22. Azərbaycanda meyxana və hiphop janrlarının birləşməsi nəticəsində 90-cı illərin ortasında kəşf olunmuşdur. Hər nə qədər rep musiqisini azərbaycana gətirən Anar Nağılbaz kimi tanınsa da bu janrda ilk mahnı "Azərbaycan milli qəhrəmanı" Çingiz Mustafayev tərəfindən 1983-cü ildə "Dünənki keçdi" mahnısı ilə gəlib.
(youtube: )
Bundan sonra 1992-ci ildə Anar Nağılbaz tərəfindən bizimlə tanış olur. Həmin ildə "Canlı klip şou" rep sənətinə giriş edən Anar ilk albomunu 1997-ci ildə satışa buraxır. Lakin 1993-cü ildə "Narkodünya" mahnısıyla şöhrət qazanmışdır.
(youtube: )
Bu mahnı gələcəkdə elə repçinin ilk albomu olan "Sabah Olmayacaq" 'a aid edilir. Bir anda patlama edən Anar Nağılbaz və mahnıları o vaxtın Bakısında disko-barların dəyişilməz mahnılarına çevrilir.
(youtube: )
"zar zar zar-zar ağlama..
zar zar zarzar ağlama..
gəlmiyəcəm ımıhmı..
mənim sevgilim johnny-di johnny
özü amerikalı firması sony.."
Meydanı Anar Nağılbaza qoymaq istəməyən və onlara rəqabət etmək məqsədilə Dəyirman qrupu qurulur. Qrupun tərkib hissəsini 4 nəfər birləşdirir.
Qrupun metroda çəkilmiş o zamanki şəkili: http://prntscr.com/f7rxj0
Qrupun ilk albomu "Azərimeyk" adı ilə 1999-cu ildə işıq üzü görüb. Bu albom Azərbaycan problemlərinə toxunduğu üçün səs-küyə səbəb olur. Artıq rep sadəcə club musiqisi olaraq qalmır və bir çoxunun məişət problemlərinin səsləndirdiyi bir musiqi növünə çevrilir. Qrup üzvlərindən L-mir bir dəfə bu musiqiyə gəlmələrini belə ifadə edib :
"Bir gün audio satılan dükana getmişəm və rep kaseti almaq istəyirdim . O isə mənə 2-Pac kasertini verdi. Sadəcə "two" sözünü "S" kimi oxudum və qulaq asmağa başlarkən bizə ilham verən mənbəyi "S-PAC" deyə adlandırmağa başladıq. Səhərisi gün universitetdə görüşəndə Yusifə deyiərəm ki, bizdə kaset var bəs əla oxuyur repçi və adı "S-Pac"'dı. Yusifdə mənə deyir məndə də biri var məhz adı "2-Pac"dır. Axşam görüşək ikisinidə dinləyək. Axşam görüşüb "S-PAC"ı qoyan kimi Yusif dönüb dedi ki, "Ala elə bu "2-pac"-da və beləliklə xoş xatirimizlə rep dünyasına girişdik."
Azərbaycanın yaralı yerlərindən olan "Qarabağ" probleminə toxunan və Ya Qarabağ Ya Ölüm ilə rep musiqisini yaşlıdan cavana hər kəsə duyurmağa bacaran qrup bu sahədə ən çox dinləmiş musiqini satışa buraxır. (bax: Qurd) albomuna daxil olan mahnı insanlardakı patriot hissləri oyandırır və hələ də Azərbaycan repinin ən uğurlu mahnılarından hesab olunur.
Artıq meydana Hüseyn Dərya və Elşad Xose daxil olur. Rep musiqisi getdikcə genişlənir və dinləyicilərin sayı artmaqda idi. Lakin bu özlüyündə qalmaqalları da gətirir və rep aləmində mükəmməl giriş edən Hüseyn Dərya konsertlər keçirir və konsertləri demək olar ki, tamamilə dolurdu. 2000-ci illərdə Space TV də yayımlanmağa başlayan "Mən də varam" verilişində iştirak edən bu iki reper kommersial uğur əldə edir və artıq bir kənarda H.Dərya fanatları digər tərəfdə isə E.Xose fanatları qırğına keçir. Hüseyn Dərya müharibə dövrlərində təhsil aldığı Bakı Dövlət Universitetini qoyaraq sərhədlərə getmiş biri idi. Məhz bu həyat hekayəsinə görə bir çox insanlar tərəfindən ayrı simpatiyası var idi. Daha çox "Kef elə" mahnısı ilə məşhurlaşıb.
(youtube: )
"Aslanskiy" nominasiyanı 15 respublika arasından Azərbaycana gətirmiş, və ondan sonra nominasiyanı MDB-də heç bir reperə verməmişlər. 2004-cü ildə "ilin ən yaxşı reperi", "ilin ifaçısı" və "ilin albomu" nominasiyalarını almışdır. ilk dəfə Ü.Hacıbəyov diplomunu alıb. "Yaşa, Azərbaycan" adlı prezident mükafatına da ilk dəfə layiq görülmüşdür. Digər rəqibi Elşad Əliyev "Xose" ləqəbi ilə rusiyada "D.U" adı altında ilk albomu çıxarır Жизнь не меняется adı ilə Rusiyada tutuna bilməyən reper Azərbaycanda boy göstərməyə başlayır və 2002-ci ildə "Canlı yayım" albomu 2500 kopya satır və bu o zaman üçün bu sahədə qazanılmış uğurlardan biri idi. Hüseyn Dərya daha çox meyxana stilində oxumasına baxmayaraq Elşad Xose sırb rep stilində oxumağa çalışırdı.
(youtube: )
2001-2002 ci ildə bu sahəyə başqa reper Uran və yaxud ibrahim ibrahimov qoşuldu. (baxma: M.T.Street) söz yazarı kimi başlayan Uran bir çox qrupun üzvü olmuşdur. Daha sonra bu qrup dağılır və reper fərdi olaraq dəvam edir. 2004 cü ildə NickS qrupunda ayrılıb adının daha çox tanındığı Caspian Clan qrupuna qoşulur. Həmçinin 2010-cu ildə Cəzanın Bakı konsertində Uran da Cəzaya ilə eyni səhnəni almışdır. 2007-ci ilin avqust ayında Uran Azərbaycanın ilk rep Labeli olan Da Streetz'in tərkibinə daxil olur. 2001-ci ildə Uran ilə birlikdə başlayan digər reper isə Albay Əfəndi'dir. Qrup olaraq buraxdıqları ilk parçaları "Mənəm Azərbaycan" adlanır. Çox keçmir ki, bu tərz musiqiyə maraq göstərən digər uşaqlarla tanış olurlar. Bunlar; Elməddin, Nihal Mirzə, Abulfəz olur. 2000-ci ildə birgə işləməyə qərar verirlər. Və hamısı Big Mafia Alliance adı altında birləşirlər. Daha sonra bu rep biriliyinin adı "Məclis Clan" olaraq dəyişdirilir. Və son olaraq 2001-ci ildə RAPressia CLAN adı ilə fəaliyyətə başlanılır. Bu ərəfələrdə yaranan qruplar qısa müddətli olur və çoxu solo dəvam edir. 2000-ci illərin ortalarında Tural Jamen ləqəbli reper "Kayfım zor" mahnısı ilə o vaxtın avtoşlarının ən çox istifadə mahnı halına çevrilir və bir anda rep sənəti yenə disco-club-a yönəlir.
(youtube: )
Bu yöndə uğurlu olan Ramil Nabran'ın da daxil olduğu Klan A Plan qrupu yaradılır. Qrup bir anda o zamanın clublarının ən çox dinlənənləri halına gəlir.
Rep sənətinin getdikcə gözdən düşdüyü bir anda 2007-ci ildə H.O.S.T qrupu yaranır. 2007-ci ildə "Proloq" albomu ilə diqqətləri üzərinə çəkən qrup 2008-ci ildə "Qarada Qırmızı" ilə bütün gənclərin diqqətini çəkməyə bacarır. 2005-2006-cı illər ərzində əsası qoyulan və fəaliyyətdə olan Baku Clan isə uşaqlıq dostlarını özündə birləşdirib – artıq çoxdandı rap yazan Qaraqan və Jamal Ali'yə Felon De Jure , Feck, ErranT da qoşulub. Daha sonra qrupa Dərviş , ProMete, AiD qoşulur. Jamal Ali, Felon De Jure, Feck və ErranT təhsillə bağlı Türkiyədə olduğundan albom üzərində digər dördlük daha çox çalışır – PRoMete, Qaraqan, AiD və Dərviş. "Qarada Qırmızı" albomundan sonra Felon De Jure, Jamal Ali və ErranT H.O.S.T Alliance'dakı fəaliyyətini başa vurur və qrup fəaliyyətini 4 nəfərlə dəvam etdirir. Bundan sonra qrup gücünü itirməyə başlayır. 2005-ci ildə musiqi həyatına başlayan digər reper Orxan Mustafazade digər sözlə Okaber Host-un fəaliyyətinin zəiflədiyi bir dönəmdə trackləri ilə diqqət çəkməyə başlayır. Patriot hisslərin bir arada birləşdiyi "TABOO" mahnısı reperin ən uğurlu tracki sayılır.
(youtube: )
2009-cu ildə başlayan və diqqət çəkən digər reper isə Şəhriyar Atababayev və yaxud sizin tanıdığın Xpert'dir.
4. keçən dəfəki texniki səbəblərə görə silinən entry'də yazılanları təkrar etməyəcəm, hansı ki, üstünlük diss məsələsinə verilmişdi. deməli belə azrap'in ən böyük uğuru 2007-ci ilə təsadüf edir. həmin vaxt "caspian clan" üzvü, hal-hazırda isə artıq repdən gedən vir2al "kofemolka" adlı beynəlxalq hip-hop festivalında bütün rəqiblərindən freestyle'da üstün olaraq qalib olmuşdu.
bakıda yüzlərlə rep studiyası fəaliyyət göstərir. əgər tanışlarınızdan kiməsə səsyazma studiyası lazım olsa ona "synaps", "muziqi pro" kimi yerləri məsləhət bilin. qətiyyən minusovka'lara 80-100 azn verməyin. bu tip minus'lar internetdəki beat kanallardan götürülmələrdir ki, hansı ki, üstü-başı bir-az düzəldilir. gördüz heç yerdən tapa bilmirsiz, mənə müraciət eləyin. zibil qədər orjinal beat var məndə, həvəsli olanlara təmənnasız verərəm beat.
azrapda ən güclü beatmakerlər sırasında od (synaps) r-one (ramil mustafayev), t.or a.k.a beat engine, donvion'u göstərmək olar. ən güclü rusdilli lirik rep nümayəndələri kimi ramires və trino misal gətirmək olar hansı ki,trino'nun son albomuna rus reperi guf'un respecti var.
davamını yazacam
29. Yeniliklərə qapalı, hər əlinə mikrofon alanın özünə “repçi” dediyi bir kütləsi və ölkənin sahib olduğuna bənzər bir monarxiya sistemi olan musiqi sektoru. Belə ki, bir neçə label xarici üzdə olan çox az standart üstü repçi var. Yeni nəsil üçün isə vəziyyət tamamilə bərbaddır. Yeni nəsil (newschool) repçilər Mainstream olan label'lara girmək dərdində olduqları üçün o label'ların paylaşdığı tərzdə tracklər hazırlayırlar. Bu da gətirib ona çıxardır ki, Azərbaycandaki rap musiqisi sadəcə eyni tərz musiqilərin olduğu və dinləndiyi bir sektora çevrilir.
AzRap-in gözümdə nə qədər bərbad vəziyyətdə olduğunu tək cümlə ilə açıqlamaq məcburiyyətində qalsa idim, deyərdim ki: “Global musiqi sektoruna çıxmağı türkiyədə dinlənmək sayan bir neçə repçinin əlində oynatdığı bir sektor/toplum”
27. Dünənə qədər meyxana deyən gədələr indi "rep" deyirlər(!). Belə dedikləri rep(!) Olsa da, oxuduqları qaqasayağı şeylərdi elə. Sadəcə əvvəllər meyxana dəbdə idi, özünüz bilirsiniz də. Köhnə bakı, məhlələr, qədeşlər falan. indi qıjıstan dövrüdü, azrep də həmin qıjıların oylağı olub. Cəhənnəm keçmişin meyxanaçılarında da, reperlərində də səviyyə var idi, ən azından yarısı nələrsə çatdırmaq isətyirdi dinləyiciyə. indi hər şey kimi rep də ölüb ölkədə. Həhə, gələ bax mən də deyirəm. Öhö-öhöm. Getdik. Gördüm gəlir miqrant, qoydum təpəsinə danqırat (o yeah!). Mənə bax ə, arvad, götüvə girsin kravat (attt). Gəl ye mənim disimi, siləcəm sənin isimi. Belə repləri görəndə, zorla tuturam nəcisimi. (Fışşş). Soxum belə azrepə.
21. texnikasız "repçi"lərin məkanı, repin üz qarası. söz oyunu (wordplay), double/triple entendre, metafora, alliterasiya və başqa bu kimi repin keyfiyyətini əks etdirən və repçinin professionallığının göstəricisi texnikalar bizim özfəaliyyət colmacocuğa yaddır. rep anlayışı- ağzını əyişdirmək, ortalara bir iki ingiliscə sözü aksentlə səpələmək olanlar ancaq ingiliscə bilməyən və dolayısı ilə ömründə əsl rep necə olmalıdırdan anlayışı olmayacaqlara xoş gələ bilər. you know what i mean my nigga? fuck no
18. rap musiqisini azərbaycanda birləşdirən rapperlərin topluluqlarına verdikləri ad.
azrap dinləyicisiyəm fanı deyiləm. amma hip-hopla çox uzun vaxtlara dayanan keçmişim var. deyə bilərəm ki, rap elə bir şeydir ki, eminem çıxmaz zad demək olmaz.
azrapi dəyərləndirsək keçmişdən indiyə oldschooldan hal hazırda uran və cəza 22 öz yerini qoruyur. ramil nabran , dado zad var amma işləmirlər və yenilikçi deyillər köhnə hamam köhnə tas. oldschooldan biraz yaxın tarixdə qəza boss və hostdan aid və promete yaxşıdır.
günümüz rapperlərindən isə sıralamaya qoysaq professionallıq və texnika baxımından sıralama belə olar.
edit: #176980 ; eminem new school deyil də həralda old schooldu bunu niyə dediyini başa düşmədim. east coast dinləmirəm deyə çox da şey eləmədim. yoxsa biggieni khalifanı misal çəkə bilərdim ki o da yetərsiz qalardı.
17. heçvaxt bir eminem çıxmayacağı rap dünyası.buaralar eminemin replərini tərcümə edib bizim dildə qafiyəyə otuzduran rapçılar var.buna görə dedim.boşverin gedin saz çalın.
6. heç bəyənmədiyim zad. metal olan yerdə nə rap ala? meyxananı daha üstün tuturam nəinki azrap.
azrap xüsusilə də host qurupunun bütün rapləri pessimizm üzərində qurulub, muğamdan heç nə ilə fərqlənmir.
(baxma: həyatdan soyudan musiqilər)
3. xose,dəyirman,dərya,nağılbaz ilə başladı,h.o.s.t. ilə zirvəyə qalxdı və okaber,xpert,paster.koryolçu,slangue və s. ilə inkişaf edir azrapimiz.*
haydi haylırlısı
30. ortada sanki bir ideologiyamı deyim, ölkənin mühim gündəmlərindən və dərdlərindən danışan mı deyim nə rep var nədə reper. yeniyetmə kimi söz davası var təəssüf. sensasion hayp, vayb falan flan bir şey yoxdu.
why bro?
19. dinləyicilərinin 15 yaş altı olduqlaraını düşündüyüm zad .hec kimə hörmətsizlik eləməzdim, ama bizimkilər bacarmır bu işi. get meyxanavı de bizimki meyxanadı yaxşı de , biz də bir baş şeyi yandıraq oturaq dinləyək .rap bizim meyxanamızdı özət olaraq bizdə bunu bacarmırıq.
o, özünü yaraşıqlı hesab edir, özəlliklə geyimdən. sifətdən qarşısındakı kəs yaraşıqlıdırsa o da yaraşıqlıdır. fanatları onu sevir, fanatkaları ona baxırlar. fanatkalar onun üçün ölərlər, ya dirilirlər özləri bilərlər!!!
16. indi də pranga deyə bir gədə çıxıb ortaya bütün günü facebookda reklamların görməkdən bezmişəm. bunların nəsli nə vaxt kəsiləcək? məhlənin vorovskoy xodgedən qaqaşlarının da indi reper olduqlarına şahid oluram. ümumiyyətlə bunlarin 90%ı belədir. iq səviyyəsi 100ün altında olan gədələr musiqiçi olublar(mış)
)