6. müasir türk kinomatoqrafının ən başarılı nümayəndələrindən biri olan reha erdemlə tanışlığım bu filmlə başladı...film “in medias res” texnikası ilə qarlı-çovğunlu bir sekansla açılır...kimliyi bilinməyən yalnızca ağlamaq səsi duyulan birinin nədənsə, ya da kimdənsə qaçdığını görürürk...yavaş yavaş kamera qaçanın kimliyini aşkar edir...eyni səhnə, eyniliklə filmin sonunda təkrarlanır...çoxları bunu filmin başı və sonunun eyni olmasıyla əlaqələndirir, mən isə bu filmin süjet xəttinin “time travel- zamanda səyahət” olduğu qənaətindəyəm...bu kosmosun qəsəbəyə nə ilk, nə də son gəlişidir... hadisələr “loop”dan ibarətdir və hər dəfəsində kosmos hardasa, necəsə səhv edir və eyni döngü təkrarlanır...bir şəkildə neptün’la qarşılaşdığı səhnələrdə birbirlərini sanki daha öncədən tanıyırmış kimi davranmaları, çıxardıqları səslər yoluyla anlaşmaları və filmin başında və sonunda kosmosun sanki “yenə də alınmadı” tərzi peşmançılığı və buna görə ağlaması və.s məni bu fərziyyəni düşünməyə vadar etdi.....
ümumiyyətlə təkrarlanan və işgəncəyə dönən “loop”dan ibarət hərəkət, olay motivi sizif və tantal əfsanələrindən tutmuş mifalogiyada və ədəbiyyatdə (alber kamyunun “sizif mifi” adlı essesi) bol istifadə olunan bir motivdir...eləcə də bununla immanent şəkildə ayrılmaz olan “zamanda səyahət” motivi...ilk nümunələrindən, h.g. wells “zaman maşını”, charles dickens’in “christimas carol- milad bayramı nəğməsi” novellası, mənim çox sevdiyim bu mövzuda yazılmış ən yetkin roman tim powers’in “the anubis gates-anubisin darvazaları” və elmi- fantastik ədəbiyyatın alfred bester, robert heinlein, philip. k. dick kimi yazarların hekayə, roman və novellaları...kinoda isə “donnie darko”, “ the butterfly effect”, “source code”, “looper” və ən son tom cruise filmi olan “the edge of tomorrow” bu janrında istifadə edən ən maraqlı ekran işlərindəndir...
filmdə hadisələrin cərəyan etdiyi məkan, emir kusturica filmlərindəki qəsəbələrə bənzəyən, davamlı artilleriya səslərinin eşildiyi o kiçik qəsəbə sanki dante'nin “əraf”ını xatırladır...hərkəsin üzgün, işsiz-gücsüz olduğu, solğun və donuq rənglərin, xüsusilə də bozun çalarlarının istifadə olunan bu filmdən bəhs edərkən emir kusturicanın adını çəkməyim təsadüfi deyil...filmdə bol-bol emir kusturica göndərmələri var...ümumiyyətlə, kinoda magik realizmi ən uğurlu istifadə edən rejissorlardan biridir emir kusturica...bu filmdə də reha erdemin magik realist bir filmi olaraq qəbul edə bilərik...filmdə baş verən fövqəltəbii hadisələri olduğu kimi qəbul edirik, necə ki hər hansı bir magik realist əsəri oxuduğumuz zaman obrazları, hadisələri yadırğamadığımız kimi...emir kusturicada belə elementlər çoxdur; adamlara şəfa verən yaşlı qaraçı qadın (ki eyni motiv kosmosda da istifadə olunmuşdur), havaya qalxaraq ölən gəlin (qaraçılar zamanı filmindən), ya da underground filmində uçan balıq kimi bəzən gülünc, absurd həddə çatacaq qədər sirli-sehirli hadisələr...kosmosda da bunların izlərini açıq şəkildə görmək olar...bir də emir kusturicanin hinduşkalarına, reha erdem qazlar ilə cavab vermişdir ki, bu da çox gözel bir göndermedir...