1. Bu yazını yazmadan önce istedim ki, 1988-ci ilden bu terefe Azerbaycan qezetlerinin tirajı ile elaqedar sistematik şekilde yazılmış bir yorum, fakt, araşdırma, analiz oxuyum. Ama çifayda. Yoxdu. Belke de var. Ancaq men tapa bilmedim. Bele bir melumatı olan varsa pm atsın, minnettar olaram.
Koroçe, elimde fakt olmadığına göre, ancaq yadımda qalanlar, mende oluşan teessüratlar ve bir az da osturağa basaraq yazını yazacağam.
Azerbaycanın ilk müsteqil qezeti bildiyim qederi ile Azadlıq qezeti. Qezet 1989-cu ilde tesis olunub. Eşitdiyime göre o vaxtlar qezetin tirajı 100.000-den aşağı olmayıb.
Bundan başqa o vaxtlarda qeydiyyatda olmayan “podpolni qezetler” de var idi. Lenkeranda çap olunub bütün Azerbaycana paylanan bu qezetin adı “Çeşme” idi. Bu setirlerin sahibi o qezeti oxuduğunu qürurla xatırlayır. -*
Bunlardan sonra qısa müddet erzinde onlarla qezet çıxdı piyasaya. Günümüze qeder gelib çıxanları ise Müsavat, Azadlıq, 525-ci Qezet, Bakı Xeber, Bizim Yol ve s. Qezetlerdir.
Bu günün tirajları ile elaqedar Musavat qezetinde Sevinc Telmanqızının hazırladığı xebere atfen aşağıdaki reqemlere ulaşdım.

“Musavat qezeti” – 10.000 tiraj
“Azadlıq” - 4400 tiraj
“525-ci qəzet” – 2025 tiraj
“Bizim yol” - 1850 tiraj
“Bakı xəbər” - 1500 tiraj
“Hürriyyət” – 1000 tiraj
“Gündəlik Bakı” - 1000 tiraj

Bu gün etibari ile azerbaycanda qezetlerin günlük ümumi tirajı 20.775 eded.

Türkiyede satışda olan 40 qezetin günlük ümumi tirajı 4,5 milyondur.

istesem bura dünyada adam başına en çox qezet satılan ölke olan yaponiya ve almaniya qezetlerinin de tirajlarını yaza bilerem. Ama bu menasız söhbet olardı.

Eslinde araşdırmanı genişlendirmek üçün Ermenistanda, Tacikistanda, Gürcüstanda, Ukraniyada, Zimbabvede olan satış reqemleri problemi analiz etmekde daha çox kömek göstererdi. ama verilere ulaşmaq her zaman kolay olmur.

Savadlılıq (adını yaza bilmek) derecesine göre Türkiyeden önde olan (qaynaq: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_literacy_rate) Azerbaycanda ve Türkiyede satılan qezet / ehali nisbetini hesablayaq.

20.775 / 9.000.000 = 0,002. -Azerbaycanda 1000 adama 2 qezet düşür
4.500.000 / 76.000.000 = 0,06  Türkiyede her 100 adama 6 qezet düşür.

Daha da sadeleşdirek. Türkiyede adam başına qezet oxuma sayı bizden 30 defe çoxdu.
Bura "oxu meni", "krossvord", "fal qezetleri"ni filanı da qoyaq. Azerbaycanın xeyrine balansı pozaq. Olsun 15 defe.

Yazını bura qeder yazdım. Hevesim öldü. Yazını başqa bir entry ile davam etdireceyem.

Ama siz deyerli yazarla bu vaxt erzinde fikirleşin tapın ki, sözlüyün azərbaycanda tutmamasının səbəbləri nelerdi.

cansınız