şamanizm
2,110 | 11 | 26
əjdahalar googlla
tengrizm - şaman - yakutiya - timidus - türkəçarə - qut - öyrənildiyində təəccübləndirən məlumatlar - bütpərəstlik - insanın türk olduğunu göstərən davranışlar
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
əsən küləyin budaqlardan süzülərək vıyıldaması, dartılmış kamanı titrəməsindən doğan səs insanı, o, səsin cazibəsinə salaraq, o səsi idarə etməsinə sövq etdirmişdir,- küləyin səsindəki vıyıltı, istər - istəməz insanin vicuduna siraət edir, onun hislərini, emosiyalarını özunə qatıb budaqlardan süzərək sonsuzluqlara aparır. bu duyğu insanda həyatın əbədiliyinə, sonsuzluğa inam yaratdığından, insan özü onu budaqlarda süzmək marağı ilə alət düzəltmiş.
musiqi -muğam- insanın məramını-emotsiysın dəyişən məqamdır-haldır və ya səsin cazibəsi kimi ifadə edilən magiyadır. şamanın domburunun səsidə məqama çatmaq üçündür. şamanda öz domburunu döyərək səsi titrədərək ruhu vəcdə gətirir. səsin təsirini kəşf edən insan onun ritmi altında, ocaq başında dövrə vurub oynayadıqca başa düşdükü, onun vicuduna siraət edən səs onun sağlamlığınada yaxşı təsir edir. əgər musiqi ruhun qidasıdırsa,- ilahi qüvvədirsə- tanrıdırsa,- demək,- dədə -qorqudun qopuza and içməsi onun tanrıya və onu tanıdana and içməsidir.
hal-hzırda sorğu keçirilsə çoxları çörəyə and içməyi qopuza and içməkdən daha düzgün sayardı. çörək qarnımızı doyurmaq üçün olan vasitədir,- elə millətlər var heç çörək yemir-tanımır,- belə çıxırki biz aclıq qorxusundan çörəyə and içirik. əgər çörəyə madiyata sitaiş türkün əsgi inancından irəli gəlsəydi onda bu sitaiş hələdə şamanlığa-tanrıçılığa inanan türk xalqlarınında (altay-sibir və amerikanın yerli millətləri) inancında, dilində yaşanardı,- halbuki onların çörəkdən isdifadəsi yox dərəcəsindədir,- onda belə çıxır ki, çörəyə inanc islam dini ilə türkün inancına daxil olub və çörəyədə quran deyərək and içməkdə yəqin bunu təsdiq edə bilən bir deyimdir. məclislərdə, əsasən yas mərasimələrində çörəyə olan hörmətdə bu qəbildəndir,- çünki yasda cəmiyyət daha çox islamdır.
insanların dinə inancın doğulduğu mühit tənzimləyir. isdər-isdəməz hər kəs, onun valideini, əhatəsi tərəfindən vadar eləyirki, o həyata özgələrinin gözü ilə baxmağa məcbur olsun. məhz bu səbəbdəndirki, hər kəs əksərən doğulduğu dini mühiti düzgün və mükəmməl sayaraq, özgə dini qurumun inanclarına bəlağətli yanaşır. əgər belə olmasaydı,- yəqinki, insanlar sitaiş etdiyi dinlərdən qorxmazdılar və qarşılıqlı mübahisədə bir-birinin inacına hörmətlə yanaşaraq və düzgün məxrəc axdarardılar,- ən aşağısı dinə qürur, ləyaqət kimi yanaşaraq qlınc gücünə kimin haklı, kimin haksız olmağinı subut etməyə cəhd etməzdilər.
xuda, allah sözündən fərqli olaraq, yalnız tanrı sözü, türk dili sülaləsinə daxil olan millətlərin dilində mövcutdur. insan musiqinin səsindən xoş hal oldu, onu dərk etdi, tanıdı (tanrı) onun ruha təsirini ilahi qüvvə bildiyindən onu and yeri seçdi. insan ocağın işğında qaranlığı qovdu onun isdisinə qızındı və onu qızındıran hissi ilahi qüvvə bildi, and yeri seçdi.
avestadan bəhrələnən inanclar “dinlər”,- iudaizm, xristianlıq, islam avesdada qeyd olunan ifadəni;- “tanrının günəşdən seyr etməsini” inanclarının ümumi bəhsində istinad etsələrdə,- ancaq,- insanların ağacdan yaranmasını avesdada qeyd olunduğu kimi tanımadılar. yeni insanın ağacdan yox,- palçıqdan yarandığnı iddia etdilər. bununla onlar zərdüşün inancına kölgə saldılar və bu az imış kimi, zərdüşü öz babaları elan etməklə onu öz soy kökündən qopardılar.
özünü zərdüşün övladı sayan peyqəmbərlər musa, (isa,məhəmməd), zədüşün dedyinə zidd olaraq insanın -palçıqdan yaranmasını iddia etməklə, - şamanı fırıldaqçılıqda qınayaraq,- şaman zərdüşün övladlarını təqibə məruz qoydu. tanrı (allah) insanı palçıqdan “ol” deyərək yaratması iddiası ilə,- tanrını hissiyat – ruhi varlıqdan, danışan, düşünən varlığa bənzətməklə,- tanrıya forma, obraz verilməsi, tanrının tanınan varlığını tanınmaz etdi. musanın (peyqəmbərin) allahı (tanrını) görə bilməsi iddiası bir daha allahın bənzəri təsvirin yaratdı və bu təsvir, yunan çoxallahlığından fərqli olaraq bir allahın olduğunu iddia etsədə,- məzmun etibarı ilə yunan dini mifalogiyasından o qədərdə fərqlənmir .
bu isə artq zərdüşün tanıdığı tanrı yox, xəyalda canlandırılan insana bənzər hansısa varlığın obrazın hər şeyin fövqündə olması demək idi. çünki bu təsvir,- türkün, zərdüşün, şamanın tanıdığı, dərk elədiyi tanrı deyildi,- qorqudun qopuzunun səsınin, cazibəsi –magiyası deyildi, çünki, bu artıq tanrı deyildi.
tartariyalıların mənəviyatını oğurlamaq təkcə bununla bitmədi,- bu yanıltmacın davamı olaraq,- zərdüşü şaman kürsüsündən qaldıraraq onu peyğəmbər elan edən yevrey,- (tövratda) onu öz babası yevrey kimi öz mifalogiyasına daxil edərək türkün, tartarın (türk,tartar,troya - tək tanrı ifadəsindən törəməsidi) kökünə daha bir balta vurdu. insanın palçıqdan bir “adəmdən” yaranması və adəmin yevrey olması iddeası, ona dəlalət edirki,- özünün bir atadan törənməsini zənn edən insan, yevreyi öz kökü qəbul edərək, öz dilini, qurban vermə məcburiyətində qalacaq,- çünki, adəmin misirdə palçıqdan allah tərəfindən yaranmasını qəbul edən hər kəs, onu,- (yevreyi ərəbi) öz babası qəbul edərək,- babsının dilində danışmağa üsdünlük verəcək və yevreyləşməyə vəya ərəbləşməyə doğru asimliyasıya edəcək,- necəki, etməkdədir.
hətda öz tarixini nisbətən bilən türk tarixcisi indiyə qədər, nuhun, zərdüşün, ibrahimin kimliyi sorumunda,- nə yevrey, nə ərəb, (nə fars) tarixçiləri qarşısında heç bir iddia qaldırmayıb. bir soruşan yoxduki,- axı nuh, zərdüş, ibrahim türk torpağında doğulduğundan irəli gəlirki, bu torpaqda onların adıyla bağlı yerlər, yazılar, dastanlar, şerlər, bayramlar yaşanır.
yaxın zamanlara qədər dünyanın novruz bayramından, zərdüşün doğumu ilə bağlı onun yaratdığı təqvimdən xəbəri yox idi,- çünkü novruz yalnız türk(tartariya) xalqlarının folklorunda, adətlərində yaşıyaraq, islam-xristian mühacirətdən idı. əlbətdə yevrey bu bayram barədə bilsəydi,-onu nəinki yunesqonun irsi kitabına, onu tövratada daxil edərdilər, - necəki islamçılar buna cəhd etməyə çalışırlar və dədə-qorqudun bir çox yozumlarını islam düşüncə formasında təbliğ edillər.
ilahə həsənli.(şamanist)
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
1. Qırmızı lent bağlamaq
Gəlinliyin üzərinə bağlanan qırmızı lent, nişan üzüklərinə bağlanan qırmızı lent, yeni doğum etmiş qadına taxılan qırmızı lent; toy olacaq olan evlərə taxılan qırmızı lentlər həmişə uğuru və qisməti təmsil edir. Əlavə olaraq mənfi ruhların şərindən qorunmanı təmin etdiyinə inanılar.
2. Pirlər və Qəbir daşları
Hal-hazırda cəmiyyətdə ulu qəbul edilən kəslərin ölümlərindən sonra ruhlarından kömək ümid etmək və məzarlarının müqəddəsləşdirilməsi şaman ənənəsinin davamıdır.
Məzarlara daş qoyulması və bu daşın sənət əsəri halına gətiriləcək qədər bəzənməsi islam coğrafiyasında yalnız Anadoluda meydana çıxır. Və bu da buraya köçmüş türklərdən və onların inancı şamanizmdən qalma adətdir.
3. Arzu tutmaq
Arzu tutmaq da Şamanizm mənşəli bir adətdir. Təbiət ruhlarının diləklərin reallaşmasına vasitəçilik etdiyinə inanılar.
4. itin ulamağı
Şamanizmdə it bir ruhun yaxınlaşdığını uzaqdan acı ulumağla xəbər verə bilir. Adi bir adamın bu ruhu görməsi; onun yaxın vaxtda öləcəyinə işarə sayılır. Azərbaycanın bölgələrində itin ulamağı uğursuz sayılmaqdadır. itlərin bəzi hadisələri əvvəlcədən hiss etdiklərinə və bunu ulayarak izah etdiklərinə inanırlar.
5. Nəzər (Göz) muncuğu
Xalq arasında “nəzər” faktı çox məşhur bir inancdır. Bəzi insanların qeyri-adi xüsusiyyətləri olduğu və baxışlarının qarşılarındakı insanlara narahatlıq verdiyinə, pislik gətirdiyinə inanılar. Bunun qarşısını almaq üçün “nəzər muncuğu” “dəvə muncuğu” “göz muncuğu” və s. istifadə edilir. Bu inanc da Şamanizmin qalmadır.
6. Xalça naxışları
Qədim Türklərdə bir Şamanın paltarına ilan, əqrəb, qunduz kimi yabanı heyvan şəkilləri çəkməsinin, bu heyvanları birliyin həyat sahələrindən uzaq tutmağa kömək etdiyinə inanılar. Hal-hazırda Azərbaycan kəndlərində toxunan xalça, kilim, örtü və pərdələrə işlənən naxışlar, geyimlər üzərində istifadə edilən motivlər bu inancdan qaynaqlanır.
7. Yas adətləri
Mərsiyə oxunması, ölünün 3, 7, 40 və hətta 50 günlüyü qeyd edilməsi, şamanların bunun kimi hadisləri müxtəlif alətlərdə ifa edərək və mahnı oxuyaraq qeyd etməsinə dayanır.
8. Qəbirlərin üzərinə su tökülməsi
Əslində bu hərəkət şamanlarda məzarların ayaq tərəfinə oyulmuş olan kiçik və içi su dolu oyuqlar olaraq edilir; ruhların susadıqları zaman qalxıb oradan su içmələri inancına dayanır. Əlavə olaraq quşların, həşəratların o oyuqlardan su içməsi, ölmüş adamın ruhuna fayda edəcəyinə inanılır.
Qeyd: Şaman mədəniyyətində, ayinlərdə istifadə edilən köməkçi ruhlar, quş formasında təsvir edilmişdir. Quş şəklində düşünülən bu ruhlar şamanlara, səmaya edəcəkləri səfərdə köməkçi olmaqdadır.
9. Göydə Allah var!
Tengrizm inancından qalmışdır. Bu anlayışa görə dua ya da işarə edərkən əllər səmaya açılır.
10. Yola düşən adamın arxasınca su tökmək
Şaman mədəniyyətindəki suyun müqəddəsliyi faktının doğurduğu ədətdir. Su bərəkətdir, müqəddəsdir. “Su kimi tez qayıt, ax geri gəl, ax tez, qəzasız bəlasız get” demək üçün su tökülür gedənin arxasından.
11. Ağaca, Pirlərə, Qəbirlərə və bəzi müqəddəs qəbul edilən yerlərə bez parçası bağlamaq
Şamanizm inancında dilək diləmə formasıdır. Kiçik parçaları ümumi olaraq ağaclara çox əhəmiyyət verildiyindən və həyatın simvolu qəbul edildiyindən və həyat üzərində böyük təsirləri olduğu düşünüldüyündən, bunların budaqlarına bağlanır və diləyin reallaşması gözlənilir. Bu qədim ənənə hələ də davam etməkdədir. Təməlində isə təbiətdəki hər varlığın bir ruhu olduğu inancı vardır.
12. Taxtaya vurmaq
Qədim Türklər köçəri olduqları üçün, daha əvvəl girmədikləri meşələrə girərkən, meşədəki pis ruhları qovmaq üçün ağaclara vurub qışqıraraq səs-küy çıxarırdılar. Bu hərəkət eyni zamanda təbiət ruhlarına pis hadisələri xəbər verib, onlardan qorunma diləmək məqsədlidir. Taxtaya vurma sayı, yalnız Türk mədəniyyətində deyil bir çox Avropa mədəniyyətində də vardır.
13. 40 gün inancı
Qədim Türk inancına görə ruh fiziki bədənini 40 gün sonra tərk edir. Vəfat edənin “40-dan çıxması” deyimi var. Şamanizmdə ölən adamın ruhu evi tərk etsin, göyə səfərinə başlasın, o biri ruhlar doluşmasın deyə insanlar ölən adamın evində toplanıb ayin edər, yas tutarlar. Bu inanc yeni doğulan uşaqlarda da görülür. Çünki, 40 gün ərzində uşağın yad insanlara göstərilməsi pis ruhların uşağın üzərinə gələcəyinə inanılır.
qeyd: yazı mənə məxsus deyil. mənbə
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
yaxşı ruhları məmnun etməyə, pis ruhları isə uzaq tutmağa çalışılır. yaxşı ruhların tanrısı ülgən, pis ruhların tanrısı isə erlik adlanır amma bunlar simvolik mənalar və adlardi . tək tanri göktanrı .
qızıldərililər və afrikada başqa bənzəri qibələlərdə bu inanc sistemini görmək olar.
şaman bu aləmlər arasında transa girərək(ayahuasca, ganja və b. istifadə edərək) gəzən, bilgi alış verisi edən, şəfa gətirən ruhbandi (bundan üstün rütbə varsa, ona layiqdi, çox hörmətim var şamanlara)
üzv ol