndəsədə çox mühüm mövqe tutur. çünki pi ədədi çevrənin xüsusiyyətləri sayəsində əmələ gəlib və pi ədədi əsasında qurulan triqonometriya sayəsində elmdə saysız hesabsız kəşflər olunub.
pi ədədini konkret bir nəfər tapmıyıb. bu ədəd o qədər vacibdir ki, tarixin müxtəlif vaxtlarında və dünyanın müxtəlif yerlərində belə bir ədədə olan ehtiyacı bəzi alimlər hiss etmiş və onu hesablamışlar. məsələn, arximed, evklid, çinli matematik liu hui, misirlilər və başqaları bu ədədi hesablamışlar. amma hərəsi müxtəlif yolla hesabladığı üçün on mində bir fərqlər olmuşdur aralarında. amma ilk dəfə e. ə 1900-1600-cü illər arasında babilistanda hesablandığı iddia edilir.
deyək ki biz belə bir ədədi tapmaq istəyirik. bu elə bir ədəddir ki, radiusunun dəyərindən asılı olmayaraq bütün çevrələrə tətbiq oluna bilir və constantdır. indi elə bir xüsusiyyət fikirləşək ki, o bütün radiuslu çevrələrə tətbiq oluna bilsin. bunu belə düşünək: çevrənin 2 radiusu arasında müəyyən bucaq olur həmişə. gəlin elə bucaq düşünək ki, həmin bucağı əmələ gətirən iki radiusun arasında qalmış çevrənin hissəsinin, qövsünün uzunluğu radiusun uzunluğuna bərabər olsun. həmin bucağa isə 1 radian (rad) deyək. yeni ad qoyaq. necə ki uzunluq vahidləri arasında uyğunluq var (1 metr = 100 santimetr kimi) bucaq üçün də yeni ölçü vahidi düşünək və adını radian qoyaq. radianın necə bucaq olduğunu öyrəndik. indi gəlin onun hesablanmasını öyrənək. axı bir radianın neçə dərəcə olduğunu öyrənmək lazımdır. pi ədədini hesablamağa çalışan alimlər həmişə hiss ediblər ki, bu bucaq müəyyən nisbətdən çıxır və bu nisbət həmişə, bütün radiuslu çevrələr üçün eynidir. bizim məşhur pi ədədi bu iki bucaq vahidi arasında birindən o birinə keçməyə kömək eliyir:
1 radian*π = 180 dərəcə.
yazdıqlarımı bu
şəkil izah eliyir.