1. adını duysam da heç vaxt marağımı cezb etmemişdi bu serial… sebebini axtarsam da tapa bilmirem hele de…klassik tragediya qehremanlarına mexsus hubris deyin, ya da neticesi hüzün, peşmançılıq, nedamet olacaq hamartia deyin ne deyirsizse ama sebebini heqiqeten bilmirem…bir onu bilirem ki, izlemeye qerar verdiyim gün, ilk seriyanı izleyib bitirdikden sonra derin heyranlıq ve valeh olma hissi ve gecikmişlik hissi birbirine qarışmışdı...gecikmişlik hissinin getirdiyi o derin nedamet duygusu ile tanışdığım anlar çox olmayıb heyatımda…bu duygunu def elemek üçün lazımi soyuqqanlığı ve olguları olduğu kimi qebul elemek bacarığını inkişaf etdirmişem yeqin iller boyu…ama bu serial mene efsuslandığım o nadir nedamet duygusunu yaşadan obyektlerden biridir…belke de gederek yaşlandığımın göstericisidir...gecikmişlik duygusu yaş öttükçe daha bir travmatik hala gelir yeqin...zamana qarşı yarış ve her yere yete bilmemenin verdiyi hüzünle üzleşmekdir belke...bilmirem…

zövq kategoriyasını teyin eden diger ünsürler kimi, ki sayıları olduqca çoxdur – geydiyimiz geyimden, seveceyimiz adama qeder- serial, film ve kitab zövqü de bizim digerlerine teqdim etdiyimiz şexsiyyet kataloqumuzun bir parçası olmağa xidmet edir…seriallarla bağlı illerdir gelişdirdiyim deyişmeyen bir qızıl qaydam var…pilot bölümüne baxıram loru dille desek sardıysa o zaman izleyirem…maksimum 2 seriyanı izleyerem o da çox nadir…o serial danışmalıdı menimle, mene deyecek neyise olmalıdı, mene xitab elemelidi, reception estetik nezeriyyesinin dediyi ki eyni “qavrayış üfüqü”nü paylaşmalıyıq vs, vs...bu çoxları üçün beledir…sadece 1.ci şexs adına danışmıram, “royal we” kullansaydım kaş ki…neyse bu qeder girizgah yeter...
tanım olaraq britaniyanın itv kanalında 2010-2015 illeri arasında yayımlanan 1912-1925-ci iller arasında ingiltere’nin yorkshire eyaletinde keçen ve crowley ailesinin başından keçenlerden behs eden serial…başlıq açılmamasından ele qenaete gelmek olar ki, sözlükde izleyicisi yoxdur...varsa onlarla serialı müzakire etmek maraqlı olardı...

ssenarist ve prodüser julian fellowes’in çox güçlü qelemi var...adamın yazıcı keçmişi imkan verir ki, bele gözel şaheser seriallar yaratsın...entrynin davamında serialın edebiyyatda roman janrının bir növü olan nehir roman- novel sequence arasındaki benzerlikden behs edecem…nehir roman terminin azerbaycan dili üçün alternativleri müzakire ede bilerik…mene göre downtown abbey serialı ekran üçün yazılmış vizual bir nehir roman numunesidir…daha önceleri nehir roman nümunelerinin televiziya adaptasiyaları olub, hele de var...en meşhurlarından biri john galsworthynin yazdığı forsaytlar haqqında saqa the forsyte saga romanın ekranizasiyasıdır...

nehir roman, ya da fransada yarandığı üçün roman fleuve bir yazıcının qeleminden çıxan geniş bir zaman dilimini, ya da bir çağı ehate eden hadiseleri bir grup insanın ya da bir topluluğun gözünden veren çox cildli romanlarla deyilir…bu kimi özelliyi ile bildungsromanla benzerlik daşısa da, bildungsromanın tek bir obrazın iller erzinde deyişmesini, böyümesi ve inkişafından behs etmesi aralarındaki esas ferqli xüsusiyyet olaraq qarşımıza çıxır…ayrıca bildungsromanın tehkiye qurğusundaki bir-birini izleyen xronolojik bir bütünlük onu nehir romanından ayırır…lakin nehir romanın terifi haqqında da fikir birliyi yoxdur...bezi nehir romanların xronolojik ardıcıllığa malik olduğu qeder, uzun zaman dilimini ehate etmediyi örnekleri de var...bu növün en meşhur numunelerinden balzak’ın “beşeriyyet komediyası” romanlar silsilesi, proust’un keçmiş zamanın izinde romanı ve oxuma listeme aldığım roje martin dü qar’ın tibo ailesi romanıdır…

vizual nehir roman olaraq adlandırdığım downtown abbey en çox sevdiyim dönem olan belle epoque’un qürüb illerinden başlayaraq böyük müharibe adı verilen 1.ci dünya savaşı, savaşdan sonraki estetik modernizm ( high modernizm) ve ya, “the roaring 20s” ya da caz epoxası -“jazz age” diye adlandırılan dönemi tarixi faktlar ve bedii quruluşun mükemmel sintezi şeklinde tamaşaçıya teqdim edir...behs edilen dönemin sosyal ve medeni atmosferini, siyasi hadiselerini, xüsusile sosializmin ve liberal herekatın yükselişi, süfrajet herekatı, tezimle de elaqedar olan irlandiya homerule herekatını ve bunun kimi ictimai ve özel heyatda baş veren çoxlu maraqlı hadiseleri ve deyişiklikleri meharetle eks etdirir...
aktyor seçimine geldikde iste ise tek kelimeyle möhteşem seçimlerden ibaret olduğunu söylemeliyem…dame maggie smith var daha ne olsun…oynadığı zengin dul ( dowager) qrafinya grantham obrazı ile ayaqda alqışlanası performans sergileyir…ve en nehayet kral edvard döneminin poetik ve elitist ingilizcesi ve onun “received pronounciation”u…tarixi ve dönem seriallarına marağı olan her kesin izlemesini tövsiyye edirem...