7. qidalanmaq, özünü orqaniyasiya etmək, çoxlamaq ölmək kimi fəaliyyətlərin toplusuna deyilir. nəyisə yaddan çıxarsam qınamayın. həyatın tərifini vermək olduqca çətindir. həndəsədə nöqtənin tərifini vermək kimi. schrödinger həyatın tərifini belə vermişdi, "canlılar nizamsızlığa və tarazlığa parçalanmanın qarşısını alır." nəzəri fiziklər ümumiləşdirilmiş tərif verməkdə ustadırlar gördüyünüz kimi. termodinamikanın ikinci qanuna görə təbiətdəki bütün proseslər nizamsızlığın çox olduğu, tarazlığa doğru baş verir. yəqin ki, nizamsızlıq və tarazlıq sözlərinin bir-birinə zidd olduğunu düşünəcəksiniz. amma elə deyil. bir qab düşünün ortasında istiliyi keçirməyən bir pərdə var. qabın sol tərəfindəki mayenin temperaturu 30 dərəcədir. sağ tərəfindəki maye isə 70 dərəcə temperatura malikdir. burda biz nizamlı bir sistem yaratmışıq. bütün "soyuq" molekulları sol tərəfə, "isti" olanları isə sağa yığmışıq. nizam məhz budur. sonra pərdəni götürürük. aydındır ki, mayelər qarışacaqlar və bir orta temperaturs 50 dərəcə selsiyə sahib olacaqlar. bu prosesdə nə baş verdi? bizim əvvəlcədən yaratdığımız nizam get-gedə pozuldu, molekullar indi qabın özlərinə aid hissəsində yox, təsadüfi bir yerdə qərar tutdular. proses nizamsızlığın artdığı istiqamətdə getdi. nəticədə tarazlıq yarandı. təbiətdə də bu proses gedir. baş verən bütün proseslər kainatdakı böyük tarazlığa doğru aparır indi qayıdaq həyatın tərifinə. schrödinger deyirdi ki, canlılar bu prosesin qarşısını almağa çalışırlar. məsələn canlılar təbiətdə bərabər paylanmağa çalışan*
burda istəkdən söhbət getmir.
qida maddələrini müxtəlif molekulları, ya da elə suyun özünü öz bədənlərində toplayırlar. bir növ nizam yaradırlar. özlərinin kopyalarını çıxarıb, bu nizamı yaymağa çalışırlar. bu o deməkdir ki, həyatın varlığı termodinamikanın ikinci qanununu pozur? əsla. canlılar nizam yaradarkən əlavə enerji xərcləyirlər, nəticədə kainatın nə vaxtsa əldə edəcəyi böyük tarazlıq daha da sürətlə yaxınlaşır. bunu bir videoda daha anlayışlı şəkildə başa salmışdılar. deyir təsəvvür edin ki, yükləmələr qovluğunuz kainatdır. əvvəlcə boş olan qovluq zamanla xaosa çevrilir. siz enerji sərf etməklə bu qovluğu yenidən nizamlı edə bilərsiniz. canlılar da kainatla məhz bunu edirlər. yalnız əlavə enerji sərf etməklə!
deməli həyat təbiətdəki digər bütün başqa proseslər kimi termodinamikanın ikinci qanununu poza bilməz. ümumiyyətlə həyat təbiətdəki bütün başqa proseslər kimi, fiziki və kimyəvi qanuna uyğunluqlar toplusudur. canlıları cansızlardan fərqləndirən bir proses yoxdur. bütün canlılar hüceyrələrdən ibarətdir. bəziləri tək, bəziləri yüzlərlə, bəziləri isə milyonlarla hüceyrənin nizamlı fəaliyyəti nəticəsində "yaşayır". hər bir hüceyrə də dediyim kimi, fiziki qanuna uyğunluqlarla fəaliyyət göstərir. heç bir proses təbiət qanunlarına zidd şəkildə getmir. heç bir möcüzəvi qüvvə bu prosesləri lazım olan istiqamətdə yönləndirmir. bütün bu proseslər bənzər şərtlər yaradıldığında canlılardan kənarda, laboratoriyada da həyata keçirilə bilər. indi bir sual, həyatın ölü kainatdan fərqi nədir? bizim cansız saydığımız kainatda da qısa müddətli nizamlanmalar, çoxalmalar və ölümlər baş verir, məsələn ulduzlar. ulduzlar bir qaz buludunun nizamsız səpələnməsindən yaranır. bu qaz buludu öz cazibələri nəticəsində bir mərkəzdə sıx toplanır. sıxlıq müəyyən həddi keçəndən sonra bu mərkəzdə nüvə reaksiyaları başlayır və ulduz "doğulur". bir müddətdən sonra ulduz öz nüvə yanacağını sərf edib dağılır, yəni "ölür". onun dağıntılarının yerində ikinci nəsil ulduzlar doğulur. hər şey eyni qanunlara tabedirsə kainatdakı hər şey canlıdır, yoxsa hər şey ölüdür? bir canlının ölməsi nə deməkdir? onun bədəni artıq başqa qanunlarla idarə olunur? xeyir. yenə də təbii proseslər bədəndə fəaliyyətlərini davam etdirir. ölüm bir nöqtə deyil, uzun bir prosesdir, hansında ki bədəndəki hüceyrələrin birgə fəaliyyətini təmin edən nizam astaca pozulmağa başlayır. bu həqiqət xüsusən təcili yardım, xilas edici komandalarda yaxşı bilinir. belə komandalarda nə vaxt bir insanı ölü saymalıyıq deyə sual qoyulur ortalığa. bu sualın cavabı yoxdur. əvəzində işi asanlaşdıran sadə qaydalar müəyyən edilir. məsələn nəfəsi, ya ürəyi dayanandan 10 dəqiqə sonra ölü sayılsın kimi.
cənab schrödinger özünün "həyat nədir?" kitabında daha bir möhtəşəm sual verir: "əgər mənim bədənimdəki hər şey təbiətdəki qanuna uyğunluqlara görə baş verirsə, mən əlimi qaldıranda bu necə mənim iradəmlə baş vermiş ola bilər?" bir fikirləşin. siz əlinizi qaldırırsınız. belə çıxır ki, təbiətə hökm sürürüsünüz? qanuna uyğunluqları pozursunuz? axı bütün proseslər öz təbiətdəki axarları ilə baş verirsə, siz əlinizi qaldırmağa qərar vermiş ola bilməzsiniz! bu problemin cavabı məncə daha böyük bir problemə gətirib çıxarır. məsələ burasındadır ki, siz milyonlarla hüceyrədən ibarətsiniz. bu hüceyrələrin bir-biri ilə xəbərləşməsi, nizamlanması təşkilatlanması qolun qalxmasına imkan verir. indi başqa bir sual, əgər siz milyonlarla hüceyrənin birgə fəaliyyətindən ibarətsinizsə, burda "siz" deyilən şey hardadır və nədir?
bəs həyatın cansız kainat ilə əslində eyni olması onun dəyərini öldürmürmü? öldürür. amma həqiqət gözəl olmaq məcburiyyətində deyil. bəlkə də həyat kainatda yarana biləcək ən gözəl strukturdur. nəfəs almağımız, qidalanıb sıçmağımız yağışın yağması, vulkanın püskürməsi kimi təbiət hadisəsidir. ürəyin qanı damarlarımıza təzyiqlə vurması ilə, bir bıçağın dərimizi kəsməsi eyni qaydalar yığını çərçivəsində baş verir. keçirtdiyimiz bütün hisslər də həmçinin. başqasının uğuruna paxıllıq, ən saf mərhəmət, ən şiddətli nifrət və qəzab, utanc hissi, dəhşətli ağrı, gülüş, ölüm qorxusu hamısı eyni qanunların nəticəsidir eyni cür hörmətlə qarşılana bilər. bir günəşdə gedən nüvə reaksiyalarını düşünün, bir də aldadıldığınızda keçirdiyiniz hissləri. bunların hamısının eyni təbiətli olması möhtəşəm deyilmi? indi bir də ölüm dediyimiz şeyi düşünün. əgər hər şey eyni təbiətlidirsə, ölümlə heçnə dəyişmir deməli. ölümlə itirəcəyiniz şeylər, hissiyat, düşünmək, nəfəs almaq və s. çox da önəmli deyillər.
15. xəstəlik. xəstəxana. gözləmə otağı. tibb bacılarının ayaqlarına baxan kişilər. telefonla danışan üzük saat dəstli həkimlər. pul. pul. ikinci mərtəbə. pul. həkim. müalicə. resept. 1ci mərtəbə. pul. dərmanlar.
yol. avtobus. başının yanlarındakı əllər. whatsapp. subway surf. yamalar. tərs baxışlar. gələcək mərkəzli gülümsəmələr. düşüncələr. mahnılar. var. var!. bir nəfər.
16. həyatın ən böyük ironiyası bilirsiz nədi?
məsələn sən hər hansısa məqsədə(arzuya) doğru gedib uğur qazanmaq istəyirsən. sənin qalib gəlməyçün bir yolun var, bütün məqamları nəzərə alıb məqsədə çatmaq. yox əgər hardasa səhv etsən məğlub olacaqsan. amma sən onsuz da əvvəldən məğlub olmusan. çünki sən bu məqamlar üstündə fikirləşib əziyyət çəkəndə həyat sənə kənardan baxıb acı-acı gülürdü.
sonra məqsədə çatanda sən maksimum bundan zövq almağa çalışırsan. elə bilirsən hər şey zordu. halbuki bunun üçün nə əziyyətlərdən keçdiyini təkcə sən bilirsən. özün özünə bir az ayılandan sora içdən deyəcəysən "mən buna görə özümü cırıb əziyyət çəkmişdim? amma eybi yox, day sevinim də".
heyf ki çatılan arzular çəkilən əziyyətlərin yanında həmişə kiçik qalır. və heyf ki sən heç vaxt istədiyin kimi qalib olmursan. həyatla ən yaxşı halda "heç-heçə" etmək mümkündü. o da əgər hər şey yolunda gedirsə. həyatın ironiyası hər şeyin əldə olunacaq kimi görünüb heç nəyin əslində elə olmamasıdı.
27. Çox tez sonlandıracağım zaman kəsiyi. insanlar çox qəddardır, acizdir, bəzən mal, bəzən dahidir, bəzən intiqam hissi qabarır, bəzən humanizm, gah tanrıya yalvarır, gah tanrını inkar edir. Çox ikiüzlüdür, qorxaqdır bu insanlar. Öz çıxarları üçün adamı dağ başına qoyar, yaddan çıxanda onsuz da, dağ buz bağlayır, sürüşüb düşürsən. Bəzən zəifin başına oyun açıb, güclüyə itaət edərsən. Fikirləşirsən ki, güclü olsam, mən də bu qədər qəddar olaram? O yolda irəliləyəndə qəddarlıqla qardaş olursan. irəli gedirsən, qarşına kapitalist dünyanın silahı pul çıxır, hamını evindən didərgin salan, ailələri dağıdan, kasıbları minnətli qoyan, mərd xarakterli insanların belə əyildiyi mövhumdur bu. Bu mövhum kimin güclü, kimin zəif olduğunu müəyyən edir. Bəziləriniz bu entryni oxuyanda deyə bilərsiz ki, puldan yuxarı da hisslər var, mən də bu fikirlə razı olaram, gəlin pullarımızı yandıraq, inanım. Amma çoxunuz yandırmaz, çünki çoxunuzun xarakteridir, yandırılsa, həmin gün yaddan çıxarsız.
Güclü olanda hamının yadında olursan, dominant sənsən. Bəzən fikirləşirsən, güclülər zəiflərə humanist yanaşsa nə olar? Güclü, zəif anlayışı qalmaz.
Ümumiyyətlə, Həyatın ədalət anlayışı budur, ağızlara pox yığa-yığa getməlisən, yoxsa ağzında poxla rastlaşacaqsan. Amma həyatın ədaləti bu deyil, bu, biz insanların səhvidir. Əslində bizim də deyil, nəysə...
31. başlamazdan əvvəl sözlərinə qüvvət verəcəyim entryləri qeyd edim. #253621#310886
sözün düzü bilmədim hansı başlığa yazmağım daha düzgün olar. həyat haqqında şablon fərziyyələri, fəlsəfələri də irəli sürmək istəmirəm. fərqlidir çox şey, hər şey. həyatımın hansı nöqtəsindəyəm bilmirəm amma durmadan istəmədən olsa belə yaşamım nələrisə mənə qatır, aşılayır.
1 il əvvəl soruşsanız ən çox istədiyim şey maddi mənəvi azad olmağım idi. gələcəklə bağlı çox xəyallar qururdum. bəzən elə olur günlərlə hətta aylarla fikir edirdim. gələcək qayğısı o qədər ağır idi ki, çiyinlərimi qaldırmağa taqətim də yox idi. mən istədiyimə nail oldum maddi və mənəvi azadlığımı əldə etdim. bu zaman çərçivəsində birdən oyanmışdım ki, mən heç gələcəyi düşünməyə zaman belə tapmıram. ancaq vaxtım olan kimi keçmişə sarılıb özümü incitməyi çox yaxşı bacarıram.
həyat mənə uzun zaman müddətində çox dərs verdi. qəbullanmaq istəmirdim yaşadıqlarımı, öyrənmək istəmirdim öyrətmək istədiklərini, fərqli çıxış yolu axtarırdım. heç rahatlıq hiss etmirdim. heç günümü xoş yola vermək içimdən gəlmirdi. başıma gələnlər azmış kimi biraz da özüm qoparırdım közlərimi.
dərsimi aldım, məgər ətrafımdakı çox insandan uzaq olmalıymışam. nəyə görə həyatıma girdiyini sorğuladığım insanlar vardı. hər birindən az da olsa nələrisə öyrəndiyimin fərqinə vardım.
həyat mənə yekdilliklə, incidərək, acımayaraq öyrətdi içimdə başqalarına qarşı hiss etdiklərimin mənə necə təsir etdiyini. mənə bu yaşıma qədər yaşadığım ən ağrılı, ən çirkin və heç xatırlamaq istəmədiyim anını yaşadan biriylə həyat, az qala hər gün üz-üzə gətirir məni. içimdəki nifrət daha çox incidirmiş məni. anladığım ilk andan etibarən ilk ondan xilas oldum. içimdəki neqativ hisslərdən hər şeyə, hər kəsə qarşı. pisi də sevməyə çalışdım mənə bir tərəzidə yaxşını ondan ayırd edə bilməyimdə kömək edəcək deyə.
bilmirəm sabah bəlkə də elə dünənə qədər sağlamlığıma şüurlu şəkildə vurduğum zərərlərə görə çox pis olacam. peşman ola biləcək qədər. gözümə də yuxu getmir. anidən yatıb qalacam it də gedəcək, ip də.içim ayrı cür narahatdır. eyni anda həm çox sakit həm də çox təşviş içərisində hiss edirəm özümü.
düşünürəm ki, hər nə olur olsun situasiyanı idarə etmək, ən azından buna cəhd etmək fərdin özündən aslıdır. həyat alçaqdır həmişə ən zəif boşluğunuzdan sizi incidəcək. incitsə belə onun dominantlığı ələ almasına icazə verməyin.
32. Acı təcrübələrdən, xatirələrdən və çətinlikdən ibarət olan bir simuliyasiyadır, yaş artdıqca hər şey dahada çətinləşir və gün keçdikcə yaşama sevincin dahada azalır, uşaq olarkən həyatın bu qədər çətin və əziyyətli olacağını heç zaman düşünməzdim.
17. heç bir şeyi səbəbsiz yaşamırıq həyatda və buna uyğun olaraq da heç bir kəsi də səbəbsiz tanımırıq, həyatımıza gələnlər gəlir və hərə bir şey qatır, bir şeyi öyrədir, kimi gülməyi, kimi ağlamağı, kimi atmağı, kimi sevindirməyi, kimi soxmağı öyrədir və çıxır gedir həyatımızdan .. biz də olmağımız lazım olan insan oluruq beləcə zamanla və görürük ki, bəlkə də haqqımız olanlar həqiqətən bizim istəklərimizdən ən azı daha yaxşı şeylərdi .. düzdü bəlkəni əkiblər bitməyib ama bizim həyat təcrübəmiz bizi olacağımız insan şəklinə salır yaş üstə yaş gəldikcə, həyat dərsi yana-yana, pişə-pişə öyrənilir, ömründən verirsən, cibindən yox və universitetlərdə öyrədilmir ! burda 4 səhv 1 düzü aparmır, burda komissiya yoxdu, imtahan materialları olmur, burda sualların nə olduğunu bilə bilmirsən əksərən, çırpındığımız qədərdi bəyat, və o ani hərəkətsizliyin sonunu ölümlə qarşılayır
25. Yaşamın ucuz olduğu halda ölümün bahalı olduğu, mənasız zaman kəsimindən ibarət bir məfhum.
Kimisi gözü arxada qalaraq köçüb gedir
bu həyatdan. Kimisi də bezərək günaha batıb özü sonlandırır yaşamını.
Kimləri insanların haqqını yeyə-yeyə yaşayarkən başqa birisinin yaşamına dözməyərək etdiyi intiharı günah sayacaq qədər ədalətsizdir bu həyat.
2. elimde sigaret tenha oturarken haqqinda yazmag istediyim həyat
biraz derin yazmag isteyirem,yashima göre
bir filmde eshitdiyim kimi heyat yanlish zamanda yanlish yerde olmaqdan ve ya doğru zamanda doğru yerde olmaqdan ibaretdi heyatimiz
gözümüzü açib derk etmeye çalishdigimiz zamandan beri heyat haqqinda heremizin ferqli fikirleri vardir
pisliklerin ardindan -buna öyreshdim daha pis ne ola biler deye gözlemekden ibaretdir heyat.
herdefe de daha pis bir shey olur,yerine daha pis,daha pis ve daha pis,demeyim odur ki en pisi hech vaxt göre bilmeyeceyik.
bezen düshünürem bashqa ölkede daha varli bir ailede doğulsaydim men yene hemen men ola bilerdim?bu dashin üstünde oturub bu menasiz setirleri yaza bilerdim?
belke he belke de yox.
bashimi qaldirib semaya ardindan göre bilmediyim kainatin qaranligina baxiram,bashqa planetde,galaktikada olsaydim.bu 5 duyğu üzvlerim olsaydi ve ya olmasaydi.içimdeki men , hemen men ola bilermiydim
beynimi,düshünce gücümü zorlayib daha derine enerek özüme niye sualini verirem,men bu bedenden evvel de variydim,ondan sonra var olacam?
belece bir axmaq entrynin de sonuna geldiniz,öyrendiyiniz bir shey yoxdu,sadece içimdeki gic suallari cavablandirmaga çalisharaq axshama yazdigim oyun üçün vaxt itirirem ,siz de menimle birlikde itirdiniz.
esas sual: semada küleye qarshi qanad çirpan qushun içinde bir ''mən'' var?
21. “görürsünüzmü, həyat nə biz düşünən qədər yaxşı, nə də pisdir...” bu cümlə fransalı yazıçı gi de mopassanın ilk romanı olan “həyat”(‘une vie’) əsərində yazılıb. roman həmin cümlə ilə sonlanır.
mopassan ən sevdiyim yazıçıdır. onun kitabı daim yatağımın yanında olur və ara-sıra, təkrar-təkrar mopassanın novellalarını oxuyur və xoşbəxt oluram. dilimizdə 1989-cu ildə çap olunmuş 'həyat’ romanını böyük həvəs və hərisliklə oxumuşdum. 1883-cü ildə yazılmış həmin əsər möhtəşəmdir və onu oxumağı hamıya məsləhət görürəm.
həmin şedevr romanı bu yaxında bakı kitab klubu cəmi 50 tirajla yenidən çap edib. yəqin ki, nəşriyyat bunu maddi vəziyyətə görə elə az çıxarıb. istənilən halda bu, mənim üçün ağır və dəhşətdir.
“həyat” 50 tirajla nəşr olunacaq kitab deyil. vallah, buna görə nəinki pis oluram, həm də utanıram. dostumuz bilal həsən də keçən dəfə o kitabı bizdə görəndə arxasına baxıb bərkdən gülməyə başladı: “mopassanın kitabı azərbaycan dilində 50 tirajla nəşr olunur, mopassan və 50 tiraj e, a kişi”.
əlbəttə, bilal məhz istehza ilə, acı reallığın tamını aydın hiss etdiyi üçün elə gülürdü. çox pis oldum. nitqim qurudu və heç bir rəy verə bilmədim. nə deməli idim?! bu, azərbaycandakı həyatın açıq-aşkar qara, yeknəsək çalarıdır. şişirdib eləmirəm. bu sətirləri yazarkən belə həmin kədəri hiss edirəm.
niyə kədərlənir və dəhşətə gəlirəm?
çünki dilimizə tərcümə olunmayan sonsuz sayda kitab var. günəş şüasının canlı təbiətə nə qədər ehtiyacı varsa, azərbaycanlıların da kitablara o qədər ehtiyacı var. günəşsiz səhər açılmadığı kimi, bizim cəmiyyət də kitabsız dirçələ və inkişaf edə bilməyəcək.
statistika da göstərir ki, kitab az oxuyan ölkələrdə cinayət hadisələrinə daha çox rast gəlinir. bu, çox təbiidir. kitab inkişaf üçün əsas lokomotiv güc sayılır. “bədənin vitaminlərə ehtiyacı olduğu kimi, ruhun da vitaminlərə ehtiyacı var”. bu cümlənin müəllifinin adını unutmuşam, ancaq onun sözlərini heç unutmuram. ruhun ən vacib vitaminləri isə heç şübhəsiz, kitablar arasında olur.
məsələyə belə həssas yanaşmağıma səbəb həm də odur ki, ətrafda mədəni və ağıllı adamların sayı kəskin şəkildə azalıb. ağıllı adamların çoxu ölkəni tərk edib. aydınların sayı azaldıqca, ölkə daha da qaranlığa dönür. qaranlıqda isə həyat daha da çətin və ağır olur. yaşamaq çətinləşir.
onsuz da həyat çətindir. kitabdan, filmdən, teatrdan uzaq olanlarla həyat daha da çətinləşir. bu, doğurdan da, belədir.
mopassanın “həyat” romanı 18-ci əsrdə yaşayan baronun təmiz, qəşəng və günahsız qızı jannanın həyatından bəhs edir. 17 yaşlı qızın təbiətə olan ehtiraslı sevgisi, xoşbəxtlik arzusu romanın ilk başlarından aydın təsvir olunur. qapalı kilsə təhsili alıb evinə dönmüş janna həyatdan “bayram” gözləyir. o, sevgi istəyir, həm də diqqətli və qayğıkeş oğlanla rastlaşıb onunla evlənməyi arzulayır. evləndən sonra isə janna xəyallarında yaratdığı illuziya ilə vidalaşmalı olur. çünki sevib ərə getdiyi əri jülyen xəsis, kobud və jannanın özünə qarşı diqqətsiz biri olur. jülyeni qulluqçu qadınla bir yataqda görəndə dünya jannanın başına yıxılır sanki. bundan sonra məlum olur ki, həyat “bayram”dan ibarət deyil. növbəti ‘zərbəni’ janna anası öləndən sonra onun məktublarını oxuyarkən alır. təsadüfən xəbər tutur ki, anası gənc yaşlarında olanda atası ilə evli ola-ola başqa yad bir kişi ilə görüşürmüş.
roman əsas etibarı ilə həm də personajların daxili iztirablarının təsvirindən ibarətdir. ən əsası da jannanın sevincləri, xəyal dünyasının həyəcanlı və səmimi illuziyaları, kövrək ruh dünyası və getdikcə artan xətlə inkişaf edən narahatlıqları əsərdə çox detallı şəkildə qeyd olunub. romanda o qədər emosiya var ki, həmin emosiyaların dalğası məni başdan sona qədər çulğadı və təsir altında saxlaya bildi. ona görə əsərdən böyük həzz aldım.
əslində romanda böyük hadisələr xətti və ağrılı faciə yoxdur. jannanın həyatının bütün tarixi əsasən xəyal və ümidlərdən ibarət olur və o, bu illuziyaya uzun müddət inam bəsləyir. ərə gedəndən sonra, o, anlamağa başlayır ki, evli cütlüklər arasındakı xoşbəxtlik utopiya və fantaziya imiş. qüsursuz cütlük saydığı validenynlərinin də xoşbəxt tablosu, anası ilə məşuqu arasında olan isti, səmimi bağları tərənnüm edən məktubları oxuyandan sonra puç olur.
oğlu pol anadan olandan sonra janna bütün ümidlərini onun üzərində qurmağa başlayır. o, fikirləşir ki, pol “böyük insan” olacaq. pol böyüdükcə isə jannanın ümid binası yenidən dağılmağa başlayır.
bir çox ədəbiyyat araşdırmaçısı hesab edir ki, daxilində “lirik faciə” daşıyıcısı olan janna, mopassanın öz daxili dünyası ilə böyük yaxınlığa malik olub. onun da həyat tarixçəsi belə qabarma və çəkilmələrlə zəngindir. bəli, burda avtobioqrafik motivlər sezilir. mopassanın öz valideynlərinin evliliyi uğurlu və xoşbəxt olmayıb. bundan əlavə, hadisələrin baş verdiyi normandiya, onun təbiətinin təsvirindəki rəvan nüanslar, uşaqlıq xatirələri, miromenil qalası ətrafında keçən günlər, dənizin özü və onun gətirdiyi külək – bütün bunlarla bağlı aydın təsvirlər onu sübut edir ki, müəllif normandiyaya nə qədər sıx bağlı olub.
dərin pessimizmdən ibarət “həyat” romanında insanın əsas həyat motivi olan xoşbəxtlik təşnəsi və ehtirası, mərhəmətə və gözəlliyə təbii meyili jannanın daxili dünyasının təsvirləri ilə birgə təşkil olunub. mopassanın bəşəriyyətdə daimi görmək istədiyi şeylər məhz bütün bu xoş motivlər idi.
mopassan 43 yaşında vəfat edib. seymur baycan demişkən, bu qədər qısa ömür sürən birinin həyatı bu qədər dərin anlamağı heyrət doğurur. dahi rus yazıçısı tolstoy da “həyat” romanını çox bəyənib. hətta o, hesab edib ki, “həyat” hüqonun “səfillər”dən sonra fransız ədəbiyyatındakı ən yaxşı ikinci roman sayılır.
bu romanı oxuduqdan sonra yenidən həyat barədə təsəvvürlərim üzərində bir daha təhlillər apardım və fikirləşdim: həyatın mənası nədir?
belə qənaətə gəldim ki, əslində həyat o qədər də mənalı və gözəl deyil. önəmli olan bizim həyata müsbət olan yanaşmağımızdır. onda həyat mənalı və gözəl olur.
həyatı doya-doya, çətinlikləri və gözəllikləri ilə birgə xoş və məhsuldar yaşamağı arzu edirəm sizə...
(c) orxan adıgözəl - *meydan tv*
24. Sonumuzla başlanğıcımız eynidi. Çarəsiz, baxıma möhtac dünyaya gəlirik və çarəsiz, baxıma möhtac şəkildə də qocalıb ölürük. qocalmaq qismət olmayanlar üçün kədərlənirəm çünki bəlkədə ürəylərində arzuyla getdilər, sevinirəm ki, bir qurtum su üçün övadları belə olsa kiminsə əlinə baxmalı olmadılar.
18. dünyaya gəlmək, böyümək, oxumaq, işləmək , nəsli artirmaq , qısacası tərif etməsi çox çətin bir yuxu, qalan sadecə xatirələrin və qəlbindəki qırıqlar olur və şübhəsiz ki bir gün bu yuxudan ayılıb əbədi dünyaya köçür insan
)