azərbaycan islam inqilabı səfsətəsi
530 | 5 | 22
əjdahalar googlla
sözaltı sözlük - dünənin ən bəyənilənləri
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
ümumiyyətlə, azərbaycanda hər hansı bir ideologiyaya bağlı olan böyük xalq kütləsi yoxdur. xalqının əksəriyyəti kəndçi olan, şəhər mühitinin mövcud olmadığı ölkələrdə xalq normal olaraq, prinsipsiz yaşayır, hadisələrə bayağı yanaşır, ancaq "dolanışıq" dərdi çəkir. azərbaycan, daha doğrusu çar rusiyası, həm sənayeləşmədən, həm də burjua inqilablarından çox kənarda qalan bir coğrafi ərazi olduğuna görə qərb mərkəzli ideologiyalarla çox gec tanış oldu. yenə deyirəm rusiya vasitəsilə. hətta 1903-1905-ci illərdən başlayan neft fəhlələri hərəkatları belə rus fəhlələr tərəfindən təşkil olunurdu. təşkilatlanma işi ruslarındır, azərbaycanlılar çox uzaqdır, təşkilatlanmanın yarandığı mühitdən bixəbərdirlər.
bütün ideologiyalardan uzaq olan azərbaycanlıları islam inqilabı hərəkatçısı kimi görmək böyük saflıqdır. yenə də islam ideologiyasının inkişaf etdiyi mühitdən uzaq olduğuna və ya sovet ittifaqı tərəfindən təcrid olunduğuna görə belədir. hətta hal-hazırda iranda yaşayan əksər azərbaycanlı belə bu ideologiyadan sürətlə uzaqlaşır, ərdəbillilərdən başqa.
azərbaycanda islam inqilabının baş tutmayacağının bir səbəbi isə burada dindarların marjinal qruplar olmasıdır. azərbaycanlılar yalnız xırda türk millətçisi olub, hakimiyyətdəkiləri erməni, kürd olmaqla ittiham edə bilərlər. ya da ilhamı heydərin yolundan uzaqlaşma ilə ittiham edərlər, ən çox ikrah oyandıran mənzərədir. elçibəyi də tərifləyən bir ordu var, amma elçibəyin silahdaşlarının sanki o dövrlərdə axcp-nin partiya qərargahının qapı-pəncərəsini belə söküb apardıqlarından xəbərləri yoxdur. aclıq səviyyəsinə çatanda isə yenə də bayağı bir hakimiyyət dəyişikliyi edib, "dolanışıq" üçün tələblər irəli sürərlər. hüquqi sistemlə bağlı bir tələb irəli sürə bilməzlər, çünki hüquqi şüur yoxdur, vətəndaş cəmiyyəti yoxdur, kəndçi ordusuyuq.
xüsusən islam inqilabının olduğu ölkələr ya dövlətçilik ənənəsi olan, böyük bir millətin dominant olduğu ölkələrdir(iran, misir, pakistan), ya da həmin ölkələrə yaxın, mühitdən təsirlənmiş ölkələrdir. azərbaycan iki kateqoriyaya da aid deyil. dil məsələsi də önəmlidir, azərbaycanlıların islam propaqandasından təsirlənməsi üçün ərəb, fars dilləri vacibdir. bilmirlər. deməli islam inqilabı köklü dövlətçiliklə bağlı olan bir şeydir.
bir digər səbəb isə artıq iran islamizminin son bir ildə sürətli passivləşməsidir, bu tamamilə iqtisadi səbəblərə bağlıdır. tətbiq edilən embarqolar qaldırıldıqdan sonra iran neftinə itirdiyi bazarları geri qaytarmaq və yeni bazarlar ələ keçirmək üçün islamı arxa plana atmalı idi. qaz və yeni neft layihələrinin başlanması üçün böyük investisyalara ehtiyacı var, ərəb ölkələri ilə artıq iqtisadi istiqamətdə müharibəyə girdiyi üçün radikal şiəlikdən uzaqlaşmalıdır. ərəb dövlətləri da qismən uzaqlaşıb. görünən odur ki, fundamental islamla bağlı olan proyektlərə artıq ehtiyac yoxdur. çünki qanunauyğunluq budur, free market ecomony mərhələsinə gəlirsənsə, ideologiya məhv olmalıdır, istəməsən belə olacaq. çünki free market economy demək, qloballaşmaq deməkdir. qloballaşmaq isə mənəviyyatsızlaşmadır, çox əladır. bu nə qədər davam edəcək, bilə bilmərik. əgər abşdakı seçkilərdə yenidən sosial-demokratlar qalib gəlsə, bu passivləşmə yenə davam edəcək. gələn il iranda baş tutacaq seçkilərdə isə böyük ehtimal, yenə də ruhani seçiləcək. bu da iranın artıq bölgədə şiə köklü islamın yayılması üçün aktiv fəaliyyətlərini dayandırmasını davam etdirəcəyinin xəbərçisidir.
yenə çox güclü səbəblərdən biri rusiyadır. demək olar ki, eyni ölkəyik, agenturaları çox güclüdür, iranla aralarında anlaşmazlıqlar yavaş-yavaş hiss edilməyə başlayır. bir ilə hər şey aydın olacaq.
daha bir səbəb isə, azərbaycan xalqı üçün vaxt artıq daralır. 2018-ci il səfalətin pik həddinə çatacaq "dolanışıq" dərdi ilə azar-bezar olan xalqım üçün islam, liberallıq, pox-püsür önəmli olmayacaq.
tək arzu elədiyim, silahlı mübarizədir. sosial-iqtisadi vəziyyətin fərqində olan, özünün mübarizə formasının tam legitim olmasına və dövlətin mümkün olduqca vahid güc mərkəzi olmaqdan uzaqlaşdırılmasına inanan, zəif icra hakimiyyəti, icra üzərində güclü nəzarətə malik məhkəmə hakimiyyəti, per se government institutları uğrunda mübarizəyə hazır olan insanların apardığı bir silahlı mübarizə. bu artıq fərzdir. silahlı mübarizənin zəruriliyi və potensialları haqda ayrıca entry yazacam.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
bizim millətdə dinə qarşı olan kinayəli münasibətin səbəbi sovet tərbiyəsidir. ancaq son dövrlərdə ortaya çıxan köksüz islam trendi türkiyədən idxal olunub. çünki türk kanalları, ərdoğan filan tanımayana qədər bizdə hicab yox idi. amma yenə də deyirəm köksüzdür, institutlaşmış bir şey deyil islam bizim ölkədə. a kişi, ən primitiv səbəb, bu ölkədə mənə avtoriteti olan bir din xadimi deyin. bir dənə taleh varıydı, onu da iran tulasından tut fars dölünə qədər hər şey kimi tanıtdılar.
var başqa biri? məscidlərdə 10 nəfərə moizə oxuyanlar sayılmır, meydana adam çıxara biləcək biri var? neçə adam talehin dalınca getdi? talehin yoldaşları bir qəpik də kömək etmir onun ailəsinə. qardaşını tanıyıram, maşın ustasıdır bütün günü işləyir, talehin ailəsini o dolandırır. özü də deyib mənə bunu.
islam dininə uyğun həyat tərzi deyilən bir şey də yoxdur, ola bilməz. amma yenə də islam ideyası ilə yaşayan insanlar varsa da, bu belə ümumilikdə ölkədə yox, onun bir neçə bölgəsində mövcuddur. məsələn ölkənin əsas demoqrafik kütləsi olan yerazlar islamı sikinə də qoymur, namaz qılana gülürlər. nəslimizdən bilirəm. gürcüstanlılar məhəmməd, əli haqqında anekdotlar danışır içki məclislərində. qazaxlılar, tovuzlular həmçinin. yəni qərb bölgəmiz. naxçıvanlılar məlum məsələdir. yerdə qalır bakının kəndləri və talışlar. hal-hazırda belə azərbaycanda ən güclü ideologiya olan regionçuluq sizcə hakimiyyət dəyişikliyi ərəfəsində 2-3 talış və nardaranlının təşkil eləyəcəyi mitinqə uduzar? mümkün deyil. yeraz və naxçıvanlı tayfası belə bir şeyə imkan verər? özü də bu iki qrupun mübarizədə necə həyasız olduğunu və əzici çoxluğunu da göz önünə gətirsək. odur ki, bu siyasi islam, dini inqilab məsələsini ələ alanda hərtərəfli baxmaq lazımdır. yoxsa sosial bərabərsizlikmiş, ay nə bilim sekulyarlığı hakimiyyət pis təmsil edir, sekulyarlığı xalq əxlaqsızlıq kimi başa düşür. hansı xalq ala? talışla bakılı? xalq budur? yoxsa bizim "intellegensiya"mızın azərbaycanda varlı və kasıbın eyni təfəkkürdə olmalarından (konservativ, laqeyd, kəndçi) xəbərləri yoxdur? azərbaycanda iki təbəqə arasında uçurum var, biz görmürük? eyni ritorikadan istifadə edən millətdə hansı bərabərsizlikdən söhbət gedə bilər. çox xahiş edirəm, başqa misallar çəkin, iran misalı çox yanlışdır. tarixini oxuyun bu zibilin, o dövrdəki iran elitasını indiki naxçıvan-yeraz feodal tayfalarına tay edirsinizsə, bəsirət gözünüz bağlanıb.
bu başlığa hər dəfə azərbaycada potensial islam inqilabının niyə səfsətə olduğunu yazacam.
üzv ol