yaponiyada qərbləşmə

1. təzadlı mərhələlərdən keçmiş prosesdir.
əvvələn yaponiyanın orta əsrlərdə qərbə qarşı mövqeyi çox radikal idi. 17-ci əsrin ilk illərində ispaniya, portuqaliya kimi ölkələrin "gündoğar ölkə" yə kiçik təması yapon hakim dairələrini hiddətləndirmişdi. onların qərbi qətiyyətli şəkildə rədd etməsinin ən əsas səbəbi misionerləri və xristianlığı yaponiyadakı siyasi sabitliyə təhlükə olaraq görmələri idi. 17-ci yüzilliydə yaponiyadakı tək "avropa izi" nagasakidəki deşima adasında yerləşən kiçik holland ticarət müəssisəsi idi. qərb o dərəcədə rədd edilmişdi ki, onların təfəkkürünü yayan kitablara da qadağa qoyulmuşdu. bu qadağa yalnız 1720-ci ildə götürülmüş, 18-ci əsrin sonlarına yaxın qərb qismən yaponiyaya ayaq açmışdı. 19-cu əsr amerikanın güclənməsi sonrası onlar da yaponiyanı tədqiq etməyə başlamışdılar.
1853-cü il iyun ayında amerikalı mattew perry 4 gəmi ilə ilk dəfə tokyo sahilinə çıxdı və yaponiyaya müqavilə təklif etdi. yapon hökumətinnən cavab almaq üçün 1854-cü ilin yazında 9 gəmi ilə yenidən yaponiyaya gəldi. cavab müsbət idi. çox keçmədən samuraylıq ləğv edildi və 1873-cü ildən yaponlar qriqorian təqvimini istifadə etməyə başladılar. qərbə açılan qapılar yapon ordusuna da təsirsiz ötüşmürdü. onlar güclənmiş ordu ilə cənubi şərqi asiyadakı avropa müstəmləkəsi altında olan torpağlara göz dikmişdilər.
1894-cü il koreya-yaponiya müharibəsində qazanılan parlaq qələbə avropalılara həyəcan siqnalı idi. hətta bu qalibiyyət almaniyanı idarə edən 2-ci vilhelmin yaponiyanı "sarı təhlükə" adlandırmasına zəmin yaratmışdı. bu dövr yaponiya ağ irqdən olmayan və sənayeləşmiş yeganə ölkə idi. 1903-cü ildə rusiya ilə vəziyyəti gərginləşmiş yaponlar kuril, saxalin uğrunda 1904-cü ildə müharibəyə girişdilər. güclü yapon ordusu port arturu çətinliklə, bir neçə aylıq mühasirə sonrası ala bildi. susimadakı dəniz döyüşündə isə yaponlar rusiyanın uzaq şərq hərbi donanmasını darmadağın etdilər.
artıq qərb dövlətləri ilə birgə dünyanı bölüşdürmə uğrunda cəhdlər edən bir ölkə yetişmişdi.
birinci cahan müharibəsində yaponlar siyasi-taktiki gediş edərək almaniyaya müharibə elan etdilər. (23 avqust 1914).
bunun da nəticəsində versal sülh müqaviləsində yaponiya ingiltərə və fransa ilə eyni hüquqlara malik ola bildi.
30-cu illərdə çinin mancuriya ərazilərində yaşanan gərginlik, ssri ilə yaşanan böhran yaponiyanı qərbə yeni gözlə baxmağa sövq etdi. 1936-cı ildə yaponiya almaniya ilə sonra italiyanın da qatılacağı antikomintern paktı imzaladı.
ikinci dünya müharibəsində artıq yaponlar şərqdəki hind-çin ərazilrinə yiyələndilər. (müəyyən qismi holland müstəmləkəsi idi.) 1941-ci ildə abş-ın müharibəyə girməsi, 1942-ci il sakit okeanda midway adalarında super silahlarla təchiz olunmuş amerikanların yapon donanmalarını batırması yaponiyanı müharibədə tənəzzülə uğratdı.
abş tərəfinnən 1945-ci il 6 avqustda naqasaki-yə, 9 avqustda xirosema-ya atılan atom bombaları onları təslim olmağa məcbur etdi.
1952-ci ildə abş-yaponiya münasibətləri normallaşdı. 1964-cü ildə itirilmiş imicini bəra etmək üçün yaponiya yay olimpiya oyunlarına ev sahibliyi etdi.
qərbləşmə prosesində əvvəllər meyar qərbi avropa götürülürdüsə,(məsələn konstitusiya almanlarınkına yaxın idi.) sonralar abş ön plana çıxdı.
müasir zamanda hətta yaponlar danışğlarında da qərb meyillərini hiss etdirirlər.
məsələn: "boyfriend", "girlfriend" sözləri geniş işlədilir, "kovaqarimasu" (qorxuram)-coward (ingiliscə qorxaq.)
kissu-(ingiliscə kiss öpmək.) və bu kimi.

3. qərblilər çox gözəl strategiya ilə yapon xalqına fuhuşiyyatı yəniki fahişəliyi,erotizmi və s.ni sevdirdilər və bütün bu iyrəncliklər elə bil onların qanına işlədi. hətta sırf porno sənayesini əlində tutan yakuzalar belə meydana çıxdı. bir millətin əxlaqı bu şəkildə dinamitlənirsə həmin millətin əxlaqı eroziyaya uğraması qaçınılmazdır. yapinlarda bundan xali deyillər kanaati-acizanəmcə yapon möcüzəsini məhv edəcək amillərin başında elə bu əxlaqsızlıq olacaq.

not: yapon möcüzəsi tezliklə yerlə bir olmayacaq. amma bu şəkildə davam edərsə qısa zamanda tənəzzül orta vadədə süqut qaçınılmazdı yapon möcüzsəi baxımından.

yaponiyada qərbləşmə

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!