1. azәrbaycan respublikasının sumqayıt şәhәrindә fәaliyyәt göstәrәn marşrut xәtlәrindәn birinin nömrәsi. "7 nömrә" adlanan marşrut xәtti әslindә özündә iki xәtti ehtiva edir; 7 vә 7a. burada "7 nömrә" adlandırılması şәhәr sakinlәrinin dilindә şәrti adlandırılmadır. belә ki, 7a-ya da minәn deyәcәk "7-lә gәldim".

"7 nömrә" tarixini iki dövrә bölmәk olar; qazel'lәrin istifadә edildiyi dövrә vә "daewoo" avtobuslarının istifadә edildiyi müasir dövrә.

qazel'lәrin istifadә edildiyi dövr şәhәr sakinlәrinin hәyatında dәrin iz buraxmağı ilә seçilir. bu dövrdә avtobus haqda müxtәlif hәqiqәtә uyğun miflәr yaranıb vә gәnclәrin sevimli söhbәtlәrinә çevrilib. el arasında gәzәn söhbәtlәrә görә bu marşrutun konduktorları (gediş haqqını yığan şәxslәr) maykayla eyvanına çıxıb dincәlmәk istәyәn day-daya "dayı, yeddiynәn gedirsәn?"i zarafat etmәmәklә deyiblәr. ümumilikdә götürdükdә 7 nömrәli avtobus konduktorları şәhәr sakinlәrini mәcburi şәkildә avtobusa oturtmaq istәklәri ilә tanınır. (qeyd: hal-hazırda bu vәzifәni bakı-sumqayıt xәttiylә hәrәkәt edәn 1 manatlıq taksilәr öz üzәrinә götürüb). şәxsәn hәmin marşrutda konduktor işlәyәn sinif yoldaşım bir xalanın әlindәki çantanı alıb avtobusa qoyub "xala, otur da çıxırıq" demәsi ilә xalanı qәflәt yuxusundan oyatmış vә çantasının yanında yox 7 nömrәdә olduğunu görmüşdü. tәbii ki, xala kor deyildi marşurutun nömrәsini görürdü istәsәydi minәrdi, amma neylәsin ki, başa sala bilmirdi ki, mәn bu avtobusu gözlәmirәm, a bala. hadisә şahidlәrinin dediyinә görә hadisә çantanın öz yiyәsinә-xalaya qayıtmasıyla yekunlaşmışdır.

7 nömrәli marşrutun qazel mәrhәlәsi tәrkibindә "bazara gedirik 7 nömrәdә" kimi sözlәrin olduğu meyxananın bәstәlәnmәsi ilә öz tay-tuşlarından seçildi. hәmçinin bu marşrut xәtti şәhәriçi adi qarşılanan rally yarışları vә interval zad söhbәtlәrini hәrlәmәmәklәri-bәzәn bir dayanacaqda 2-3 qazel'in yanaşı durması ilә sumqayıt tarixindә әvәzolunmaz yer buraxdı.

sumqayıtın yerli televiziyası olan "dünya tv"ә müsahibә verәn nәqliyyat üzrә mәsul şәxslәrdәn biri isә bildirmişdi ki, sumqayıt şәhәrindә 7 vә 7a marşrut xәtti üzrә 365 mikroavtobus (qazel) fәaliyyәt göstәrir. bu rәqәm nә qәdәr tәәccüblü görünsә dә özündә hardasa reallığı da әks etdirir. kimi soruşurdun ya 7 nömrәdә sürücü işlәyirdi ya da konduktor. buna sәbәb kimi marşrut xәttinin soxasox olması idi; arendaya götürülmüş qazel'lәrlә yanaşı, şәxsi qazel'lәr dә var idi. deyilәnә görә şәxsi qazel sahiblәri o qәdәr vaxt, interval cәhәtdәn rahat idi ki, günorta nahar vaxtlarını saatlarca uzada bilәr rol arxasında çörәk gәmirmәyi özlәrinә sığışdırmaya bilәr vә bunun әvәzindә kafelәrdә kabab yemәklә dincәlәrdilәr. yәni, günlük qazanclarını yetәrincә çıxarardılar. dumanlı "qazel" mәrhәlәsini 2010-cu ildә respublikaya gәtirilәn ağ rәngli "daewoo" avtobusları bitirdi. belәliklә, şәhәrin әsas sәrnişindaşıma yükünü öz üzәrinә götürәn xәtt "daewoo" avtobuslarını hәmin xәttә buraxan sahibkarın әlinә keçdi. bununla da 7 nömrә tarixindә "daewoo" mәrhәlәsi başladı. bu mәrhәlәnin әsas spesifik xüsusiyyәti avtobusun içinin chat adları ilә bәzәnmәsi vә oturacaqların gәmiricilәr tәrәfindәn didik-didik edilmәsidir. bu mәrhәlә günümüzdә dә davam edir vә şәhәr әhalisinin hәmin o mәşhur "7 nömrә" anlayışını bәzi sәbәblәrdәn unutdurur. xeyir, xeyir sәhv başa düşülmәsin mahiyyәt etibari ilә eyni xәtdir, sadәcә qabağı "nolyeddi"nin qabağı kimi qaldırılmış qazel 7 nömrәlәrinin yerini vermir. qazel 7 nömrәlәrdә ayrı bir "ponyatka" anlayışı vardı, orda qabaq oturacaqda oturmaq insana ruh yüksәkliyi, motivasiya verirdi, orda konduktor sәnin uzaq qohumundan pul götürmürdü. çox qәribәdir ki, qazellәrin balaca olmasına baxmayaraq hәrәsindә bir konduktor var idi, lakin bu boyda daewoo avtobuslarında nadir hallarda konduktor qarşına çıxır. o da ki, sürücünün tanışı olur qabaqda durur deyә. mövzunu bununla da yekunlaşdırırıq gәlәn görüşlәrәdәk.