2. azərbaycan solçusunun zənn etdiyi kimi tipik sosyalist dövlətçi anti-qərb partiyası deyil. syriza britaniya və britaniyanin finans oliqarxiyasının dəstəyi ilə iqtidara gəlmiş partiyadır. daha əvvəl bu məsələyə deyinmişdim #19251 entrymdə
başdan başlayım. biraz dəxilsiz mövzulara da dəymiş olacaq oslam da istəyirəm tam yazım. helmut kohl * o vaxtkı kansler və alman maliyyə elitası 1993-dən bəri avropa ittifaqını sadəcə hüquq, insan haqqları və s. ilə concern olan bir qurum kimi yox həm də fransanın da razılaşdığı şəkildə mərkəzi frankfurtda olmaqla avrozona yəni avropa iqtisadi birliyinə şəklində qurmaq istəyirdi istəyirdi. bu birlik indi qurulub və eynilə avrozona adlanır. ancaq diqqət etsəniz görərsiz ki hər avropa ittifaqı ölkəsi avro istifadə etmir. misal üçün latviya, britaniya, polşa, macarıstan ai üzvüdür ancaq avro istifadə etmir. bununla yanaşı, almaniya, portuqaliya, irlandiya, estoniya və s. ölkələr avro istifadə edir. bu parçalanmanın səbəbi britaniya və almaniya dövlətlərinin avropa ittifaqının idarə edilməsi ilə bağlı fikir ayrılıqları və bir növ rəqabət və düşmənçilikləridir. almaniya iqtisadiyyatı laissez-faire yəni open market- bazar iqtisadiyyatı və foreign direct investmenti qəbul edəcək şəkildə qurulmayıb. bu digər avro ölkələrinə də aiddir. almaniyanın iqtisadi yüksəlişinin səbəbi eksport, istehsalat, sənaye səbəbi ilə olub. yəni investisiya yox dərəcəsindədir və xarici investorların buraxılmaması səbəbsiz deyil. alman sənayesi monopolistdir və öz bazarında xarici konkurent istəmir. öz xalqını dolandırır amma.
ingiltərə tamamilə başqadı. cameron 4 ildi ağlayır ki biz islamic bankingi ərəb şeyxlərini burda görməkdən çox şadıq, onlara ehtiyacımız var. ki doğurdan da var. ingiltərə investisiyaya və miqrasiyaya ehtiyac duyan ölkədi. tərəvəzi latın amerikadan, geyimi ordan, texnologiyanı bu birisindən import edirlər. bunu ora yolunuz düşsə daha yaxın görəcəksiniz. tamamilə "isti" puldan asılıdırlar.soyuq müharibə sonrası ümumiyyətlə istehsalatı düşüb. ona görə də konkurensiyaya bazar iqtisadiyyatı şərtlərinə ehtiyacları var.
adi heç bir iqtisadi biliyi olmayan amma başlıq ilə maraqlanan yazar və ya oxuyucuya bir misalla izah edim. ingiltərə premier ligası ingiltərənin bazar iqtisadiyyatı ölkəsi olma səbəbi ilə bir-biri ilə rahat konkurensiya edən eyni səviyyəli chelsea, man. united, man. city çıxarda bilir. ancaq almaniya bundesligası almaniyanın monopolist naturası səbəbi ilə bavariyadan başqa heç kimi çıxarda bilmir. çünki inhisarın olduğu yerdə böyük balıq kiçik balığı udur bu aksiomadır. dortmund, leverkuzen, atıram volfsburg nə qədər ulduz çıxartsın bavariya hamısını alacaq necə ki levandovskini, oliçi, götzeni, ballackı, neueri və s.lərini vaxtı ilə almışdı. bəlkə futbolla izah etdiyim misal absurd gələ bilər amma inanın ki elədi. ingiltərə bazar iqtisadiyyatı olmasa idi mançester yunayted heç vaxt çelsi və sitini özündən yuxarı buraxmazdı. bazar iqtisadiyyatıdır deyə rıçaqlar heç kimin əlində deyil. hamı ədalətli rəqabətlə məşğuldu.
bu iki fəlsəfə indi avropa içində mübarizə aparır-http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/11448121/Philip-Hammond-EU-has-gone-off-the-rails.html. almaniya dediyim kimi avrozonanın qurulduğu illərdən bəri həm öz xalqını həm yunanı həm xorvatı həm italyanı dolandırırdı tək öz sənayesinin hesabına. ancaq 2011-2014-cü illərdə avrozona içində böhran baş verdi. bunun da səbəbi alman iqtisadiyyatının artıq digərlərini doyura bilməməsinə bağlı idi. öz iqtisadi-imperyal maraqları ucbatından-* çünki avrozona əvvəl də yazdığım kimi dördüncü reyxdi bismark bunu görsə merkeli alnından öpərdi almaniya ya öz xalqının boğazından kəsmək ya da avro birliyini buraxmaq seçimi arasında qalmışdı. merkel o vaxtlar böhranın əsas yaşandığı ölkə olan yunanıstan baş naziri papandreunu yanına çağırıb problemi birgə yola qoymaq istəyirdi çünki qorxurdu ki abş-britaniya tandeminin təsirinə girməyə meyillənə bilər papandreu. çünki alman elitası da dərk edirki abş-ın və saz yoldaşlarının türkiyə, körfəz ölkələri, cənubi koreya və s. daxil yunanıstana gətirəcəyi mallar öz alman şirkətlərini bazarda hegemon yox sıradan bir oyunçu edər. merkel papandreu və hökümətini avrozonanı tərk etməməyə inandıra bildi. və o dövrdə də diqqət edəniniz olubsa us-uk mediasında nyu york taymsda, independentdə papandreunun karikaturaları çıxırdı no jobs falan.
ancaq bu il britaniya doktoranturasını londonda etmiş bir maliyyə nazirinə sahib höküməti http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jan/27/guardian-view-syriza-essex-connection
yunanıstanda başa gətirməyi bacardı. syriza almaniyanın yunanıstan iqtisadiyyatı üzrə hökmranlığına tamamilə qarşıdı və avroda qalmaq fikrinə siti baxmır, imf-yə borclanmağı ona seçir. http://www.globalresearch.ca/greeces-exit-from-the-eurozone-the-rumblings-of-the-left-podemos-syriza/5426831,
http://www.ft.com/cms/s/2/ed31d36a-a530-11e4-ad35-00144feab7de.html#axzz3TPTZXnUr
bunlar labour var ingiltərə ed milibanddır liderləri o cür solçudur yəni varlılara tax qoyur ancaq özəl mülkiyyətə qarışmır bazar iqtisadiyyatını müdafə edir reformları da liberal reformlardı. büdcəyə gəldikdə dünya bankından və ümumdünya valyuta fondundan borc götürdülər onunla idarə edirlər hələ ki.