1.abraham maslow tərəfindən ortaya atılmış nəzəriyyə.
insan ehtiyaclarını öncəlik sırasına görə qarşılayır. alt səviyyədəki bir ehtiyac müəyyən ölçüdə qarşılanmadıqca fərd bir üst səviyyəyə ehtiyacı qarşılamağa yönəlməz. bu yanaşmaya görə də fərd ehtiyacları 5 qrupda toplanır.
fizioloji tələblər (nəfəs, qida, su, cinsi impulslar, yuxu, idrar ve gaita-gaz çıxarmaq)
təhlükəsizlik ehtiyacı (iş, etik, ailə, səhiyyə, mülkiyyət, can təhlükəsizliyi)
aid olma ehtiyacı: sevgi, sevilmə ehtiyacı (dost münasibətləri, ailə, cinsi yaxınlıq)
hörmət ehtiyacı: (özünə hörmət, güvən, müvəffəqiyyət, digərlərinin hörməti, başqalarına hörmət)
özünü təsdiqləmə ehtiyacı: (ərdəm, yaradıcılıq, təbiilik, problem həll etmə, qərəzsiz olma, gerçəklərin qəbulu)
9. bu gün rastlaşdığım bir məqalədən aydın oldu ki, maslow piramidası əslində beş yox altı mərhələdən ibarətdir.
altıncı mərhələ: self- transcendence
self- transcendence, yəni bir növ özünüinkişaf müxtəlif sahələrdə, fiziki və ya mənəvi cəhətdən öz limitlərini aşma, daha yüksək uğurları arzulamaqla bağlıdır. əslində bu piramidanın beşinci mərhələsindəki özünüdərkdən sonra özünüinkişafın gəlməsi heç də təəccübləndirici deyil, sadəcə beş mərhələni çap etdirmiş maslowa son mərhələni nəşr etməyə əcəl imkan vermir. ona görə də biz bunu maslowun beş ehtiyaclar iyerarxiyası kimi bilirik.
5. bu nəzəriyyənin əsas məğzi piramidada təsviridir. piramidada təsviri o mənaya gəlir ki, insanlarln demək olar hər birinin fizioloji tələbləri var və o tələblərini qarşılayırlar. lakin bir pillə qallxdıqca növbəti tələbatda insanların sayı azalır. belə izah edim ki, nəzərə alsaq dünyada 6 mlrd insan yaşayır onların hamısının fizioloji tələbləri ödənilir, daha sonra isə müəyyən fazinin tutaq ki 5 mlrd insanın təhlükəsizlik ehtiyacı yaranır. və bu bu minvalla davam edir. ən sonuncu 5-ci ehtiyaca isə az insan nail olur.
ümumi nəticə olaraq piramidaya yuxarıdan aşağı nəzər salsaq hər kəs yaradıcı olmaya bilər amma digər işlərdə müvəffəqiyyətli ola bilər. eyni ilə müvəffəqiyyətli olmayan birinin dost əlaqələri ola bilər.
2. abraham maslow tərəfindən yaradılan maslow (maslou) piramidi insanın tələbatlarını çoxdan aza doğru sıralamağla piramida şəklində göstərmişdir.həmin tələbatlar belə sıralanıb:
1) fizioloji tələbat
2)təhlükəsizlik tələbatı
3)sevgi tələbatı
4)hörmət tələbatı
5) özünügerçəkləşdirmə tələbatı.
fizioloji tələbat bütün insanlara aid tələbatdır və o piramidanın ən aşağı hissəsində yer alır. ən az tələbat isə özünügerçəkləşdirmə tələbatıdı.bu tələbat çox az insanda olur və o insanlar dahi hesab edilir.buna görədə bu tələbat piramidanın ən yuxarısında göstərilmişdir. *
şəklini yükləyə bilmirəm təəssüfki
3. insanın olmazsa-olmazından vacib saydığı 5 ehtiyacının әn önәmlisindәn qismәn önәmlisinә qәdәr sıralanması. amma bu piramida hәm dә zәncirvaridir, yәni misal üçün 3-cü tәlәbat olmasa 4 vә 5-ci tәlәbat gәlә bilmәz
8. maslow nəzəriyyəsi və ya ehtiyaclar iyerarxiyası nəzəriyyəsi, abş-lı psixoloq abraham maslow tərəfindən 1943-ci ildə nəşr olunmuş bir işdə ortaya atılmış və sonrasında inkişaf etdirilmiş bir insan psixologiyası teorisidir.
maslow, tələblər bu şəkildə təsnif edir.
fizioloji ehtiyaclar (nəfəs, qida, su, cinsəllik, yuxu, tarazlıq, ifrazat)
təhlükəsizlik ehtiyacı (bədən, iş, qaynaq, etik, ailə, səhiyyə, əmlak təhlükəsizliyi)
aid olma, sevgi, mehribanlıq ehtiyacı (yoldaşlıq, ailə, cinsi yaxınlıq)
saygınlık ehtiyacı (özünə hörmət, güvən, müvəffəqiyyət, digərlərinin hörməti, başqalarına hörmət)
özünü reallaşdırma ehtiyacı (ərdəm, yaradıcılıq, təbiilik, problem həll etmə, qərəzsiz olma, gerçəklərin qəbulu)
7. bu piramidaya baxıb maraqlı bir cv hazırlamaq olar. azərbaycanda standart cv lərin hamısında qərar vermə təşəbbüskarlıq v.s xüsusiyyətləri camaat bir birindən kopyalayır. mənsə daim bu şəxsi keyfiyyətlərim barədə düşünürdüm. belə anlayıram ki, beşinci və son mərhələdə olan problem həll etmə qabiliyyəti yerinə dördüncü kateqoriyada olan güvən, müvəffəqiyyət, kimi kateqoriyaları qoymaq olar.
13. Ölkələrəin idarəetməsinə təsirindən kimi fason yazağ. amerikalı psixoloq Abraham Maslounun motivasiya haqqında dediyi nəzəriyyələrinə istinad edək.Bunu edərkən də ölkələrin xüsusiyyətlərinin bunlara necə təsir etdiyini mərhələ-mərhələ qeyd edək.
1)Fizioloji(hava,su,qida,istilik,yuxu və.s):
Ölkələrin coğrafiya mövqeyinə nəzər salsaq,bəzi ölkələr quraqlıqdan,ifrat dərəcəli yağışlardan,sərt soyuğlardan əziyyət çəkən əhalinin mövcud olduğunu görərik.Belə olduğda da,birbaşa olarağ həmən amillər fizioloji cəhətdən insanlara,ardıyca da onların işləmə qabiliyyətinə,motivasiyasına təsir göstərir.
2)Təhlükəsizlik(sağ qalma,sığınacağ,haqq və hüquqlar və.s):
Yaşadığımız dövr ərzində təbii fəlakətlər qaçınılmazdır.insanlar bunun fərqinə varır və əlbəttə,işə getdikləri zaman,iş yerlərində olduğları zaman təhlükəsizliklərinin təmin olunması mütləqdirki nəticə ,həm iş cəhətdən,həm də öz mənafeyləri cəhətdən nəticə yaxşı olsun.
Bir başqa məsələyə də diqqət yetirək;bəzi ölkələrdə terror hadisələri,cinayətkarlığ normaldan artığ baş verir.Xülasə,
insanlar da özlərini,hüquqlarını qoruyarağdan ölkəni tərk edə,işləməkdən imtina edə bilərlər.
3)Aid olma,sevgi(dostluq,ailə,ünsiyyət,aid olma və.s):
Mənim fikrimcə bu idarəetmənin motivasiyasına ən çox təsir edən cəhətlərdəndir.Bura da ölkələrin adət-ənənələri,mentaliteti,maariflənməyi,təhsili və.s insanlar arasında ünsiyyətə,davranışa,əlaqəyə təsir göstərir.
4)Hörmət(özünə hörmət,özünə inam,tanınmaq,uğur qazanmaq və.s):
Fikrimcə bu mərhələ bundan əvvəl qeyd etdiyim 3-cü nəzəriyyədən asılıdır.
Xülasə,ölkəlırin xüsusiyyətləri,adət-ənənələri,stimullaşdırıcı tədbirləri,təhsili,idarəetməyə və bunun motivasiyasına təsiri böyükdür.
10. son pillədəki estetik ehtiyaclar ilə məni təəccübləndirmiş olan çox məntiqli iyerarxiyadır. həqiqətən də, piramidanın yüksəklərinə doğru pillələrin eninin azalmasına qədər ağıl işidir. çünki fizyoloji ehtiyacları qarşılananlar ilə çox uzağa getməyib, üçüncü pillədəki sevgi, qəbul etmə, aid olma ehtiyacları qarşılananlar əsla eyni sayda ola bilməz. ilkinin də lüks olmağına baxmayaraq, yuxarı çıxdıqca, qazanılması çətin və buna baxmayaraq xoşbəxtliyimizin yenə də qorxunc dərəcədə asılı olduğu tələbatlarla qarşılaşırıq.
əslində səbəb yoxdur, ancaq niyəsə weirded out oldum bundan. motivasiya almış eyni zamanda da həvəsi qırılmış kimi.
6. insanların ehtiyaclarından bəhs edən piramidadı. ilk pillədə seks, yemek, ev var. həyatda qalmaq və çoxalmaq üçün lazım olan şeylər. digərlərini xatırlamıram.
)