3. la pianiste (2001).

rejissor: michael haneke.

reportaj:

- la pianiste ədəbi bir qaynaqdan alınan 2-ci filminiz olduğu üçün bu materialla necə tanış olduğunuzu və bu filmi çəkməyə nə üçün qərar verdiyinizi soruşmaq istəyirəm.

+ kitab təxminən 20 il əvvəl çap olunub. 15 il əvvəl kitabı oxudum və dərhal təsiri altına düşdüm. yazarla görüşdüm, amma kitabı ssenariləşdirmək təklifimi rədd etdi. çünki kitabı özü ssenariləşdirmək istəyirdi, amma həmin ssenari rədd edildi. beləcə 5 il sonra, bu da ki, cəmi 10 il edir, bir rejissor dostum yazıçını razı salmağı bacardı. yazar qəbul etdi və məndən ssenarini yazmağımı istədi. bu dostum 10 ildir filmi maliyyələşdirməyə çalışırdı, amma bacarmadı. nəticədə kitabın müəllif hüquqlarını prodüser veit heiduschka satın aldı və bu filmi başqa rejissorla çəkə bilməyəcəyini anladı və mənim çəkməyimi istədi, mən də razılaşdım. tək şərtim var idi - isabelle huppert baş rolda oynayacaqdı, filmin bütün hekayəsi budur....

- çəkiliş müddətində nələr baş verdi? çünki, la pianiste əvvəlki filminiz the castle kimi mənbə materiallarına əsaslansa da diqqət çəkəcək şəkildə fərdidir.

+ öncəliklə iki film arasındakı fərqi qeyd etmək istəyirəm, çünki the castle tv üçün çəkilib. bu filmlər arasındakı ayrı seçkilik olduğu çox açıqdı. tv filimləri kitaba daha çox əsasalanmaq məcburiyyətindədir, çünki tv filmlərinin məqsədi tamaşaçının filmi izlədikdən sonra kitabı alıb özlərinin oxumasıdır. mənə görə tv tamaşaçının istəklərinə xidmət etdiyi üçün heç vaxt bir sənət forması ola bilməz. the castle-ı film kimi çəkməyə cəsarət edə bilməzdim. tv-də isə problem yoxdur, çünki fərqli məqsədləri var. amma la pianiste- yə gəldikdə isə, romanın quruluşunun filmin quruluşu ilə müqayisə olunduqda, olduqca fərqli olduğunu görürsünüz. mən romana sərbəst bir şəkildə baxıram. hekayəyə mənim baxış tərzim olduqca məsafəli və soyuqqanlı olduğunu söyləyə bilərəm, halbuki romanın özü həm çox romantik həm də qəzəblə doludur. roman daha subyektiv film isə daha çox obyektivdir.

- code unknown (2000) ilə bağlı bir reportajınızda juliet binoche kimi film ulduzunu hər hansı bir janra aid olmayan filmdə aktrisa ya da ulduz rolunda olmadıqca filmə çəkməyəcəyinizi söyləmisiniz. halbuki isabel huppert də film ulduzudur və la pianiste də hər hansı bir janra aid deyil.

+ bu film melodramın parodiyasıdır. avropalı bir film olaraq ciddi-ciddi bir janra aid film çəkə bilməzsiniz; ancaq parodiya çəkə bilərsiniz.

- niyə?

+ çünki janr filmi yalandır. və film sənət olmağa çalışır, buna görə gerçəklə maraqlanmaq məcburiyyətindədir. bunu da yalanlar vasitəsilə edə bilməz. filmlər sadəcə sizin üçün biznesdirsə, onda yalan söyləyə bilərsiniz. dinc bir vicdan sahibi olaraq yalanı sata bilərsiniz.

- bu rol üçün ağılıma gələn ilk adam isabelle huppert olmazdı. belə gözəl birinin belə sadə bir şəkildə göstərilə biləcəyini heç düşünməzdim.

+ mən isabelle huppert-i gözəl biri olaraq görmürəm. juliet roberts gözəldir məsələn, amma isabel-in filmlərinə baxsanız, onların arasında isabel-i zərif və sadə şəkildə göstərən bir çox film var. mənim isabel-ə olan əsl marağım bu idi; bir tərəfdən çox kövrək ola bilərkən, digər tərəfdən də çox soyuq və intellektual ola bilir. eyni anda həm qatil, həm qurban ola bilir ki, bu da hər aktrisada olmayan bir xüsusiyyətdir.

- mövzunu dəyişdirib bir az da köhnə filmlərinizdən də danışmaq istəyirəm. ilk filmlərinizi sizin üçün bir növ idman kimi görürsünüz yoxsa "der siebente kontinent"-dən əvvəlki filmlərinizi də daha sonra çəkdiyiniz və daha çox tanınan filmlərinizlə eyni kateqoriyaya qoyursunuz?

+ mən işimi teatr və televiziyada öyrənmişəm, xüsusilə aktrisalarla çalışaraq, film çəkməyi teatrda öyrənə bilərsiniz, çünki film çəkərkən aktyorlarla işləmək üçün əlavə vaxtınız olmaz. bunu başqa yerdə öyrənməyiniz lazımdır. təbii ki, tv üçün çəkdiyim o filmlər də mənim filmlərimdir, amma onlar nəticədə tv filmidir və daha əvvəl də dediyim kimi mənim filmlərim də çox fərqlidirlər, çünki tv filmləri müəyyən bir məqsədə xidmət edirlər ... müəyyən bir tamaşaçı tipinə xitab edərək, onların tələblərinə cavab vermək məcburiyyətindədirlər. normal filmin əldə edəcəyini edə bilməzlər. 20 il boyunca çəkdiyim tv filmləri mənim normal film çəkmək üçün fürsət tapmamağım ilə əlaqəli bir şey deyildi. mən yalnız öz "yol"umu tapmaq istəyirdim.

- o "yol", insanların sahib olduqları obyektlərin bir-birindən ayrılığını da ifadə edir. belə ki sanki hekayə o obyektlər tərəfindən izah edilə biləcək hala gəlir; "der siebente kontinent"-in əsas xarakterlərinin bir saat, bir akvarium olduğunu deyə bilərik, daha əvvəl heç biri bu qədər qorxuducu olmamışdı təbii ki.

+ aydındır ki, çoxlu sayda film var və çoxu da var olan şeyləri isidib-isidib bizə göstərir. onsuz da mövcud olan bir şeyi təkrar- təkrar təqdim etməyin bir mənası yoxdur. film ( der siebente kontinent) dediyiniz strukturların və ətrafımızın qurbanı olduğumuzu göstərməyə çalışır. və dediyiniz bütün o şeylər o strukturların metaforalarıdır. mənə həqiqi mənada təsir edən şey intihar edən ailə deyildi; çünki təəssüf ki, onlardan çox var. maraqlı olan şey bir ailənin intihar etməsi, amma bunu etməzdən əvvəl də sahib olduqları hər şeyi yox etməsi idi. bunun vəziyyətimizi izah edən yaxşı metafora olduğunu düşünürəm.

- 11 sentyabrı düşündükcə həqiqətən yaxşı bir metafora olduğu aydın olur, artıq insanların ailələriylə daha çox zaman keçirdiklərindən, karyera qurmaqdan və ya zəngin olmaqdansa daha fərqli əhəmiyyətli şeyləri ön plana aldığını görürük. der siebente kontinent-də sanki ailə də belə bir çıxış yolu axtarır, 10 il əvvəl çəkilmiş olsa belə.

+ mən də buna görə saqqal saxlamışam. peyğəmbər olmaq istəyirdim çünki.

scott foundas (2001).
(www.indiewire.com saytından tərcümə edilib).