bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

milli görüş hərəkatı və nəcməddin ərbakan

əjdahalar   googlla

    1. türkiyə siyasət tarixində önəmli yer tutan məşhur siyasətçi. türk siyasətinin son 40 ilinə damğasını vuran milli görüş hərəkatının qurucusu. 1996- 1997 ci illərdə hakimiyyətdə olmuş 54- cü rifah - yol koalisyon hökumətinin rəhbəri, baş nazir.
    29 oktyabr 1929 - cu ildə sinopda anadan olub, 1943 - cü ildə istanbul teknik lisesini birinciliklə bitirərək istanbul teknik universitetinə qəbul olub. mühəndislik ixtisasını müvəffəqiyyətlə əldə edən ərbakan qısa müddətdə doktorluq pilləsini uğurla başa vuraraq professor elmi adını qazanmışdır.

    ingilis, fransız, alman, ərəb dillərini mükəmməl bilmiş və bu dillərdə elmi işlər yazmışdır.
    1967 - ci iləd türkiyə birjalar birliyinə (dövlət tarif şurası da daxil omaqla əsas iqtisadi tənzimləmə və nəzarət qurumu) sədr təyin edilib, bu dövrdə türkiyədə ilk dəfə milli istehsal modelini irəli sürüb. onun rəhbərliyi ilə ilk dəfə olaraq 100% tükiyə istehsalı olan motor və başqa texniki avadanlıqlar, hazırlanmış, milli istehsal avtomobil, tank, təyyarə modelləri hazırlanmış, 1969 - cu ildə türkiyə tarixində ilk dəfə olaraq milli avtomobil istehsal edilmişdir. 1970- ci ildə s. dəmirəl tərəfindən istefaya göndərilən ərbakan türkiyənin siyasi - iqtisadi inkişafı ilə bağlı hazırladığı modeli həyata keçirmək üçün siyasi fəaliyyətə qoşulmuş, həmin il milli nizam partiyasını qurmuşdur. iakin, məhkəmə tərəfindən bu partiya qapadıldıqdan sonra 1973- cü ildə milli səlamət partiyasını qurmuş, qatıldığı parlament seçkilərində türkiyə böyük millət məclisinə daxil olmuşdur. bu seçkilərdə 1 ci olan chp ilə ortaq hökumət kabineti formalaşdıraraq baş nazirin müavini və dövlət katibi postunu tutmuşdur. chp- msp koaliyon hökuməti illərində ərbakanın rəhbərliyi ilə çox sayda milli sitehsala xidmət edən fabriklər və zavodlar tikilmiş, türkiyə iqtisadiyyatında sıçrayışlı inkişaf baş vermişdir. ərbakan baş nazir b. ecevitin razılığı olmadan 1974 - cü il şimali kipr hərəkatını başlatmış və hərbi əməliyyatlara birbaşa rəhbərlik etmişdir. şimali kipr türk cümhuriyyətini təsis edən ərbakan öz yaxın silahdaşı olan r. denktaşı bu dövlətin rəhbərliyinə gətirmiş, dövlətin bayraq və gerbini tərtib etmiş, lefkoşa yakın doğu universitetini yaratmışdır.
    bu fəaliyyətinə görə vəzifədən uzaqlaşdırılan ərbakan 1976-1977, 1977-1979 cu illərdə yenidən baş nazirin müavini və dövlət katibi postlarını tutmuşdur.
    islami yönümlü mühafizəkar siyasi xətt götürən ərbakanın fəaliyyətini dayandırmaq üçün 1980- ci 12 sentyabr tarixində k. evrenin başçılığı ilə dövlət çevrilişi baş vermiş, n. ərbakanın fəaliyyətinə qadağa qoyulmuşdur.
    ərbakanın tələbəsi və yaxın silahdaşı, milli görüş hərəkatının ilk mənsublarından biri olan t. özalın və bu hərəkatın içərisindən çıxmış ana vətən partiyasının hakimiyyəti illərində ərbakanın siyasi dustaqlığına son qoyulmuş və o, 1982 - ci ildə rifah partiyasını qurmyşdur. 1987 - ci ildə partiyaya sədr seçilən ərbakan 1990 - cı il parlament seçkilərində mhp nin də daxil olduğu rifah partiyası blokunu parlamentə daxil etməyi bacarmışdır. 1994 - cü ildə keçirilən bələdiyyə seçkilərində rifah partiyası birinci olur, ərbakanın yaxın silahdaşlarından olan rəcəb tayyib ərdoğan istanbulun bələdiyyə sədri seçilir.
    1995 - ci ildə parlament seçkilərindəqalib gələnn rifah partiyası t. çillərin rəhbərlik etdiyi dyp ilə koalisyon hökumət təşkil edir, n. ərbakan baş nazir vəzifəsini əldə edir.
    bu hökumətin dövründə türkiyə bir neçə ay ərzində rekord səviyyədə inkişaf göstərərək ilk və son dəfə olaraq iki rəqəmli inkişaf göstəricisi nümayiş etdirir. hazırda türkiyədə fəaliyyət göstərən nəhəng şirkət və firmaların çoxu məhz ərbakanın dəstəyi və modeli ilə qurulmuşdur.
    islam ölkələrini birləşdirən d8 təşkilatını təsis edən ərbakan islami siyasət yürütdüyü üçün hərbçilərin və prezident s. dəmirəlin qəzəbinə tuş gəlmiş, 1997- ci il 28 fevral çevrilişi ilə hakimiyyətdən devrilmişdir.
    siyasi fəaliyyətinə qadağa qoyulan ərbakan və milli görüş hərəkatı ikinci zərbəni t. ərdoğan və onun rəhbərlik etdiyi yenilikçi qanad tərəfindən almış, rifah partiyası qapadıldıqdan sonra onun əvəzinə qurulan fəzilət partiyası parçalanaraq ərdoğan tərəfindən ak partiya qurulmuşdur. siyasi işlərə qarışması qadağan olan ərbakan prosesə birbaşa müdaxilə edə bilməmiş, fəzilət partiyasının böyük qismi ak partiyay keçmiş və 2002- ci il seçkilərində milli görüş camiasının səslərindən istifadə edən akp hakimiyyətə gəlmiş, ərbakanın rəhbərlik etdiyi, fəzilət partiyasının bağlanmasından sonra qurulan səadət partiyası parlamentdən kənarda qalmışdır.
    beləcə ərbakan və milli görüş hərəkatı zəiflədilmiş, əvəzində isə islamçı görünən, lakin din adından istifadə edərək insanları islamdan küsdürən akp hakimiyyəti qurulmuşdur.
    ərbakan 2011 - ci ilin fevral ayının 28 də vəfat etmişdir. onun cənazə mərasiminə iki milyon nəfər qatılmış, türkiyə tarixində ilk belə rekor qırılmışdır. hazırda onun başlatdığı milli görüş hərəkatının yeganə siyasi təmsilçisi olan səadət partiyasına təməl karamollaoğlu rəhbərlik edir. o, 2016 - cı ilin 30 oktyabrında professor mustafa kamalakdan sonra keçirilən qurultayla bu vəzifəyə gəlmişdir.
    n. ərbakanın oğlu fateh ərbakan isə hazırda ərbakan vəqfinin sədri və potensial siyasi liderdir.

əjdaha

youngphilosopher
#237767


21.11.2016 - 13:02
+195 oxunma



hamısını göstər

üzv ol

...