1. #129621 entry’imdə modernist romanın dəyişən zəmanənin, insanların dünyanı qavrayış şəklində baş verən dəyişikliklərin ədəbiyyatda yeni formal-struktural texnika axtarışına sövq etdiyini vurğulamışdım…bu texnikalardan biri olan stream of consciousness-şüur axışı texnikasından (bu texninakanın yaranması, onun özünəməxsus forma və məzmun keyfiyyətləri haqqında başqa bir entry’də məlumat verilməsi nəzərdə tutulmuşdur) məharətlə istifadə edən yazıçıların başında gəlir virginia woolf…və woolf’un mənim ən çox bəyəndiyim mrs. dalloway romanı... ( yazıçı romanın adını əvvəlcə the hours-saatlar olaraq düşünsədə, sonradan mrs. dalloway adı üzərində durmuşdur...sonralar michael cunnighamın romanı və bu romanın film adaptasiyası olan the hours filmi də virginia woolfla yanaşı onun yaratdığı clarissa dallowey’ə (clarissa vaughan adıyla) yer vermişdir)
qısa preambuladan sonra romanın bədii-üslubi keyfiyyəti, məzmunu haqqında davam etmək istəyirəm...roman londonda, 1923-cü ilin iyun ayında keçən bir günün səhər saatlarından gecəyə qədər təxminən 12 saatlıq bir zaman dilimini əhatə edir...romanın tək bir gündə, tək bir şəhərdə yaşayan 2 nəfərin beynində, iç dünyalarında olub-bitəni şüur axışı texnikası ilə təsvir etməsi, onun coysun ulissinin təsirində qalması ilə əlaqələndirənlər olmuşdur...lakin,bütün bunlar səthi xarakterdə bənzərlik daşıyır...mrs. dallowayın nə ümumi abu-havası, nə təhkiyəsi, nə də obrazları ulissi xatırlatmır..üstəlik woolfun şüur axışı texnikası da coysdan tamamilə fərqlənir...coys şüur və şüuraltıdan keçən bütün düşüncələri, süzgəcdən keçirmədən, olduğu kimi verdiyi halda, woolf isə obrazların şüurlu şəkildə düşüncələrini məntiqə uyğun bir sıralama içərisində verir, şüuraltına isə heç yer vermir...bununla da şüur axışı entry’mdə toxunmağı düşündüyüm şüur axışı və iç monoloq məfhumlarının fərqinin primitiv bir ayırımını bu entrydə qeyd etmiş oldum…
romanda zaman məfhumu big ben və digər çalan saatların səsinə diqqət yetirərək qurulmuşdur və bu çalan saatlara diqqət yetirərək hadisələrin gedişatını izləyəbilərik…romanın qısa məzmunu belədir:

--spoiler--

səhər tezdən clarissa dalloway, axşam verəcəyi ziyafətdə salonları bəzəyəcək gülləri öz əlləriylə seçmək üçün, floristə gedir..küçədə köhnə tanışı hugh whitbreadla qarşılaşır..birinci dünya müharibəsində ağır şok keçirərək depressiyaya düşən septimus warren smith (ümumiyyətlə septimus mənim ən çox sevdiyim roman qəhrəmanları arasındadır ) adlı gənc, italiyan həyat yoldaşı lucrezia ilə eyni küçədə dolaşır...clarissa evə qayıtdıqdan sonra, saat 11’də əvvəllər ona aşiq olan peter walsh clarissanı görməyə gəlir...günorta clarissanın əri richard, hugh whitbread, lady broutonun evində nahar edərək, saat 3də evinə qayıdır…günortadan sonra clarissanın qızı elizabeth və onun tarix müəlliməsi miss killman alış-veriş etdikdən sonra, şirniyyat dükanına oturub çay içirlər…axşam saat 6’da septimus smith özünü pəncərədən ataraq intihar edir…gecə mrs. dalloway’ın evində ziyafət verilir...

--spoiler--
romanın iki əsas qəhrəmanından biri, yüksək təbəqədən olan, əlli yaşlarında clarissa dalloway; digəri isə aşağı orta sinifə mənsub, müharibənin sayısız qurbanlarından biri 30 yaşlarında septimus smith adlı gəncdir...başqa dünyaların adamları olan bu iki insan, əsərdə heç vaxt üz-üzə gələrək qarşılaşmır...septimus, clarissa deyə birinin mövcudiyyətindən belə xəbərsizdir...lakin romanın sonunda clarissa, üzünü belə görmədiyi, adını belə bilmədiyi bu gənclə oxşar olduqları qənaətinə gəlir...romanın fabulası boyunca ikisinin də xəbərsiz olduğu bu bənzəşmə durumu, mətində oxuyucuya davamlı olaraq, xüsusən də şekspriin simbelin pyesindən alınan “fear no more the heat o’the sun-qorxma artıq günəşin istisindən” sətirlərinin tənhalıq anlarında clarissanın zehnindən keçərkən, eyni sətirlər septimusun çox bədbəxt anında dilinə dolanır...virginia woolf, romanın modern library nəşrinə yazdığı önsözündə romanın sonunda clarissanın intihar etməsini düşünmüş, sonradan bu süjetdən imtina edərək, clarissanın yerinə septimus smithi intihar etdirmişdir...beləliklə, clarissanın alter egosu, yəni şəxsiyyətinin digər tərəfi olaraq göstərmişdir bu gənci...romanın sonunda bu bənzəşmə, eləsinə möhkəmlənir ki, clarissa ölən septimusa heyfslənmək yerinə, özünün edə bilmədiyi şeyi, septimusun etmiş olmasına sanki sevinir:
“ the young man had killed himself; but she did not pity him[...]and the words came to her, fear no more the heat of the sun...she felt somehow very like him- the young man who had killed himself. she felt glad that he had done it; thrown it away while they went on living.”