1. yaradıcılıq üçün böyük resursdur. baxın, yaradıcılığı artırar söyləmirəm. çünkü yaradıcılıq sənin olduğun qədərdir. sən nə yaşayırsansa, nəsənsə yaratdığın da odur. ölkədə ciddi yaradıcılıq problemi var. xeyr, bu insanların səriştəsizliyinin nəticəsi deyildir. insanlarımızın əksəri günün minimum 9 saatını əksər hallarda sevmədikləri işdə keçirirlər. ayın axırındakı kommunal xərclərlə aylıq yaşayış məbləğini tarazlaşdırmağa çalışmalar fonunda həyat yel kimi yanlarından ötüb keçir. sosial-iqtisadi problemlər insanlara əlavə marağ dairəsinin olmasına qarşı kəskin maneədir.
indi isə özümü keçərək bildirmək istəyirəm ki, pullu adam deyiləm. iş karyeramı qura bilmirəm. pulsuz günlərimi çıxsaq mənə bu əziyyət vermir (ki pul da onların bizə silahıdır, daxili-təbii iztirab deyil pulsuzluq ) . çünkü gedib bankda, şirkətdə mübtəlası olmadığın işin qulpundan yapışıb karyera arzulanması insan təbiətinə və ən əsası mənə ziddir, atam da təqribən belə biridir. lakin mənə böyük qazanc verməsə də, rahatlıq bəxş edən məşğul olduğum öz əsas sahəm var. bu sahənin nə olmasını ifşa olunmamağım üçün yazmıram. hətta həmin sahənin sözlüyün canlanan başlıqlarında mənim entryimə rast gələ bilməzsiz.gün keçdikcə məşğul olduğum əsas sahə haqqında bazamı mükəmməlləşdirirəm. bir ideya göstərirəm, sonra başqa ölkədə yaşayan, bu işin ustası biri ilə məsləhətləşirəm. o mənim bu qədər məhdud resurslarla sahəm haqqında fikir şaxələndirməyimə təəccüblənir.
bəs mənim əsas işimdən əlavə digər marağım nədir ?
(bax: snooker ) - ingilis bilyardı.

kamyuya "teatr yoxsa futbol" sualı veriləndə bəlkə də intellektual olmanın verdiyi marjinallıqla zamanında futbol cavabı verib. lakin açıqlamaları cavabını marjinal saymamağızı gərəkdirəcək dərəcədə kifayət qədər tətminedicidir. kamyu deyir ki, əxlaq və insan davranışları barəsində çıxarışlarımı futbol mənə qazandırıb. filosofluqdan qapıçılığa ?
xeyr.
məsələ ondadır ki, yaradıcı gücümüz içimizdə bir yerdə gizlənib. təbiət bizə bunları üzə çıxarmaq üçün müxtəlif seçənəklər verir. dolayı yolla yaradıcılığımızı kəşf etməyə təkan verəcək seçimin müşahidəçisinə çevrilirik. həqiqətən marağ göstərdiyimiz sahə sevərək gördüyümüz əsas işimizdə də faydalılığın yüksəlişinə hiss etdirmədən yardımçı olur. bəlkə də bundandır səbəbsiz görünsə belə yeni marağlar yaratmağa çalışırıq. yəqin ki, özümüz də bilmədən özümüzü yaradıcılığa sürüklüyürük. çünkü insan yaratmağa məhkumdur!
snooker mənə nələr öyrətdi ?
2 ildən çoxdur daimi izləyicisi olduğum bilyard növü məni bilyard masasına, kompyuterde "snooker"ə yaxınlaşdırdı. həyatım boyunca bilyard masasında şara toxunmayan biri kimi kiyə əl atdım. dəyişikliklər nə oldu ?
artıq yaradıcılığı, insanlarla tanışlığa dair faktları, istənilən növ bacarığın tərifini, izahını verə bilirəm, əaqələrin açarını tapmışam. bələd olduğum sözgedən mövzuların bu qismi barəsində bir neçə yazı yaza bilərəm. fərqində olmamaq............. bəli, bacarıqlar, insanlarla tanışlığın alınması fərqində olmazkən üzə çıxır.
kompyuterde snooker oynamağa başlarkən əziyyət çəkirdim. çünkü istər zərbə gücü, ağ şarın hansı nöqtəsindən vuracağımla bərabər götür-qoy edirdim. sözün açığı yorulurdum. bir neçə həftə sonra bir gün özümə sual verdim. ilk 5-6 günə cəmi 20 qələbə qarşılığında 75 məğlubiyyətim vardısa indi necə olur ki, oyun balansı +30 xeyrimədir ? artıq yaxşı oynadığımı görürdüm. o an bir şeyi daha hiss etdim. mən artıq hansısa hesablama "aparmıram". əslində aparırdım, sadəcə beyində qəliblərarası keçidlər sürətlə baş tutduğundan fikirləşmədiyimi düşünürdüm.
sizin ətrafınızda yəqin baxımlı olmasa da, çox qızla gəzib-dolanan heç yoxsa bir oğlan vardır. onlara sual verilir "bunu necə edirsən ki, qızlar səninlə birlikdə olurlar ?" onlar o an eqolarının tavan vurması ilə sadəcə sualı şərh etmək, üstün görünmə məqsədi ilə cavablandırırlar. xeyr, həqiqəti gizlətmirlər yaxud paxıllıqdan əsl cavabı da özləri də saxlamırlar. sadəcə olaraq onlar özləri də bunu necə etdiklərinin fərqində deyillər.
"snooker"ə qarşı duyulan hədsiz simpatiya, marağ, müşahidə ilə münasibətlərin, bacarıqların hansısa tərif arxasında gizlənmədiyini özümə isbat etdim. əslində bunun digər əsas tərəfini qeyd etmək istərdim. yenə də ifşa məsələsi gözümə dayanır.
digər tərəfdən snooker mənə özgüvənin əslində nə olduğunu, niyə vacibliyini, bəzi çox bacarıqlı insanların niyə uğursuz olduğuna dair düşüncələri də aşıladı. həyatda ən əsəbverici hallardan biri də nəyisə adlandıra, simvollaşdıra bilməməyimdir. hər hansı işin, hadisənin siz nə olduğunu dərk edirsiz, lakin adlandıra bilmirsiz. çünkü insanın ətrafını öyrənmə, məlumatlanma, bilik toplama forma əsaslarından biri bənzətmə-uyğunlaşdırma əlaqəsidir. nə vaxt ki, siz bildiyiniz, lakin adlandıra bilmədiyiniz, sahənizə bələd olmayanlara açıqlamağı bacarmadığınız hər hansı özəllik ilə başqa sahənin fərqli özəlliyi arasında paralellər apara bildiniz o zaman növbəti səviyyəyə keçmiş olursunuz. mission complete. elə bugünlərdə fəaliyyət göstərdiyim sahədə müəyyən "qru"p var idi, heçcür izah edə bilmirdim. söz azlığından deyil. bir kompyuter oyunu kimi yanaşın, növbəti level üçün tutaq ki, otağın açarını tapmalısız. bəlkə elə bundandır ki, insanlar kompyuter oyunlarını sevirlər, beynin qavrama, düşünmə kimi proseslərini virtual olaraq yaşatdığı, real həyatda qavrama, düşünmə ehtiyacının verdiyi psixoloji təzyiqdən yaxa qurtarmaq üçün.çünkü siz o ehtiyacınızı ya realda özünüzü yoraraq etməlisiz, ya da virtual oyunlarla tətmin olmalısız. nəysə, uzağlaşmayım. məhz həmin açığlaması çətin "qrup"un tam dərk olunması, izahı üçün özümə gərəkli açarı "snooker"də müəyyən oyunçuların özünəgüvənlə bacarığları arasındakı münasibətlərdə tapdım.
indi ola bilər məsələn kimsə futbol izləyir, kimsə anime-manga dəlisidir, amma yuxarıda qeyd olunacaq müşahidələr onda baş vermir, əsas işinə, gündəlik həyatına dair çıxarışlar edə bilmir (söhbət animenin verdiyi mesajlardan getmir) . problem bacarıqsızlığda deyil. mənə görə futbol izləməklə hansısa sahənin dərininə enib marağlanmaq fərqli nəsnələrdir. mən də futbol izləyirəm. amması var bu işin. mən snooker kimi kiçik bir zalda baş tutan qarşılaşmanın bütün frame-lərini izləyəcəyim halda son 4-5 ayda sevimli klubumdan başqa hansısa komandanın oyununu izləməmişəm. məni tanıyan insanlardan soruşsaz onlar mənim futbola yanaşmam haqqında deyərlər - o tam futbol xəstəsidir və futbolu azərbaycanda ən yaxşı bilən bir neçə nəfərdən biridir. elə qayıdaq kamyuya, kamyu intellektual olub. intellektual adam olmanın məziyyətlərindən biri kimi teatrı futbola tərcih etməli idi, lakin "futbol yoxsa teatr" deyəndə o futbolu seçir. bəlkə də futbol müasir gənclərin sahib olmalı məziyyətlərindən (intellektual üçün teatr və s) sayıldığı üçün (istəsən də, istəməsən də dünya və aid olduğun toplum səni az da olsa istiqamətləndirir) bu çıxarışları futboldan çıxarmaq mümkün olmamışdı. yəni öz şəxsi seçimin, öyrənməyə çalışdığın, sevdiyin sahəyə olan marağla izlədiyin, azarkeşi olduğun sahəni incə cizgi ayırır.
yazım bəlkə də qəribə alındı. bu başlıq altında ümumi nəsə yazmaq da olardı. lakin üstünlüyü yaradıcılığn əslində bizdən uzaq olmadığına, elə bizim içimizdə olduğuna, sosial-iqtisadi durumun bacarıqlarımıza yansımasına, insan bir sahəni dərindən mənimsəsə belə, öz üslubunu, metodunu yaratmaq üçün mütləq dünya görüşü* ilə dəstəkləyəcəyi paralellərə ehtiyac duyduğuna dair açığlamalara verdim. sadəcə oxumaq, öyrənmək həlledici deyildir.

dünya görüşü - dünya görüşü isə şövqlə məşğul olduğun, öyrəndiyin, izlədiyin, gördüyün nəsnələrin toplusudur. hansısa acgöz qlamur qızın bütün dünyanı gəzməyi sizin şövqlə, ehtirasla, çosqu ilə gürcüstana yaxud hansısa qərib diyara ayağ basmağınızdan daha artıq deyildir. çünkü o doyumsuzluğdan yaranan boşluğu doldurmaq üçün gəzirsə, siz arzunuza doğru yön alırsız. ola bilər çinin hansısa qəsəbəsində çayın üzərindəki şahmat taxtası barəsində o məlumatlı olsun (mənə görə dünya görüşü bu deyildir) . lakin siz əgər sadəcə ilkin həvəsin qurbanı deyil də həqiqətən istədiyiniz ölkəni gəzirsiz, hansısa qeyri-populyar idman, incəsənət növü ilə məşğul olursuzsa əmin olun ki, bunun sizin dünya görüşünüzə faydası dəfələrlə artıq olacaq.
hər abzasa artıra biləcəyim 7-8 cümlə vardı, lakin səbrim yetmir. bəlkə editlədim. açığı oxunmasa da əsas özüm rahatladım. çünkü bir fikri dalğası gəlib dirənəndə yazmasam rahatlamıram. belə.