7. riyazi bir termindir. mənası isə aşağıdakı kimi tərif olunur. əgər bir diferensial tənliyin mövcud olduğu intervalın başlanğıc nöqtəsi, həmin tənliyin maximal həllinin başlanğıc nöqtəsindən daha kiçikdirsə, onda tənliyin həlli özünün başlanğıc nöqtəsində bir sinqularlığa sahibdir. riyaziyyatın abstraktlığından azacıq aralanmaq üçün fiziki bir dildə anlatmağa çalışacam. əgər bir hərəkət tənliyinin təyin olunduğu intervalın başlanğıc zamanı, həmin tənliyin həllinin başlanğıc zamanından daha əvvəldə yerləşirsə, onda hərəkət tənliyinin həllinin başlanğıc nöqtəsində bir sinqularlıq var. sinqularlıq balaca bir dəyişikliyin sonsuz təsiri olduğu nöqtələrdi,bu nöqtələrdə fiziki qanunlar keçərli deyil. indi abstraktlıqdan tamamilə kənara çıxmaq üçün bildiyimiz bigbang nəzəriyyəsinə bağlıyacam. fəzanın hərəkət tənliyi bütün zamanlar üçün keçərlidir. mənfi sonsuzluqdan, müsbət sonsuzluğa qədər. yəni əzəli və əbədidir. amma tənliyin həlli, hansı ki, qalaktikaların, ulduzların, planetlərin, hətta atomların, elektronların koordinatlarını göstərməlidir, müəyyən bir sonlu nöqtədən başlanğıcını götürür, bizim fəzamızda 15 milyard il əvvəldən. təbii ki, 15 milyard il əvvəl mənfi sonsuzluğa baxanda daha böyük rəqəmdir. riyaziyyatda big bang haqqında qanuna görə onda tənliyimizin bu həllinin başlanğıc nöqtəsində bir sinqularlıq olmalıdır, hansında ki, fiziki qanuna uyğunluq mövcud ola bilməz. doğurdan da böyük partlayışı izah edərkən hər şeyin sıfır həcmdə sonsuz enerjiyə sahib nöqtədən çıxdığı deyilir. sinqularlıq da məhz budur, həmin nöqtədə fiziki qanunlar mövcud deyildi. ondan trilyonda bir saniyə sonra fiziki qanunlar var idi, amma həmin sıfır nöqtəsində yox idi.
təbii ki, böyük ehtimal riyaziyyatdakı bu qanunun adını big bang nəzəriyyəsindən sonra qoyublar. amma qanunun mövcudluğu big bang nəzəriyyəsindən əvvəl də bilinirdi, yəqin başqa adla. riyaziyyata heyran olmamaq mümkün deyil. necə də açıq deyir. əgər hərəkətin, prosesin fiziki qanunauyğunluqları onların mövcud olmağa başlamasından əvvəl də mövcud idisə, onda fiziki reallıqlar bir sinqularlıqdan başlayır.
bu qanunun başqa cür versiyası da var:
(bax: blow up)
4. kainatın 13.8 milyard əvvəl çox yoğun və isti nöqtədən yarandığını qəbul edən kosmolojik nəzəriyyədir. lap əvvəldə heç nə yox imiş.hubble ilk dəfə teleskopuyla ulduzların qızıl rəngdə bir ışıq yaydığını gördü və bu elm dünyasında çox şeyi dəyişdi. insanlar ulduzların dünyadan və bir birindən uzaqlaşdığını anlamağa başlamışdılar. buna görə də kainatın genişləndiyi fikirləri yaranmışdır. ama ilk dəfə bu nəzəriyyəni ortaya atan alim rus fizikaçısı aleksandr fridman və belçikalı riyaziyyatçı lematre olmuşdur. yəni kainatın bir başlanğıcı olduğu fikrini təsdiqləyən nəzəriyyədir həmdə. partlamadan sonra qalan helium ve hidrogen qazlarının miqdarı, alimlərin hesabladıqları kimiydi.kainatın başlanğıcı olmasa, hidrojen qazının yanıb helyuma dönüşməsi lazım idi. ama elə olmadı. məni düşündürən sual kainat soyuyaraq genişləyirsə bir gün bütün göy cisimləri donacaq yada bu bizim günəş sistemimizə təsir edəcək? (baxma: gtadakı big bang kodu )
14. Belə bir nəzəriyyə var. Kainat genişləyir, genişləyir, sonra isə qaranlıq enerjiyə və qara maddəyə qalib gəlib kiçilməyə başlayır. Kiçilib bir nöqtəyə sığır. Bundan sonra isə böyük partlayış baş verir və yeni bir kainat yaranır. Bu nəzəriyyəyə "böyük sıçrayış" deyilir. Bu nəzəriyyəyə əsasən indi mövcud olduğumuz kainat da ilk kainat deyil. Kainat genişləyir , genişləyir, sonra birdən kiçilib bir nöqtəyə sığır və partlayır, beləcə bu sonsuz şəkildə davam edir.
2. fikrimcə big bang yaradanın özünü "partlatması"dır. yəni kim olduğunu təcrübədə dərk etmək üçün özünü hissələrə ayıraraq fiziki aləmi ,kainatı yaratmasıdır.burdan çıxış edəndə isə kainatda hər şeyin yaradanın bir hissəsi olduğu qənaətinə gələ bilərik.
)