1. bu sifarişi verən: fövqəl insan
fransada dini müharibələrin nəticəsində 24 avqust 1572-ci ildə parisdə baş vermiş hadisə. bu dəhşətli gecə barədə filmlər çəkilmiş və bədii əsərlər yazılmışdır.
--alinti--
varfolomey faciəsinin baş verməsinə müəyyən proseslər səbəb olmuşdur. xvi əsrdə avropada roma papası və hakim roma katolik kilsəsinə qarşı yönəldilmiş reformasiya (dində islahatçılıq) hərəkatının geniş vüsət alması nəticəsində yeni xristian məzhəbi olan protestantlıq meydana gəlmiş və qərb dünyası iki hissəyə parçalanmışdır. protestantlarla katoliklər arasında fikirayrılığı teoloji-elmi müstəvidən uzaqlaşaraq, hərbi toqquşmalara, qanlı müharibələrə gətirib çıxarmışdır. məzhəb ayrıseçkiliyi cəmiyyətdə təbəqə, qohum, dost, həmvətən anlayışını ortadan qaldırmış, hamı bir-birini etiqadına görə qiymətləndirməyə başlamışdır.
xvi əsrdə digər avropa ölkələrində olduğu kimi, fransanı da məzhəb müharibələri bürümüşdü. bu ölkədə qugenot (ilk vaxtlar katoliklərin protestantlara həqarətlə verdikləri, sonradan isə protestantların mənimsədikləri ad) müharibələri adlanan üç hərbi münaqişə baş vermişdir. 1570-ci ildə sen-jermen müqaviləsinin bağlanması ilə iii qugenot müharibəsi bitmiş, uzunmüddətli mübarizədən sonra qugenotlar müəyyən hüquqlar əldə etmiş, onların rəhbəri admiral kolinyi isə fransa kral şurasına daxil olmuşdur.
çox keçmədən, admiral kolinyi fransa kralı ix karlın hüsnü-rəğbətini qazana bilmiş və onun ən yaxın məsləhətçisinə çevrilmişdir. qatı katolik olan kralın anası yekaterina mediçi və ona yaxın zadəganlar admiral kolinyinin sarayda artan nüfuzundan çəkinmiş, fransanı tamamilə katolik kilsəsinin qoynuna qaytarmaq istəmişlər.
zəif sülhü gücləndirmək məqsədilə kralın bacısı, katolik şahzadə marqarita valua ilə qugenotların başçılarından sayılan navarralı henri arasında nigah bağlanmışdır. toy ərəfəsində parisə xeyli yüksək rütbəli qugenotun axışmasından, əsasən, katoliklərdən ibarət şəhər əhalisi narazı qalmışdır.
18 avqust 1572-ci ildə keçirilmiş möhtəşəm toy mərasimi və qugenotların kral əyanlarının arasında olması katolikləri daha da qəzəbləndirmişdir. hadisələr sürətlə inkişaf etmiş, 22 avqustda admiral kolinyiyə qarşı sui-qəsd təşkil olunmuşdur. fanatik katolik və böyük nüfuz sahibi hertsoq henrix de giz həmin əməliyyatın rəhbəri idi. protestant zadəganları kraldan hertsoqun cəzalandırılmasını tələb etmişlər. yeni müharibənin başlamasından ehtiyat edən qugenotlar parisi tərk etməyə başlamışlar.
yaranmış vəziyyətdən istifadə etmək qərarına gələn kralın anası hökmdarı yeni vətəndaş müharibəsinin qarşısını almaq naminə protestant başçılarının öldürülməsinin zəruri olduğunu inandıra bilmişdir. bu planın həyata keçirilməsi üçün müqəddəs varfolomey günü, yəni 1572-ci il avqustun 24-ü seçilmişdir. o gün şəhər qapıları bağlanılmış və hərbi dəstələr hazır vəziyyətə gətirilmişdir. gecə sui-qəsdçilər yaralı admiralın otağına daxil olaraq, onu və mühafizəsini qılıncdan keçirmiş, sonra isə kilsə zənglərinin işarəsi ilə şəhər əhalisi protestantları qətlə yetirməyə çağrılmışdır.
parisdə başlanmış bu qırğın, kralın xeyir-duası ilə ölkənin digər şəhərlərinə də yayılmışdır. azğınlaşmış əhali protestantların əvvəlcədən təbaşirlə işarələnmiş evlərinə girərək onları eyvandan küçəyə atmış, qadınlara təcavüz etmiş, soyğunçuluqla məşğul olmuşdur. qadın-uşaq demədən hər kəs öldürülmüş, təkcə protestantlar deyil, hətta katolisizmə məxsus olmayan digər din nümayəndələrinə də mərhəmət edilməmişdir.
bu qətliam təqribən bir həftə davam etmiş, küçələr qana boyanmışdır. tarixçi jül mişelin sözləri ilə desək, "varfolomey gecə"si sadəcə bir gecə deyildi. o, bir mövsüm idi". katolik ruhanilər bu qəddarlığa pis münasibət bəsləyənləri kilsədən uzaqlaşdırmaqla hədələmiş, canilərin günahlarını isə elə küçədə, meyitlərin üzərində "bağışlamışlar".
"varfolomey gecəsi"nin qurbanlarının sayı barədə yekdil fikir yoxdur. hesab edilir ki, parisdə təqribən üç min, bütün fransada isə on min ilə əlli min arasında protestant qətl edilmişdir. həmin dövrdə fransada baş vermiş qətliam katolik dünyasında rəğbətlə qarşılanmış, roma papası xiii qriqori bu faciəni alqışlayaraq vatikanda fişəng atılmasını və medal təsis edilməsini əmr etmişdir. ədalət naminə qeyd etmək lazımdır ki, 425 il sonra roma papası ii ioann pavel rəsmi şəkildə varfolomey qətliamını qınamışdır.

"varfolomey gecəsi" kimi din və məzhəb zəminində yaranmış faciələrin təkrar baş verməməsi üçün onların yad edilməsi və öyrənilməsi zəruridir. çünki, məhz belə qanlı tarixi hadisələr dar məzhəb düşüncəsinin müəyyən mənafelər naminə təhlükəli vasitəyə və silaha çevrilə biləcəyini, günahsız insan qanının axıdılmasına səbəb olacağını göstərir.