bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

kordilyer

əjdahalar   googlla

    2. kordilyer silsiləsi yer kürəsinin ən böyük dağlıq ölkələrindən biri olub şimaldan ( aleut dağları) cənuba (odlu torpaq) qədər 15000 km məsafədə uzanır. olduqca mürəkkəb morfostruktur və landşaft sahələrinə malikdir. kordilyer dağlarında coğrafi vilayətlər enlik istiqamətində ayrılıb: 1) alyaska kordilyerləri, 2) kanada kordilyerləri, 3)  abş kordilyerləri, 4) kaliforniya yarımadası ilə birgə meksika yaylası 5) vest-indiya adaları ilə birgə mərkəziamerika<br />
    <br />
    alyaska kordilyerləri: bu təbii coğrafi vilayət kordilyer dağlarının alyaskada yerləşən şm.q. hissəsini əhatə edir. kordilyer dağları üçün səviyyəvi olan 5 morfostruktur zonanın hamısına bu vilayətdə rast gəlmək olar. lakin bu zonalar başqa təbii coğrafi vilayətlərdən fərqli olaraq qərbdən şərqə deyil, cənubdan şimala doğru dəyişilir.<br />
    <br />
    kanada kordilyerləri: mülayim qurşaqda yerləşən və dağlıq sahələrin üstünlük təşkil etdiyi təbii coğrafi vilayətdir. vilayətin relyefinin formalaşmasına qonşuluqda yerləşən kanada kristallik qalxanının böyük təsiri olmuşdur. kristallik özülə yaxın olan sahələrdə antiklinal qırışıqlar və dağlıq sahələr dik yamaclıdır. onlar üstəgəlmələr və dislokasiyalarla çox pozulmuşdur.<br />
    <br />
    dağlıq sahələrin inkişafında larami və nevada qırışıqlıqları ilə yanaşı, pleytosen dövrü buzlaşmasının da böyük rolu olmuşdur. buzlaşmanın təsirilə dağlıq sahələrin nisbi hündürlüyü alçalmış, təbii vilayətin qərbində fyord sahil tipi formalaşmış, dağarası çökəkliklər moren çöküntüləri ilə dolmuş,  çay dərələri təknəvari şəkil almış və ərazidə çoxlu göl çökəklikləri yaranmışdır.<br />
    <br />
    abş kordilyerləri: şm. amerikada oroqrafik cəhətdən ən mürəkkəb təbii coğrafi vilayətdir. qitənin qərbində, təxminən 48 dərəcə şm. e.-dən başlayaraq, cənubda  kaliforniya yarımadası və meksika  yaylasına qədər uzanmışdır. göstərilən ərazi daxilində daima qarla örtülü olan yüksək dağ zirvələrilə yanaşı, geniş sahə tutan olduqca hamarlanmış yaylalar, həmçinin sıx meşələrlə yanaşı olduqca quru iqlimə malik yarımsəhra və səhralar mövcuddur.<br />
    <br />
    abş kordilyerlərinin qərbdən şərqə eni 2,5 min km-ə çatır. göstərilən istiqamətdə cavan qırışıq dağları nisbətən cavanlaşmış qədim dağlıq və hətta platforma sahələri əvəz edir. kanada kordilerlərindən fərqli olaraq burda larami dağlıq qurşağı bir neçə müstəqil dağ silsiləsindən ibarətdir. larami dağ qurşağının əsasını təşkil edən qayalı dağlardan qərbə kolumbiya, kolorado yaylaları və böyük hövzədən ibarət olan daxili yaylalar və qısa dağ massivləri geniş ərazi tutur. daxili yaylaları qərbdə kaskad və syerra-nevada dağları haşiyələmişdir. bu dağlardan qərbdə uillamet və kaliforniya vadıləri uzanır. abş kordilyerləri təbii şəraitinə görə 3 yerə ayrılmışdır. vilayətin şərq kənarında yerləşən qayalı dağlar, böyük düzənliklərlə (şərqdə) kolumbiya və kolorado yaylaları arasında yaşıl ada şəklində yüksələn dağ silsiləsidir.<br />
    <br />
    kaliforniya yarımadası və meksika yaylası: meksika yaylası, təqribən 32 dərəcə şm. e-dən başlayaraq cənubda balsas çayının tektonik dərəsinə qədər uzanmışdır. təbii xüsusiyyətinə görə şm. amerika kordilyerləri ilə mərkəzi amerika arasında keçid təşkil edir.<br />
    <br />
    mərkəzi amerika və vest-indiya: şm. amerikanın tropik və subekvatorial iqlim qurşağında yerləşən ensiz cənub hissəsi və meksika körfəzi, atlantik okeanı və karib dənizi arasında yerləşən adaları əhatə edir. quruda meksika yaylasının cənubunda balsas çayının tektonik dərəsindən başlayaraq panama kanalı sahəsinə qədər uzanır.iki qitə arasında quru körpüsü rolunu oynayan bu təbii coğrafi vilayətin geoloji strukturlarının əsası larami qırışıqlığı dövründə qoyulmuş və pliosen epoxasında isə indiki şəkildə formalaşmışdır.

3 əjdaha

loddard
#211206


20.04.2016 - 19:57
+245 oxunma



hamısını göstər

üzv ol

...