2. bakıda fəaliyyət göstərmiş ən iri anarxist təşkilat. 1905-ci ildə yaradılmış bu təşkilata erməni " hnçak" partiyasının keçmiş üzvü s.kalaşyants başçılıq edirdi. kalaşyantsın (ədəbi təxəllüsü a.sevuni) 1906 ilin əvvəlində nəşr etdirdiyi "mübarizəyə və anarxiyaya doğru" kitabçasında anarxizm hərəkatının prinsipləri şərh olunmuşdu. 1905 ildə erməni-daşnakların azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğından sonra anarxistlərin təsiri xeyli gücləndi. bu zaman vəzifəli şəxslərə və sənayeçilərə qarşı terror aktları geniş hal aldı ki, bu da anarxistlərin fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaratdı. anarxistlərin başlıca prinsipi onların insan azadlığına zidd saydıqları hər hansı dövlət hakimiyyətinin məhv edilməsi idi. əsası hələ m.bakunin və p.kropotkin tərəfindən qoyulmuş anarxist təsəvvürlərə görə, rusiyada xalqın iradəsi ilə anarxizm ideyalarına əsaslanan inqilab labüddür. sonra isə dövlətçiliyin xarabalıqları üzərində kollektiv əməyə və mülkiyyətə əsaslanan azad şəhər və kənd icmaları yaradılmalıdır. o dövr anarxistlərinin fəaliyyətində iki əsas cərəyan özünü göstərirdi - kropotkinin ardıcılları anarxist-kommunistlər və həmkarlar təşkilatlarında işləyən anarxist- sindikalistlər. kropotkin deyirdi ki, "bizim kommunizmimiz-anarxist, hökumətsiz kommunizmdir, azad insanların kommunizmidir". bakı anarxistlərinin sosial tərkibinin xüsusiyyəti onda idi ki, onların sıralarına fəhlələrdən başqa, sonralar xeyli sayda sinfi simasını itirmiş ünsürlər də qoşulmuşdu. təşkilata bir neçə sosial-demokrat və "hnçak" partiyasının üzvləri də daxil olmuşdu. anarxistlərin bakıda ilkin fəaliyyət istiqamətlərindən biri anarxizm banilərinin ideyalarının təbliği, broşür və intibahnamələrin nəşri idi. bu məqsədlə mətbəə də yaradılmışdı. fərdi terrorla yanaşı, iqtisadi təxribat da törədilirdi. 1906 ilin sentyabrında daşnaklar anarxistlərin öldürdüyü mantaşov zavodunun direktoru, "daşnaksutyun" partiyasının üzvü c.doluxanovun qisasını alaraq s.kalaşyantsı qətlə yetirdilər. buna cavab olaraq anarxistlərin yaraqlılar dəstəsi "daşnaksutyun"a müharibə elan etdi. nəticədə 1906-07 illərdə 17 daşnak və 11 anarxist öldürüldü. 1908-09 illərdə bakıda anarxistlərin həbsi kütləvi xarakter aldı və nəticədə anarxizm hərəkatı xeyli itki verərək, əslində, azərbaycanın siyasi səhnəsindən çıxdı.

mənbə: azərbaycan cumhuriyyəti ensiklopediyası
qeyd: ermənilərə qarşı istifadə olunan irqçi hissələri özüm sildim

(bax: azərbaycan anarxist təşkilatları)