səbəbə dayanan düşüncə tərzi insanlığın əldə etdiyi ən böyük nailiyyətdir məncə. qarşımıza çıxan bir problemi, sualı və s. əlimizdəki bilgilərlə, məntiqə əsaslanaraq həll edə bilmək, cavablandırmaq səbəbə dayanan düşüncə tərzi tələb edir. əks halda ortalığa "əsassız" və ya "səbəbsiz" izahlar çıxır. məncə şərqdə, şərq mədəniyyətində doğulan, böyüyən insanların əksəriyyətinin ən böyük bədbəxtliyi, səbəbə dayananaraq düşünə bilməmələridir. bu problem səndə, məndə, ən araşdırmaçı ateistdə və s.-də də var. üzərimizə çökmüş bir lənət kimidi. bizə verilən məlumatlarda, izahlarda səbəb axtarmırıq. səbəbi çox vaxt ancaq qarşı tərəfi sındırmaq istədiyimiz mövzularda axtarırıq. qısaca öz öyrəndiklərimizdən deyil də qarşımızdakıların öyrəndiklərindən şüphə edirik. yarımçıq, geydirmə rasionalizm var bizlərdə. bəlkə də burdan sonra ancaq öz adıma danışmalıyam. məsələn məndə çox vaxt olub ki, hərdən tam əmin olduğum bilgilərə hardan və nəyə görə belə əminliklə yiyələndiyimi soruşanda cavab verə bilməmişəm. həmin vaxtı adam qızğın diskusiyanın içində olur, düz olduğuna qarşısındakını inandırmaq istəyir. belə olan halda özünün belə dediklərindən şüphələnməsi diskusiyanın bəri başdan "uduzulmağı" deməkdi bizim üçün. ona görə də inadkarlıqla öz əsassız fikirlərimizi qorumağa çalışırıq. amma kimə lazımdı udmaq? sən burda vəliynən mübahisəni uddun noldu? bax bunu qəbul etməmək bizə uşaqlıqdan yeridilib. hətta inadkarlıq təriflənir bizlərdə.
tam rasional düşüncə isə belə iki üzlülükdən uzaqdır, uzaq olmalıdır. qısaca "mən də yanıla bilərəm, sən də. amma birlikdə həqiqətə çata bilərik"* vikipediyadan . avropada insanlarda bucür düşüncə tərzini çox görmüşəm. görünür uşaqlıqdan düzgün təhsil verilib. və ətrafda inadkar adamların sayı azdı deyə çox da təsir edə bilməyiblər.
entry-nin yazılmasına səbəb aşağıdakı videodur. təkrar edirəm səbəb. məqsəd yox. * yazar burda gülümsəyir
(youtube: 
)
)not: birinci şəxsin danışığı mənə elə tanışı gəldi, elə tanış gəldi ki, elə bildim ömrüm boyu bu adamı görmüşəəm hər səhər. mənim azərbaycanda gördüyüm, şərqdən gələn adamların əksəriyyəti bu düşüncədədi. söhbət adamın hansı xurafata inanmasından getmir. söhbət bu inandığı şeyi müdafiə etməsindən gedir. halbuki əmin olmaq üçün səbəb yoxdur.