before the rain
410 | 3 | 3
əjdahalar googlla
unudulmaz film replikaları - ən yaxşı film soundtrackları - pered dojd - məsləhətli filmlər - kənarda qalmış izlənməsi lazım olan filmlər
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Skopye-də məzun olmamışdan qabaq çoxlu qısa film çəkmisiniz. Həmin vaxt film çəkmək, kinonu həyatnıza salmaq çox qərarlı bir istək tələb edir. ilk qısa filminizi çəkməmişdən qabaq tam olaraq nə düşünürdünüz? Bu qərarın səbəbi nə idi?
- Məzun olmamışdan əvvəl “film məktəbinə” girə bilmək üçün özümə bir portfel yaratmaq üçün bir neçə qısa film çəkdim. Onda vaxtımı daha çox yazaraq keçirirdim. Yazmağı sevirdim, hələ də yazmağı, film çəkməkdən daha çox sevirəm. Yazarkən özümü daha rahat və etibarlı hiss edirəm. Film çəkməyə başlamağımın səbəbi yazılarımı inkişaf etdirmək üçün verdiyim bir qərar idi. Əslində yazılarımı daha çox insana çatdırmağın yolunu axtarırdım. Kinonu bu görə seçdim çünki çox insan oxumur. Xüsusilə Makedoniyada yazırsansa çox insana çatma şansın yoxdur, çünki Makedon dili kiçik bir dildir. Həm də o vaxtlar litseydə idim. Bir çox peşəkar jurnalda yazırdım. Hələ 19 yaşındaykən təxminən 200-ə yaxın məqaləm nəşr olunmuşdu. Təxminən bu ərəfələrdə məktəbdəki professor gələcəkdə nə edəcəyimi soruşdu. Mən də yazıçı, jurnalist olacağımı söylədim. Onun həyat yoldaşı da jurnalist idi və mənə jurnalistliyin vəziyyətini görmürsənmi dedi. Senzuradan bəhs edirdi. Redaktorlar yazınızı dəyişdirə, başlığı dəyişdirə, yazının mənasını dəyişdirə bilərlər. Yazmağa icazə verilməyən mövzular var idi. Professorun haqlı olduğunu düşündüm. Bəlkə də jurnalistika çox məhdudlaşdırılan bir sahə idi. Məndən niyə məktəbdə səhnə oyunları yazmadığımı soruşdu. Mən də bəli yaxşı fikirdir deyə düşündüm. Yəni təsadüfən yarandı. Təsadüflə verilmiş bir qərar olsa da, daha sonra bu mövzuda çox ciddi işə başladım. Bu qədər uzun illərdən sonra, filmin 19-cu əsr romanı olaraq hekayəni izah etmə vasitəsi olduğunu anladım. Hekayə quruluşu mövzusunda özümü həmişə rahat hiss etmişəm. Filmləri çəkərkən mənə kömək edən də bu idi. Başlıqda adı ssenarist olaraq yazılmasa belə rejissor gerçək bir hekayəni izah edəndir. Çünki hekayəni izah etmək üçün yalnız sözləri deyil, bir çox şeyi istifadə edirsiniz.
Jurnalistikada olan senzuradan bəhs etdiniz. Eyni şey film sektorunda da olmurmu? Fərq nədədir?
- Çox fərq yoxdur! Senzuranın və diktatorun düşüncəsi özünü göstərmək üçün həmişə bir yol tapacaq. Film çəkilişlərində bunu çox diqqətə çarpacaq dərəcədə hiss edə bilərsiniz. Bunun kökündə digər insanları idarə etmə ehtiyacı yatır. Hesab edirəm ki, bu vəziyyət özü ilə bağlı yaxşı şeylər hiss etməyən insanlardır. Özlərinə qəzəbləndikləri üçün başqalarını nəzarət altına alırlar. Mən filmlərimin başqa ölkələrdə göstərilməyə başlandığında senzura ilə qarşılaşdım. Həyatımdakı ən əhəmiyyətli şeylərdən biri, senzuraya qarşı mübarizə aparmaqdır. Amma bu döyüşü filmlərimlə davam etdirməkdir. Əgər bu heç film çəkməmək heç bir şey istehsal etməməkdirsə, senzura ilə mübarizə üçün mənim seçəcəyim yol bu olacaq. Çox maraqlıdır, senzura üçün əhəmiyyətli olan mövzular deyil. Çox vaxt digər insanları əzmək üçün yenə digər insanların təsir gücündən istifadə edilər. Əgər öz düşüncələrini sizə başqa insanlar vasitəsilə çatdırırlarsa, mövzu heç də əhəmiyyətli deyil. Tarixən bu ümumiyyətlə din mövzusunda olub, amma hər zaman din mövzusunda olmaq məcburiyyətində deyil.
illər keçib. dönüb o günlərə baxdığınızda, bu qərarınızı necə qiymətləndirirsiniz?
- Heç bir şeyi dəyişə bilmərəm. Bu səbəbdən də özümü qiymətləndirmək üçün keçmişə dönüb baxmıram. Ən azından şüurlu olaraq etmirəm bunu.
1995-ci ildə Cineaste jurnalında nəşr olunan məqalənizdə özünüzü nə bir Balkan nə də orada yaşamağınıza baxmayaraq bir Amerikalı kimi hiss etmədiyinizi deyirsiniz. Amerikalı hiss etməməyiniz aydındır. Amma Before The Rain-də də göründüyü kimi Makedoniyaya qarşı həssassınız. Before The Rain Makedoniyaya kənardan baxan bir film deyil. Bu bir film hiyləsi idi, yoxsa əslində Makedoniyanı ürəyinizdə hiss edirsinizmi?
- Makedoniya üçün çox güclü duyğular hiss edirəm. Bunun bir neçə səbəbi var. Birincisi, orada yaşayan insanlar mövzusunda çox güclü hisslərim var. Sevdiyim bir çox insan orada yaşayır. ikincisi isə; görünüşlər, yerlər, sözlər, üzlər ... Bunlar yaxşı ya da pis olduqlarını üçün deyil, yalnız mən bildiyim üçün, mənim üçün əhəmiyyətli olan şeylərdir. Obyektiv olaraq, öz ölkənizin daha yaxşı olduğunu söyləyə bilməzsiniz. Çox vaxt, həqiqətən çox pis, çirkin yerlərdən gələn insanlar öz ölkələri üçün çox qüvvətli duyğular hiss edə bilirlər. Mən bu vəziyyətin hiss etməklə əlaqədar olduğunu düşünürəm. 10 ya da 20 il əvvəl etdiyiniz şeyin yenidən fərqinə vardığınızda, çox gözəl bir əlaqə qurulur beyninizdə. Hesab edirəm ki, bununla da əlaqəsi var. Bəzən özümə kənardan baxıram. Makedoniyalı və Balkanlı yerlilərimə də kənardan baxıram. Və özümü düşündüyüm, etdiyim şeylərdə Makedoniya ya da Balkan ölkəsi insanından fərqli görürəm. Bədən dilimizin, danışma tonumuzun, etnik qəbulumuzun çox fərqli olduğunu görürəm. Əslində daha da əhəmiyyətlisi mən ümumiləşdirməyə qarşıyam. insanlar sizi diqqətə çarpacaq bir kateqoriyaya qoymağa çalışırlar. Əgər birini Almaniyalı, Yunanlı ya da Skandinaviyalı olaraq görsəniz, bunu insani irqçiliyinizin bir simvolu halına gətirərsiniz. Fransada bir tənqidçi mənə Before The Rain-in şərq Avropa filmi kimi görünmədiyini söylədi. Bunun bir kompliment olub-olmadığını anlaya bilmədim. Amma qətiliklə irqçilik iyi verirdi. Şərqi Avropa filmi nə deməkdir? Miloş Forman şərqi Avropalıdır? Roman Polanski şərqi Avropalıdır? Ya da Krzysztof Kieslowski şərqi Avropalıdır? Dusan Makavejev şərqi Avropalıdır? Məsələn mən fərdi olaraq Kieslowski və Makavejev arasında bir bənzərlik görmürəm. Yəni biri şərqi Avropa estetikasından bəhs edirsə, mənim filmimin necə olması lazım olduğu mövzusundakı gözləntisi irqçilikdir. Filmi bir film olaraq izləyib sevməlisiniz, şərqi Avropa filminin necə olması lazım olduğuna dair gözləntilərinizə görə deyil. iki filmimiz də xüsusilə Dust-da, klişelərdən qaçmağa çalışdım. Yeni şeylər, modellər istifadə etməyə diqqət göstərdim. Nəticə olaraq, klişeləri rədd edən bir film çəkməlisiniz. Böyük ehtimalla işinizə qarşı çox böyük reaksiyalar gələcək.
Savaş müxbiri Aleksandrın əhvalatı sizin həyatınızdan bəsh edir?
- Açığı bəzi oxşarlıqlar var, amma mən bunları bilərəkdən etməmişəm. Bilirsiniz orada mənim də yaşadığım kimi, uzun illərdən sonra bir evə dönüş duyğusu var. Amma Aleksandrın əhvalatı ilə mənim şəxsi tarixçəm bir-birindən çox fərqlidir. Əgər dürüst bir film çəkirsinizsə, filmdəki hər xarakter, hər güclü duyğu sizin daha əvvəldən yaşadığınız təcrübələrinizə dayanmalıdır. Xarakterlərdə sizin kim olduğunuza dair bəzi ipucular olmalıdır. Xəyallarınızdakı xarakterlər, sizin güzgüdəki əks olunmanızıdr. Amma filmdə bilərəkdən etməmişdim. Aktyorla işləyərkən, onun atam kimi getdiyini, atam kimi danışdığını gördüm. Çox danışmırdı. Xarakterdə çox şəxsi xüsusiyyətlər var idi. Amma hekayə tamamilə şəxsi fərziyyəm idi.
Etnik, dini və mədəni fərqliliklərin eşqin və dostluğun qarşısında dayanılmaz maneələr yaratdığını düşünürsünüzmü? Before The Rain-dəki qədər mərhəmətsiz və qaranlıq bir gələcəkmi gözləyir bizi?
- Bu adamın özündən asılıdır. Bəzi insanlar digər insanlardan nifrət etmək üçün etnik və dini fərqliliyi bir məhdudiyyət kimi istifadə edirlər. Əgər bu məhdudiyyətə sahib deyilsinizsə, fərqli səbəblər tapacaqlar. Yəni mən bunun etnik fərqlilikdən qaynaqlandığını düşünmürəm. Bu sadəcə nifrət etmə ehtiyacıdır.
(Yeşim Aslan 2009).
(youtube: 
)
)üzv ol