2. istehsal vasitələrinin (işçi, qaynaq, sərmayə) özəl şəxslərin deyil də cəmiyyətin əlində toplanmasını əsas alan sistemdir. sosializmdə bəzi insanları digər bəzi insanları pul qarşılığında öz iş yerlərində işlətmələri, onları istismar etmələrindən söhbət gedə bilməz. hamı bir işdə işləyir və bunun qarşılığında yaradılar milli gəlirdən pay alır. kapitala bağlı gəlir növləri olan mənfəət, kira, faiz sosializmdə yoxdur. işləyənlərin aldıqları gəlir kapitalizmdəki gəlir deyil, çünki kapitalizmdəki işçi sosializmdə yoxdur.
sosializmdə bir sistem kapitalizmdə olduğu kimi kapitalistlərin qərarı ilə deyil, mərkəzi dövlətin qərarı ilə idarə olunur. sosialist sistem mərkəzi plansız işləyə bilməz.
sosializm ancaq istehsal texnologiyasının inkişaf etdiyi və ölkənin təmamilə sənayeləşdiyi zaman mümkündür. xırda istehsalçıların hakim olduğu köhnə texnologiya ilə sosializm qurula bilməz. bu səbəblə az inkişaf etmiş cəmiyyətdə sosializmi tədricən qurmaq olar. bu tip cəmiyyətlərdə yüksək texnologiya qurulub dövlət əli ilə idarə edilənə qədər bu xırda istehsala icazə verilir bir şərtlə ki, böyüyüb kapitalist bir istehsalçı olmasın.
sosializmdə hər növ istehlak mallarının özəl mülkiyyəti sərbəstdir. yəni hamı ev, maşın, tv ala bilər. şəxsin özünün ailəsi ilə işləyəcəyi böyüklükdə işlətmə də özəl mülkiyyət ola bilər. amma başqasını bu istehsal prossesinə soxub işlətmək artıq kapitalizmə girdiyi üçün qadağandır.
sosializm bir fikir olaraq köklü keçmişə sahib olsa da, qərbdə kapitalizmin inkişafı sürətləndikcə sosialist düşüncələr də canlılıq qazanıb. karl marx`a gələnə qədər sosializm idealist bir düşüncə idi. bu günki sosializmi quran marx və engels, sosializmin insan ağlının bir icadı deyil, cəmiyyətin inkişafının kapitalizmdən sonrakı təbii mərhələsi olduğunu demişlər. bu səbəblə də qurduqları sosializmi ideal sosializmdən ayırmaq üçün ona elmi * bilimsel sosializm adını vermişlər.
sosializm ilk dəfə 1917ci ildə sovetlər birliyində faktiki olaraq tətbiq edilib. ikinci dünya müharibəsindən sonra sosialist ölkələrin sayı artmış və dünya kapitalist sistemi qarşısında rəqib dünya sosialist sistemi qurulmuşdur.
sosializm də ancaq iqtisadi sistem deyil. onun da özünə məxsus həyat tərzi və dünya görüşü var.