mədə ağrısı

1. *mədə xorası*nın, *mədə xərçəngi*nin, *qida zəhərlənməsi*nin, soyuqdәymәnin, hәddәn artıq içkinin vә.s sәbәb olduğu ağrıdı. çox әclaf ağrıdı özü dә. mәşhur ağrılar var; diş ağrısı, baş ağrısı, oynaq ağrısı, tәpik dәymiş testis ağrısı, menstruasiya ağrısı vә sairә. düzü menstruasiya ağrısı haqqında çox şey bilә bilmәrәm amma yenә dә yazdım ki, yalnız oğlanlara xitab eliyirәmmiş kimi çıxmasın. xanımlarımız özlәrini söhbәtә yad, ayrı-seçkiliyə mәruz qalmış kimi hiss elәmәsinlәr. eşitmişәm cinsiyyətçilik yaxşı şey deyil. sözüm onda deyil, mәdә ağrısındadı. çox әclaf ağrıdı, bunu artıq bilirsiz. ancaq necә әclaf?
mәnim mәsәlçün 3-4 il davam edәn, elә 3-4 il davam etmәyindәn dә mәlum olduğu kimi *xroniki baş ağrıları*m olub. bir *miqren* deyil bәlkә dә * ancaq bәlkә dә elə miqrendi ancaq o da ağrılı şey idi. zaman keçdikcә normal insanların başlarını tutub aptekә qaçdıqları ağrılara öyrәşirsәn. level atlamaq kimidi. tutaq ki 3cü level ağrı sәnin üçün әvvәl dözülməz idisə, indi 3 gündəlik ağrındı. xroniki baş ağrısı belә zibildi. gün әrzindә başının ağrımadığı olmur. sadәcә günün digәr saatlarına nisbәtәn daha az ağrıdığı olur. pik saatlarda evdә sәs edә bilәcәk hәr şeyi söndürüb, drell işlәdәn qonşu ilә dalaşıb, başına hava keçirən, sәrin yay әdyalı büküb hәrәkәtsiz uzanırsan. ağrı ilә doğmalaşırsan, onu qәbul eliyirsən. bir müddətlik dә olsa rahatlamış olursan ancaq uzandığın yerdәn qalxanda qanın başa hücum elәmәsi ilә bir neçә saat әvvәl hiss elәdiyin ağrının 2 qatını yaşıyırsan. yarım saata ağrı nisbәtәn azalaraq bir neçә saat әvvәl sәnin o әcaib hәrәkәtlәri elәmәyinә sәbәb olan dәrәcәyә enir vә işin әn maraqlı tәrәfi dә o olur ki, buna sevinirsәn. ağrının azaldığına (?) yәni. belәliklә bu prosesi bir neçә tәkrarladıqdan sonra yeni levelә atlayırsan.
diş ağrısı haqqında çox da bir şey deyә bilmiyәcәm çünki *qasim*in tanrısına şükür, uşaq vaxtından dişlәrimә qulluq elәmәyi öyrәdiblәr. hәtta yadımdadı ki, 7-8 yaşımda diş dәyişәndә, dilinizi damağınıza vursaz dişlәriniz әyri çıxacaq dediklərinə görә bütün günü *ram*ım aktiv şәkildә gәzirdim. hәr an dilim beynimin idarəsi altında idi. amma deyәsәn elә düz deyirdilәr. dişlәrim maşalla, yaxşıdı. liseydә dә qәribә diş yuma vәrdişimiz var idi. axşam yuyub yatırdıq, sәhәr dә oyanan kimi, yemәk yemәmiş dişlәrimizi yuyub sonra yemәkxanaya düşürdük. çünki heç birimizdә fırçamızı әlimizә alıb yemәkxanaya düşmək hәvәsi yox idi. düşәnlәr var idi, onlara da qәribә baxırdıq. diş ağrısı ilә yalnız bu il tanış olmuşam. güclü ağrıdı, hörmәt olunasıdı. ancaq lokaldı. baş ağrısı kimi o da nә qәdәr güclü olsa da, bir az başını qatanda yaddan çıxa bilir. bir dә ki, adam ağrının qaynağını bilir. soyuq dәyibsә isti su, alınmırsa siqaret tüstüsü, o da tәsir elәmәdi nimesil içirsən, keçir, ya da dözülәbilәcәk sәviyyәyә enir. әsla kiçik görmürəm, sözünü demiş, ağrılar içindә müәyyәn ağırlığı olan ağrıdı.
testis vә menstruasiyanı keçirәm.
qida zәhәrlәnmәsi yaşayanınız olub yәqin ki. ancaq onun da hamsının simptomları eyni olmur. qusma, bağırsaq boşalması, mәdә-bağırsaq ağrıları standart simptomlardı. sәhәr oyananda mәdәnin kәskin ağrısını hiss eliyirsәn. niyә sәhәr? çünki böyük ehtimalla axşam yediyin bir şeydәn zәhәrlәnmisәn. o da 4-6-10 saat sonra özünü göstәrmәyә başlayır. yeyib yatmısan, sәhәr 6-7 radәlәrindә mәdә ağrısı ilә oyanmısan. mәdәn ağrıyır, ancaq dözülәsidi. 15 dәqiqә sonra bağırsaqlar mesaj verir, durub tualetə gedirsәn. ancaq çıxanda ağrıda azalma yox, artma olduğunu hiss eliyirsәn. gәlib uzanırsan yerinә. birazdan ağrıdan bәdәnin qıvrılmağa başlayır. bükülürsәn, niyәsә nәfәsini tutsan ağrı azalacaqmış kimi hiss eliyirsәn, bu da tәnginәfәs olmağına, tәrlәmәyinә sәbәb olur. adi meh sәni dondurur, әdyala bükülürsәn. ayaqların soyuyur, qurşağa qәdәr soyuqdan titrәmә hiss eliyirsәn. bilirsәn ki durub indi tualetә qaçmasan ya qusacaqsan, ya da ki, daha betәri ancaq ağrıdan qalxa bilmirsәn. hәr tәrәfin ağrıyır. mәdә, bağırsaq bir qıraqda qalıb, ağrı qollarına da sirayәt eliyir. sanki qanla bәdәninә zәhәr yayılır; ki, yayılır da. birazdan ya valideynin, ya otaq yoldaşın iniltini eşidib kömәyinә gәlir. ambulans, sistem vә sairә.
mәdә xorasından qaynaqlanan mәdә ağrısı isә daha özünәmәxsusdu. limitli yaşamağın nә olduğunu bilirsən. *astma*lı tanışınız var? ondan arabir soruşun mәsәlçün, hәyat necә gedir? fәrqli vәziyyәt deyil, әsla. onlar sәnin velosiped sürmək tәkilifinә yox deyә bilәrlәr hansı ki, hәyatda onsuz da keçinmәk olar. bәs yemәksiz? düşün ki, ağzın gömrük postu kimi mәdәnә gedәn hәr şeyә nәzarәt etmәlidi. içki limitin hәmişә babat içәnlәrin yanında aşağıda qalır. daha doğrusu belә deyim, mәdә xoran varsa, böyük ehtimal elә vaxtının yaxşı içәni olmusan, elә bu da xoranı açıqlayır. amma sәn yenә dә içәn dostların arasında özünü sındırmadan içirsən. biraz qürur mәsәlәsidi. ağzına bir qurtum almayıb, qıraqda durub, mәnә vaxtilә 10-12 shot tekiladan aşağısı tәsir elәmirdi deyә bilmirsәn. inanmırlar. inandırırsan ancaq cәrimәsini axşam özün çәkirsәn. lap *təhminə*dәn replika yadıma düşdü: "bu bizim xoşbəxt günlərimizin cәrimәsidi, zaur". işarә barmağın boğazında, başın unitaza doğru әyilmiş halını heç nә bu replikadan daha gözәl ifadə elәmir.
ancaq bununla bitmir. mәdә ağrısı ağrıdan daha artıq bir şeydi. reallığın özüdü. bütün cisminin ağrımağıdı. sәni fiziki mәnada sәn eliyәn, qıraqdan baxıb "bu filankәsdi" deyәndә gördüklәri şey ağrıyır. sәn ağrıyırsan, mәdәn yox. ağrının özü olursan vә heç nә kömәk elәmir. ağciyərlәrin sәnә düşmən olur. nәfәs alıb verdikcә, uşaqvaxtı stadionda tapdalayıb ağzından daxili orqanlarının çıxmağına tamaşa elәdiyin qurbağa yadına düşür. hәmin an o qurbağanı başa düşürsən. nәfәs almamağa ya da, daha az almağa çalışırsan. yenә eyni nәticә, tәngәnәfәs olursan, tәrlәyirsәn. qusanda qan görmək sәnin üçün normal şeydi. ancaq narahatçılığa ehtiyac yoxdu, yemək borusundakı yırtılmış kapilyarlardı onlar. bir dә әn maraqlısı, mәdә xorası olan adamlar o xoranın yәrini cәrrah dәqiqliyi ilә bilirlər. içki çıxandan sonra mәdә şirәsi onun rolunu üstlәnir. bir müddət sonra özün dә söhbəti tutursan. hansı vәziyyәtdә uzansan şirәnin xoraya tәmas etmәyәcәyini tәcrübә ilә öyrәnirsәn. iki kreslonu üz-üzə qoyub, dik oturub, ayaqlarımı da qarşıdakı kresloya uzatmış şәkildә az yatmamışam. mәndә yemәk borusu ilә mәdәnin bitişdiyi yerdәdi. ona görә uzanmaq heç yaramır. ancaq yerini bilmək vәziyyәti bir az yaxşılaşdırır. әn azından *kurt* kimi çәnә altdan tüfəng diriyәcәk hәddә çatmırsan. tüfәngin özünü dә tapmaq çәtin mәsәlәdi düzü. nәysә.
(baxma: entrynin sonunu gətirə bilməyib yarımçıq qoymaq)

2. bir böyrək ağrısı deyildir.

3. bir mədəaltı vəz ağrısı deyildir.

4. bir çeçələ barmaq ağrısı da deyildir e, amma elə bil kimsə mədənin divarlarını qaşıyırmış kimi bir ağrı verib, adamı qıvrandırır da. niyəsə, axırda içəridəki şey qaşıyıb, qaşıyıb qan çıxaracaq kimi də gəlir və iyirmi iki saatdır nəsə yemədiyin yadına düşəndə bilirsən ki, sadəcə olaraq acsan və şüvən salmağa heç ehtiyac yoxdur. amma əslində rahatlayıb, yatmağa da ehtiyac yoxdur, çünki hələ də acsan, lakin durub qarnıma çörək yemək yerinə aclığın necə bir şey olduğu, bunu mənimki kimi dingiş səbəblərdən yaşamayanların və əsas da uşaqların nələr yaşamış olduğunu anlamağa çalışıram. oruc tutan vaxtlarımda heç belə qandırmamışdı o məni. ağlıma da knut hamsun-un aclıq kitabı gəldi.

" adamın bir azca çörəyi ola! küçələrdə dişləyə-dişləyə gedə biləcəyi bir kiçik, ləzzətli çovdar çörəyi! həm yeriyir, həm də bu ən yaxşısından çovdar çörəyinin xəyalını qururdum. indi yemək nə xoş olardı! aclıq iflahımı kəsirdi, ölmək, yox olmaq üçün darıxdım, kövrəldim, ağladım. səfalətim bitib-tükənmək bilmirdi! birdən küçənin ortasında dayandım, vurdum ayağımı yerə və söydüm. "

mədə ağrısı

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!