10. deməli,çoxlarının lağa qoyduğu,ancaq mənim bəyəndiyim mahnıdı.bu ayrı məsələ.
gələk,yaranma tarixinə,bəzi tarixçilərin məlumatına görə şah ismayıl xətai dövründən qalma mahnıdı,mənası isə belədi,qədim zamanlarda əgər evdə hər hansı bir qardaş rölürmüşsə,onun dul qalmış arvadını namus-qeyrət filan üçün,söz-söhbət olmasın deyə,başqa bir qardaşına ərə verirmişlər, və elə gəlinə də sarı gəlin deyirmişlər,bu mahnıda da əri cavan ölmüş bir qadının anasının fəryadı dilə gətirilir,saçın ucun hörməzlər sarı gəlin,yəni ki,saçın ucunu qoca qarılar hördüyünə görə həmin qız saçının ucunu hörməsin,gülü sulu dərməzlər,yəni ki,qız hələ canı sulu yəni cavandı,onu kiməsə günü verib həyatını puç etməsinlər,səni mənə verməzlər,yəni anasına geri qaytarmazlar.(babamgilin kəndində 20-ci əsrin ortalarına qədər davam edib bu ənənə).
19. 1- milli konservatoriyanın elmi-tədqiqat laboratoriyasının rəhbəri abbasqulu nəcəfzadənin fikrincə isə, “sarı gəlin”in söz və musiqisi xvi əsrin məşhur dövlət xadimi, sərkərdə və şairi şah ismayıl xətaiyə məxsusdur. o deyir ki, şah ismayıl sarayda rəqqasə qızların oyununa baxarkən orada sarı rəngli libasda bir qız onun diqqətini özünə çəkib. o andaca xətai belə bir əsər yazıb. eyni zamanda, şah ismayıl azərbaycanlı xanımın saçının ucunu hörmədiyini yazmaqla rəqqasə qızı nəzərdə tutduğuna eyham vurub. musiqiçi ibrahim qasımovun fərziyyəsində də bu məqam öz əksini tapır. ud ifaçısı onu da əlavə etdi ki, bu fakt əzizə cəfərzadənin tarixi əsərində yığcam şəkildə öz əksini tapıb.
2- vii əsrin əvvəllərində “sarı” sözü rəmzi mənada “böyük”, “dağ” anlamında qəbul edilib. qədim türk anlayışında isə “sarı” “kübar”, “incə” deməkdir. bizdə bu ifadə iki anlayışda - “rəng” və “ürəyimin sarı siminə toxunma” kimi istifadə edilir. islamdan əvvəl oğuz tayfalarının ortaq bir mədəniyyəti olub. tarixi mənbələrdə göstərilir ki, oğuzlar daha çox bu intonasiyada musiqi mədəniyyətini inkişaf etdiriblər və mahnı zamanla formalaşaraq günümüzə gəlib çıxıb. o vaxt qıza elçiliyə gedəndə 35 yaşlı qız anasının yox, nənənin yanına gələrdilər. görünür, ilk dəfədən sevgi oxu daşa dəyən cavanlardan biri “səni mənə verməzlər, ay nənən ölsün, sarı gəlin” deyə belə bir musiqi yaradıb”.
25. ortaq keçmişə və ortaq mədəniyyədə sahib xalqların mahnısı.erməninindi yoxsa türkün müzakirəsi aparanlar yox olsaydı dünya daha da yaşanıla bilən yer olardı.hamımızın mahnısıdır bu.ermənisi,türkü fərq eləmir.hossein alizadeh və jivan gasparyanın ifasında möhtəşəm səsləndirilib.bu müzakirəni aparanlar dinləyib utansın türklə erməninin duetini.
17. nə biz də sarışın var, nə ermənilər də, bu gəlin haralıdır görən?
eşitdiyim 2 versiya var. 1cisi səfəvilrəin vaxtında qeyri-müsəlman qadınlar seçilsin deyə, sari geyinərlərmiş. bu mahnı da bir müsəman oğlanın xrsitian qıza sevgisi haqdadır.ikincisi isə, sarı rəng ayrılığı bildirir və bu mahnıda da ayrılığı göstərir.
24. nə ermeninin nə də bizim olan mahnı. yetimin biri sevgi əzabi çekib, istedadli olub töküb nota. qozunda olmuyub ki o gelin ay ermeni di ay azeridi, onun üçün onun sarılığı milliyətindən önəmli olub.
29. tarixi xeyli keçmişə dayanan möhtəşəm musiqi. yaranması ilə bağlı müxtəlif versiyalar mövcuddur. bəzi mənbələrə görə yaranması 7ci əsrə qədər gedir. burdakı "sarı" sözünün "incə","kübar" sözlərindən yarandığını iddia edilir.
bəzi mənbələrə görə bu "sara" adının dəyişmiş versiyasıdır. həmçinin bir rus gözəlinə yazılmış olduğu da düşünülür. illər öncə eşitdiyim başqa bir versiya isə 19cu əsrdə şamaxıda dul qadınların nənələrindən istənildiyi ilə bağlıdır. mahnıdakı "nənən ölsün" ifadəsi də bununla əlaqələndirilir. hansı ki, mənə ən məntiqsiz gələn variant idi.
11. erməni jurnalistin etdiyi araşdırma zamanı gürcüstan azərbaycanlısı demişdi ki, dolma yeyənindi sarı gəlin oxuyanın. sarı gəlin də oxuyanın mahnısıdı. həm türkün həm azərbaycanlının həm də elə bütün millətlərin.
18. mən də eşitdiyim versiyanı deyim. eşitdiyimə görə keçmişdə qarabağda hələ evlənməmiş amma nişanlı olan qızlar sarı paltar geyinərmişlər, ya da geyimlərində nəsə sarı bir şey olarmış. mahnıda da oxuyan nişanlı bir qıza aşiq olub və ona oxuyur mahnını.
21. içindeki o musiqi hissesini sözlükde ses çıxarma funksiyası olmadığı üçün bölüşe bilmediyim xalq mahnımız. hansı o musiqi hissesi ki her defe eşidende içim biteher olan musiqi. azeri ozanının bir qıza hesr edtdyi güman olunan musiqi.
31.sami yusuf un ifası ilə içinə bir kərə də sıçılan, mahnı. amma kişi oxumağıynan qismən də olsa türk musiqisi olduğunu dünyaya çatdırdı. dolmaya aid də bir -iki mahnı oxusaydı dincələrdik.
30. bilinənin əksinə saçın ucunun hörülməsi qoca qarıların adəti olduğu üçün yox, saçın ucunun hörülməsinin nəhs əlamət olaraq qəbul edildiyindəndir...qədimdə vaxtsız və nakam ölən qadınların saçlarını ucuna qədər hörərmişlər, ömür yolunun bitməsi anlamında...
)