4. nə qədər güclü siyasətçidir deyə bilmərəm, amma azərbaycanda ən güclü hüquqşünaslardandır. hüquq nəzəriyyəsi sahəsində isə birincidir sözsüz.

bir müsahibəsindən parça (ləyaqət, şərəf və söyüş söymək anlayışlarını, söyüş cinayətləri məsələsini əla açıqlayır)

Söyüş söyərkən həqiqətənmi kiminsə şərəf
və ləyaqətini alçaltmış oluruq?

Öncə anlayışları aydınlaşdıraq. Ləyaqət - hər
kəsin özü özünə verdiyi dəyərdir. Bu anlamda
kiminsə başqasının ləyaqətini alçaltması
mümkün deyil. insan özü alçala bilər, amma
başqasının onu alçaltması anlayışa görə
imkansızdır. Alçalmaq nə demək? insan özünə
verdiyi dəyərin səviyyəsini düşürürsə alçalmış
sayılır. Heç kəs başqasının ləyaqətini təyin edə
bilməz. Mənəvi səviyyələr çox fərqli olur. Siz
yerdən daş atıb, deyək ki, 15-ci mərtəbədəki
mənzilin şüşəsini sındıra bilərsiniz? Əlbəttə, yox.
Çünki çox yüksəkdədir, buna gücünüz çatmaz.
Bundan əlavə, atdığınız daş elə öz başınıza düşə
bilər. Ləyaqət də elədir. insan özünə nə qədər
yüksək dəyər verərsə, bir o qədər də başqaların
atmacalarından qorunmuş olar. Təhqir edənin
niyyəti nədir? Başqasının ləyaqətinə toxunmaq.
Buna necə nail olunur? Təhqirə cavabı təhrik
etməklə. Təhqir edənə cavab verdinsə, onun
niyyəti ilə, sözlərinə verdiyi məna ilə razılaşdın
demək ki. Təhqir edənin istədiyi də
söylədiklərinə cavab almaqdır. Təhqirə cavab
verən alçalır, çünki özünə verdiyi dəyəri təhqir
edənin mənasına tabe etdirir. Təhqir edən
cavabını aldısa, məqsədinə çatdı demək ki.
Təhqir edənə verilən cavab, bu cavabı verənin
ləyaqətini bərpa edə bilməyəcək, çünki hamının
yadında qalan cavabın səviyyəsi olacaq. Təhqir
edənə verilən cavabın səviyyəsi isə təhqir edənin
səviyyəsinə uyğun olmalıdır. Bu isə o deməkdir
ki, təhqirə cavab verən, təhqir edənin
səviyyəsinə düşür. Düşür və bir də heç zaman
oradan yüksələ bilmir, çünki verdiyi cavabla özü
haqqında müvafiq gözlənti yaradır. Artıq hamı
bilir ki, belə adam kövrəkdir, özünə verdiyi
dəyərdə əmin deyil, başqaların sözlərinə daha
çox əhəmiyyət verir və s.
Bu yerdə gəlirik şərəf məsələsinə. Şərəf artıq
insanın özünə verdiyi dəyər deyil, başqaların ona
verdiyi qiymətdir. Qiymət dəyərdən artıq da ola
bilər, az da. Çox şey insanın özünü təqdim etmə
bacarıqlarından asılı olacaq. Çevrənin vacibliyi
danılmazdır. Bütün çevrələrdə yaxşı tanınmaq
olmur. Heç buna nail olmaq üçün çalışmağa da
dəyməz. Heç kəs başqaların ona verəcəyi
qiymətə təsir edə bilmir. Şərəflə ləyaqət necə
uzlaşırlar onda? Hə, bax, burada gəlirik çox
vacib və incə məqama. Hər kəs çevrəsini
ləyaqətinə uyğun seçir. Ləyaqətləri eyni olanların
biri-birinə verəcəkləri qiymət də eyni olasıdır. Siz
yüksək ləyaqətinizlə düşük çevrədə hörmət
qazanmaq istəsəniz, həmin çevrənin səviyyəsinə
enməli, öz anlayışlarınızı orada olan mənalara
tabe etməli olacaqsınız. Əliağa Vahid demişkən:
"Gədalıqdır ədalət gözləmək ləyaqətsilərdən".
Vacibdir ki, düşük düşüncələrin düşkünü
durumuna düşməyəsən.
Söyüşə gəlincə... Söyüş də ana dilidir. Hamı
söyüş sözlərini bilir. Bu sözləri valideynlərdən,
müəllimlərdən deyil, həyatın özündən öyrənirik.
Deməli, həyatda söyüşə layiq şeylər və adamlar
var ki, hər birimiz (istisnasız) söyüş sözlərini
bilirik. Amma burada çox vacib məsələ var -
nəyinsə və ya kiminsə söyüşə layiq olması,
başqalarına söyüş söymək haqqını vermir.
Qanacaq qavranışdan üstün olmalıdır. Söyüşün
çevrəsi mütləq çox dardır. Söyüşü ancaq şəxsən
tanıdığınız və qanacağına güvəndiyiniz
adamların arasında söymək olar. Tanımadığınız,
güvənmədiyiniz adamların arasında söyüş
söymək - qanacaqsızlıqdır. Sizə yüksək qiymət
verənlərin arasında söyüş söymək isə -
qanmazlıq. Çünki sonuncu halda özünüz
özünüzü gözdən salırsınız.

müsahibənin tam mətni:

http://kultura.az/articles.php?item_id=20120322041743417&sec_id=8&fb_action_ids=464128663686349&fb_action_types=og.likes&fb_source=other_multiline&action_object_map=%7B%22464128663686349%22%3A10