bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

fundamentalizm

əjdahalar   googlla
nemət pənahlı - bakıda körpələrin sinə döyməsi
    1. siyasət elmində fundamentalizm müəyyən psinsiplərin əsas olaraq qəbul edildiyi və bu əsasların dəyişdirilməyinin düşünülmədiyi bir siyasi konsept olaraq tərif edilir. kökü latıncadanır, fundament sözündən gəlir ki o da tərcümədə baza deməkdir. fundamentalistlər və fundamentalizm dəstəkçiləri nadir hallarda öz siyasi doktrinalarını müzakirəyə çıxardırlar və bu siyasi mövhum beləliklə doqmatizm və avtoritarizmlə yanaşı hallanmağa başlayır. fundamentalizm əsasən müəyyən bir dini inancla bağlı olur. müqəddəs kitablarda yazılanların baza, fundament kimi əsas alan dini qruplaşmalar fundamentalist hərəkatlar olaraq adlanmağa başlayır.
    fundamentalizmin əsas qolu olan dini fundamentalizmə gəldikdə isə o müxtəlif bölgələrdə müxtəlif cür əmələ gəlmişdir. xristian fundamentalizm abş-da 1970-ci illərdən etibarən meydana çıxır. özünü "xristian sağ" olaraq adlandıran bu hərəkat incilin fundamentinə, əsaslarına sadiq qalaraq aborta qarşı çıxırdı, abş məktəblərində duanın və digər xrsitian-oriyentasiyalı ənənəvi dəyərlərin yer almasından yana idi. digər bir ölkədə israildə isə yəhudi fundamentalizmi israil torpaqlarının bütövlüyünü təmin etmək məqsədilə yaradılıb. hindistandanda hindu fundamentalizmi dövlət tərəfindən sikxizm və islamın qabağını almaq məqsədi ilə dəstəklənib.
    siyasi olaraq ən məşhur fundamentalizm növü islam fundamnetalizmi sayılır. ilk dəfə müsəlman qardaşlarından seyyid qütb islam dininin qanunlarının həm sosyal həm siyasi cəhətdən cəmiyyətə yayılma ehtiyacını müdafiə etmişdir. müsəlman fundamentalistlərinin hədəfi şəriət qanununa əsaslanan islam dövləti qurmaq idi. onlar hədəflərinə ilk dəfə 1979-cu ildə reallaşan iran islam inqilabı vasitəsi ilə nail olurlar. şiə fundamentalizmi iran dövlətinin dəstəyi ilə livandan tut pakistana qədər geniş yayılmağa başlayır. sünni fundamnetalizmi isə körfəz monarxiyalarının dəsətyi ilə əfqanıstandan, orta asiyadan afrikaya, cənub-şərqi asiyaya qədər yayılmağı bacarır. günümüzdə fəthullah gülən icması tipi qruplaşmalar quranı və dinin fundamentini tamamilə nəzərə almadıqları üçün dini şərh etdikləri üçün fundamentalist müsəlmanlar yox reformist müsəlmanlar olaraq hesab edilirlər.



hamısını göstər

üzv ol

...