əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
bakı metropoliteni
-
azərbaycanın müsəlman dünyasının ən dinsiz ölkəsi olması
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+21 əjdaha
17. hər şey qazandırdı. repressiya qurbanı iki ulubabası olan, qərb təhsilinə, mədəniyyətinə, elminə simpatiyası olan biri olaraq yazıram bunu. niyə? əvvəla dini hər kəs üçün şəxsi işə çevirdi və leninin qeyd etdiyi kimi dini dövlət işlərindən ayırdı. kim deyirsə əgər insanlara dinlərini yaşamağa icazə vermirdilər bu ağ yalandı. hətta və hətta sovet insanı bugünün azərbaycanlısından daha yaxşı bilir islamı. götürək əfqanıstanı; əfqanıstanda sovetlərlə dost və dünyəvi əfqanıstan demokratik cümhuriyyəti yaradılmışdı. ilk dəfə olaraq əfqan qızlara təhsil haqqı verilmişdi, qadın və kişi bərabərliyi qanunlara salınmışdı, məktəblərdə dini təhsil müfredattan çıxarılmışdı, din işləri dövlət işlərindən ayrılmışdı. nə oldu? amerika taliban ilə əl-qaidə kimi oyuncaq terrorçular yaradıb milləti cihada sürüklədi. səbəb? cümhuriyyət kafir marksist-leninist idealogiyaya əsaslanırdı. nəticədə hər gün bir binasında partlayış olan cümhuriyyət; səudiyyə ərəbistanı, amerika, 10 dan çox ayrı-ayrı cihad təşkilatlanmaları, taliban və əl-qaidə, pakistan, ingiltərə, iran tərəfindən sıxışdırıldı. bütün dünya bu cümhuriyyətə qarşı savaş açdı və onlarda sovetləri köməyə çağırdı. sovetlər və cümhuriyyət birlikdə talibana qarşı vuruşdu ancaq onlara dəstək duran qərbin köməyi və strateji səhvlər nəticəsində uduzdular. sonra nə oldu? sovetləri radikal idlamın əli ilə yıxan qərb geriyə çəkildi. cümhuriyyət dağıdıldı. geridə isə əfqanıstanda barbar islami terrorçular qaldı. bilirsiz hansı terrorçular? amerika tərəfindən sovet əsgərinə qarşı hər cürə vəhşiliyin, qansızlığın öyrədildiyi terrorçular. bu vəhşilər ardınca məzhəb savaşına girdilər və 1996 dan amerika müdaxiləsinə qədər vuruşdular. bu illər ərzində üstünlük talibanda idi və talibam məktəbləri bombaladı, qızların təhsilinə imkan vermədi, ölkəyə şəriəti gətirdi. axırda elə yiyələri amerika tərəfindən işğal olunub başlarına bomba yedilər. azərbaycan necə olacaqdı sizcə? başımıza məzhəbçiliyin, radikallığın, milliyətçiliyin itələnmədiyinə görə sovetə borcluyuq. yəhudi, erməni, rus hamı bir ailə kimi yaşayırdı. heç kim heç kimin inancını sorğulamırdı. sovetlər olmasaydı indi əfqanıstan tərzində bir ölkə idik.
not: amerika öz vətəndaşına hər haqqı verir. yəni amerika tərəfdarları haqlıdı. məndə razıyam. öz vətəndaşına universitetlər açır, azad təhsil, təqaüd, əla maaş və s. hər şey verir. ancaq məsələnin özü bu haqqlardan sənə vermir. sənin başına talibanı sarır, dini, milliyətçiliyi sarır. inanmayan getsin gulbəddin hikmətyar haqqında oxusun. bilavasitə amerikanın əli ilə yetişdirilib və əfqanıstan xalqının sovetə qarşı "cihadına" başçılıq edib. sonra əfqanıstanın başına keçib və ölkə televiziya radiolarında musiqi, teatr, sənədli filmlərə qadağa qoyub. qızların məktəbə getmə haqqına əngəl olub, hər poxu yeyib bir sözlə. indi isə işidə dəstək verir.
+32 əjdaha
9. indiyə kimi istifadə etdiymiz universitetləri,metronu,elmlər akademiyasını, kino, musiqi teatr opera bəxş etdi, müslüm maqomayevi, polad bülbüloğlu, qara qarayevi və adlarını saymadığım yüzlərlə indiyədək onlarla fəxr etdiyimiz mədəniyyət incəsənət xadimi, aktyorlar yetişdirdi. pulsuz səhiyyə və təhsil verdi.növbədə durub ev də ala bilərdin,hansıkı indi ipoteka altına girmədən xuy ala bilərsən.bəs müstəqillik nə verdi? deyim də üzeyiri,balabəyi, pərviz bülbüləni verdi, ildən ilə kütləşən gənc nəsil verdi, bank faizləri, türk serialları, dönər-lahmacun toy olsun verdi.
din məsələsinə gəldikdə isə bir kəlmə deyim zor sikib bu gün bir əfqanıstan pakistan olmamışıqsa bunu ssri ə borcluyuq
+20 əjdaha
24. Rüşvətlə universitetə daxil olub, rüşvətlə oxuyub müəllim, müəllimə olan topluluq qazandırdı. Bu gün məktəblərdə a və b ni qanmayan orta yaşlı müəllimələr var e, bax çoxu sovet dövründə rüşvətlə universitet oxumuş adamlardı. Ümumiyyətlə sovet təhsilini yerə göyə sığdırmayan adamlar desin görək bu bizim məktəblərdəki ortayaşlı savadsız müəllimlər marsdan gəlib? Sovet təhsili belə ultrasuper idisə niyə yetişdirdiyi kadrlar belədir? Hamısı sovetlər dönəmində ali təhsil alıb müəllim olmuş adamlardır da amerikadan gəlməyiblər ki. Niyə içlərində savadlı olan tək-tük tapılır, çoxu savadsızdır? Tək müəllimlər yox elə sovet dönəmində ali təhsil almış insanların çoxu hansı savada, hansı dünya görüşünə sahibdir ki belə tərifləyirsiz?
Bir də bəziləri danışır ki ay sovetlər dövründə əxlaq beləydi, eləydi türk serialları gəldi evimizi yıxdı zırt pırt. Hamısı boş şeylərdi, sovet vaxtı sadəcə internet yoxuydu deyə üzə çıxmırdı məsələlər. Hamımızın valideynlərimiz, qohumlarımız, qonşularımız yaşayıb sovetlər dönəmində, müəllimlik də ediblər, vəzifədə də olublar və sair. Universitet müəllimlərinin tələbə qızları "saxlayıb" nələrin qarşılığında qiymət yazmasından tut nə cür hekayələr eşitmişəm sovetlərin vaxtında yaşayanlardan. Hələ o qoca kaftar müəllimlərdən bir-ikisi indi də qalmaqdadır.
Təbii ki yaxşı tərəfləri də olub o ayrı. Bu gün cənubi azərbaycanlılar, pakistanlılar səviyyəsində deyiliksə sovetlərin və çar rusiyasının sayəsindədir bunları bilirəm, kimsə ad hominem'çilik edib deməsin ki "sovet sayəsində Əfqanıstan deyilik niyə təhsili pisdir deyirsən". Həm də Əfqanıstanlılar kimi olmamağımızda Çar Rusiyasının sovetlərdən daha çox rolu olduğunu düşünürəm.
+7 əjdaha
23. Rüşvətxorluğun adiləşməsi və vor qaqaların saylarının artması.
+14 əjdaha
14. itirdiyimiz şeylər də oldu. 1937-ci il repressiyaları və cinayətləri çox acıdır, məsələn. bu belə olmamalıydı. olmalı idisə də, bu səviyyədə və bu qədər ağır olmamalıydı.
qazandıqlarımızsa saysız-hesabsızdır. ssri azərbayacana mədəniyyət verdi. insanlar artıq kütləvi şəkildə bir-birini anlamağa başladı. ayrı-seçkilik, dağınıqlıq, mədəni parçalanma sona çatdı. təhsilin yüksək səviyyədə və bütün ölkə ərazisində təbliğatı və verilməsi insanlara yazıb-oxuma bacarığı verdi. bu çox böyük bir şeydir. ikinci növbədə, ssri azərbaycanı işğaldan azad etdi. azərbaycan türkiyənin, avropa dövlətlərinin, amerikanın və iranın hədəfində olan şirin loxmaydı. bu azərbaycan kimi kiçik amma zəngin ölkəyə dikilən gözlərin məqsədlərində qorxulu planların puç olmasına səbəb oldu. ssri neftimizi aldı deyirlər. alıb nə etdi ki? ittifaqın içində istifadə edilirdi də. biz də bu ittifaqın bir hissəsiydik və bacardığımız qədər ona dəstək olmalıydıq. azərbaycan həm verir, həm də alırdı.
səhiyyə sistemi inkişaf elədi, texnologiya, maşınqayırma sahəsində inqilabi çevrilişlər oldu. azərbaycan qafqazın mədəni mərkəzi halına gəldi. incəsənət öz renessans dövrünü yaşayırdı artıq.
sovet ittifaqından sonra "əldə etdiklərimizə" və itirdiklərimizə baxın və müqayisə edin.
+10 əjdaha
8. vorovskoy qaqaşlar qazandırdı,mühafizekar ana,ata,nesil qazandırdı,kommunist rejim ola-ola birce defe olsun lgbt şexslere yaxşı münasibet beslememekle homofobya qazandırdı(burada islam amilide böyükdür amma bezileri ateizm qazandırıb dediyi üçün dine girmirem heç),özünü allah,şagirdleri ise özünün qulu hesab eleyen müellimlerin olduğu tehsil sistemi qazandırdı(heç kes etiraz elemesin,müellimlerimizden ve aileden az eşitmeşik bizim vaxtımızda müellimin qorxusundan heç tualete gede bilmirdik sözünü).bir sözle yaxşı heçne qazandırmayıb.
+6 əjdaha
21. Çox vaxt haqqında danışılarkən sovet ittifaqından əvvəl hələ azərbaycanı 105 il idarə etmiş rus imperiyasının azərbaycana qazandırdıqları unudulan məsələ. Ancaq bakıda, şamaxıda, qubada ilk müasir məktəbləri açan, kəndliləri feodal mükəlləfiyyətlərdən azad edən, neft sənayesinin yaranmasına imkan yaradan (hansı ki hələ də azərbaycanın iqtisadiyyatı ondan asılıdır), qərbi avropadan investorlar cəlb edən çar imperiyasının rəhbərliyi olub. Bundan əlavə rusiyanın daxilində inkişaf edən proseslər, avropadan liberalizm ideyalarının idxal edilməsi kimi hadisələr azərbaycanda da axundov, sabir, cəlil məmmədquluzadə, nərimanov kimi ziyalıların ortaya çıxmasına kömək edib. Molla nəsrəddindən tutmuş, ilk feminist qəzetlərinə kimi hamısı sovetlərdən əvvəl yaranıb azərbaycanda.
Əlbəttə sovetlərin də az-çox köməyi olub, hər kənddən uşaqları götürüb məktəblərə, universitetlərə göndəriblər. Ancaq sistem totalitar olduğu üçün və xarici dünya ilə informasiya əlaqələrinin həmişə dövlət nəzarəti altında olduğu üçün axundov, məmmədquluzadə kimi yenilikçi adamlar yerinə daha çox itaətkar nəsil yetişdirilib.
Hərşeydən əlavə də rusların və sovetlərin bu qədər təsir yaratmasının səbəbi də o sistemlərin avropa və amerikadakı sistemlərdən üstün olmaqlarına görə yox, azərbaycanın həmin vaxtlar elmi, mədəni baxımdan həm birinci həm də ikinci dünya ölkələrindən çox-çox geridə olmasına görədir. Məsələn, bu tipdə nostalgiyanı nadir hallarda baltikyanı ölkə əhalisi ilə söhbət edərkən eşidə bilərsiniz. Düzdür, orada da sovet nostalgiyasını arzulayan azlıq var, ancaq onların nostalgiyası daha çox universal işlə və evlə təmin olunma kimi məsələlərə görədir nəinki mədəni və siyasi dəyişikliklər.
Bir sözlə, sovetlərin təsirini şişirtmədən əvvəl rus imperiyasının qazandırdıqlarını nəzərə almaq lazımdır. Sovet ideologiyasını, dövlətini və rus mədəniyyətini ilahiləşdirmədən, qərblə eyni səviyyədə və ya üstün olduğunu iddia etmədən əvvəl də əslində bütün bu təsirin azərbaycanın o vaxtlar dünyanın çox gerisində qalması ilə əlaqəli olduğunu nəzərə almaq lazımdır.
+8 əjdaha
15. dini aradan götürməsi.indi sürətlə yaymağa çalışsalar da yaşlı nəsildə o vaxtdan yaranan laqeydlik bu prosesi yavaşladır.əsas da yaşlı nəsildi elə.onun bunun arxasınca qiybət qıran,əsas mövzusu qonşunun qızı olan 50 yaş üstü xalaların bir də din propagandası etdiyini təsəvvür edin.dəhşətli bir şeydi.
+6 əjdaha
6. (bax: rüşvət)
+9 əjdaha
11. ali təhsilli valideynlər, avtomatik ikinci dil, mədəniyyət və daha nələr. pis-yaxşı çox şey qazandırıb.
+9 əjdaha
12. azərbaycandaki oxuma-yazma bilənlərin sayına baxsaq, qonşuluğumuzdakı illər əvvəl müstəqillik əldə etmiş türkiyədəki cahillik səviyyəsinə, qızlarını məktəbə göndərməyən zehniyyətə nəzər salsaq, sovet ittifaqının azərbaycanın təhsilində necə güclü rolu olduğunu görərik(öz keflərinə oxutmasalar da).
mən demirəm ki, sovetin təhsili mükəmməl olub (baxma: pulu olmayanın ali təhsil ala bilməməsi) faktı ilə qarşılaşanlar daha sonra sovetin sisteminə əsasən işçi lazım olan sahələrə orta məktəb təhsili almış insanlar göndərilirdi. bəlkə pulu olsa, o da çox yaxşı təhsil alabilərdi zad. bu kimi boşluqlar da olub.
ancaq qara çadırada gəzən, qızlarını nəyinki, oxutmaq heç çölə çıxartmayan əhalini deyim yerindədisə əhlilləşdirib.(bax: oxutmuram əl çəkin)
indi pis yaxşı dünya görüşü olan insanların varlığını, ikinci dil bilməyi sovet ittifaqına borcluyuq. müstəqillik əldə olunalı çox yoxdu ancaq indidən gənclər oxumamağa, oxudulmamağa və əhali savadsızlaşdırılmağa doğru gedir.
+4 əjdaha
19. əgər millətimiz günəşi götəş kimi başa düşməsə idi çox şey qazanmış olacaqdıq.kim ki deyir sovet sol görüşə sıçdı falan boş söhbətdi.sadəcə bizim insanlarımızın çoxu səhv anlayıb bu işləri,yaxşı tərəflərini götürməkdən onları tənqid edib pisə qaçıb.
+5 əjdaha
13. neft senayesi.
70 il neftimizi somurdukleri yalandir. statistika ile subut edim.
1901 ssri-nin neft istehsalinda azerbaycanin payi 97.7%, 1945-ci il 59.12%, 1965-ci il 8.85%, 1990-ci il sadece 2%. ssrinin neftimizi somurduyu yalanina bir basqa subut da, 1979-cu il iran islam cevrilisinden sonra, sibirden azerbaycana cekilen neft boru kemeridir. ssri dovrunde neft senayemize sadece xurusov dovrunde 38mln rubl investisiya qoyulub. neft daslari da bonus olsun.
+3 əjdaha
25. O gözə soxduğunuz rüşvətçilik vare, bax onu heydər əliyevdən soruşun. heydər əliyev hakimiyyətə gələn kimi (1963) öz cibini doldurmağa başladı. Rüşvətxorluq da azərbaycanda buna görə yayıldı.
+3 əjdaha
20. özüm başlıq aça bilmədiyimdən, bu başlıq altında məlumatı sizlərlə bölüşməli olacağam.
abş prezidenti r.niksonla görüşən ilk azərbaycanlı - nazim babayev
nazim babayev 14 iyul 1937-ci ildə ordubad şəhərində anadan olub. uşaqlığı çox pis dövrə düşüb. “aclıq idi, çörək tapılmırdı. anam gilas yığıb gətirib horadiz tərəflərdə buğdaya dəyişirdi” - deyir, nazim müəllim.
orta məktəbdə oxuduğu illər də çox çətin keçib. o, mal-qoyun otarmaqla yanaşı, evin bütün təsərrüfat işləri ilə də məşğul olur. amma dərslərindən də geri qalmır. səkkizinci sinifdə oxuyanda o, elektromühərrik düzəldərək məktəbə gətirir. bu hadisə nəinki məktəbdə, ölkə səviyyəsində maraqla qarşılanır, o dövrün məşhur “pioner” qəzeti də yazır. amma bu, nazim babayev haqqında “pioner”in yazdığı yeganə məqalə olmur. bir il sonra qəzet nazim babayevin düzəltdiyi kiçik qaldırıcı kran barədə də yazmalı olur. sən demə, o, radioqəbuledici düzəldibmiş. halbuki, onların nəinki evində, heç yaşadığı küçədə də radioqəbuledici olmayıb.
amma nazim orta məktəbi qurtarıb ali təhsil almaq istəyəndə evdən icazə vermirlər. “hüseyn (nazim babayevin böyük qardaşı – red.) gəncədə oxuyur, biz iki uşağı necə oxudacağıq?!”
qəfil peyda olan şəmi
17 yaşlı nazimin ali məktəb arzuları boğulmaqdaykən, təsadüfən həmyerlisi, meyvəsatan şəmi onun dadına çatır. şəmi tez-tez bakıya meyvə aparıb satarmış. nazimin dərslərini çox yaxşı oxuduğunu, istedadlı olduğunu o da bilirmiş. təsadüfən gələcəyin alimi ilə rastlaşan şəmi ona gizlicə bakıya getməyi məsləhət görür. bu təklif nazim üçün göydəndüşmə olur. evdəkilərə demədən, elə cibindəki qəpik-quruşla qatara minib şəmiylə bakıya gəlir. şəmi onu indiki azərbaycan dövlət neft akademiyasının qarşısına gətirir: “sən deyən institut buradır. mən getdim bazara, meyvələri satmağa...”
nazim institutun binasına girib əvvəlcə imtahanların vaxtını öyrənir. beş imtahanın hamısını birnəfəsə verib ali məktəbə daxil olur. evdəkilərə bu barədə xəbər verəndən sonra, ailənin deməyə sözü qalmır.
tələbə illərində təqaüdlə dolanıb yataqxanada yaşayan nazim babayevin dolanışığı yaxşı keçməsə də, ali məktəbi uğurla başa vurur.
digərlərindən təkcə yaxşı oxumağı ilə deyil, həm də maraqlı fikirləri, ideyaları olan nazim ali məktəbdən sonra moskvada neft-kimya sənayesi üzrə təkmilləşdirmə institutuna oxumağa göndərilir. amma moskvadakı tələbələrdən burada da seçilir: müəllimin əvəzinə tələbə yoldaşlarına özü dərs deyir...
ssri səviyyəsində maraqla qarşılanan iş
təkmilləşdirmə institutundan sonra aspiranturaya daxil olur, evlənir. gənc ailə başçısı aspirantura ilə yanaşı, radio və televiziya sahəsindən dərs deyərək əlavə maaş da alır.
aspiranturada ona top gülləsinin dəqiq trayektoriyasını ölçən cihazla bağlı elmi iş verilir. gənc alim, bu mövzunu işləsə də bəyənmir.
nazim o dövr üçün xeyli mürəkkəb sahə olan rəqəmli ölçü texnikası üzrə çalışır, reversiv (düzünə və tərsinə sayan) sayğac düzəldir. bu, ssri miqyasında böyük maraqla qarşılanır. amma... bütün bunlara baxmayaraq, nazim babayev dissertasiyasını bakıda yox, moskvada, sonra leninqrad (indiki sankt-peterburq), kiyev, ümumilikdə 7 məşhur şəhərin institutlarında müdafiə edir.
babayevi moskvada çalışmağa çağırsalar da, getmir. əvəzində, moskva onun adını dövlət mükafatı alacaq şəxslərin siyahısına salır, amma bakıda ad siyahıdan çıxarılır.
360 nəfərdən biri
və günlərin birində, ortaya ssri-nin gənc alimlərinin abş-da staj keçmə məsələsi çıxanda, nazim babayev indiyə qədər olan haqsızlıqları göz önünə gətirərək namizədliyini vermir. son anda çalışdığı kafedranın müdir müavini onu yanına çağıraraq “sənə görə məni danlayırlar, sən də ərizə yaz” deyir. beləliklə, nazim babayev abş-da staj keçmək üçün ərizə yazmış azərbaycan ssr-in 360 gənc alim və elmlər namizədindən biri olur.
bütün 360 nəfər yoxlanılır, imtahan edilir. onlardan 60 nəfər seçilir. üçüncü mərhələyə 12 nəfər keçir. dördüncü mərhələdə cəmi 6 nəfər qalır. həmin 6 nəfər moskvaya çağırılır, növbəti imtahandan sonra 3 nəfər qalır. həmin 3 nəfərdən isə abş-a cəmi 1 nəfər gedəcəkdi. o 3 nəfərin arasından bizim qəhrəman seçilir. o, 1971-ci ilin iyun ayında moskvaya çağırılır. məlum olur ki, ssri-dən ümumilikdə 30 nəfər seçilib, azərbaycan ssr-ni isə, dediyimiz kimi nazim babayev təmsil edəcək. ssri paytaxtında gənc alimlərlə söhbət edirlər, onları abş səfərinə ciddi şəkildə hazırlaşdırırlar. moskvadan qayıdan kimi ordubada gedir, anası, nənəsi ilə sağollaşır.
londonda 30 qəpiklik nahar
əvvəlcə londona uçacaqlarmış. söhbətin bu yerini nazim babayevin dilindən oxuyun: - -
- bizə qəti şəkildə tapşırdılar ki, özünüzlə sovet rublu götürməyin, qadağandır, sizə orada yerli pul veriləcək. mənim də cibimdə bir az kağız pul, yəni rubl vardı. həmin pulların hamısını qəpik elədim. artıq məndə rubl yox, qəpik vardı (gülür). cibimi doldurdum qəpiklə, londona yola düşdük. londondakı aeroportda düşmüşük, acından ölürəm. bizə nə pul verən var, nə də yemək. getdim yaxınlıqdakı köşkdə buterbrod yedim, pivə içdim. cibimdəki sovet qəpiklərini çıxardım ki, məndə bu puldandı, nə qədər lazımdı götürün. cəmi iki dənə 15 qəpiklik götürdülər. onda bildim ki, sovetin pulu çox dəyərli imiş.
“ac sovet alimləri çörək davası etdlər”
con kennedi adına hava limanında abş-dakı sovet nümayəndəsi hərəyə zərfdə 100 dollar paylayır. oradan təyyarə ilə vaşinqtona uçurlar, corctaun universitetinin yataqxanasına gəlirlər. yataqxanadan çıxıb gedirlər yemək yeməyə. burada da maraqlı hadisə baş verir ki, onu da nazim babayev maraqlı danışır:
- gəldik yeməkxanaya. sən demə, burada çörək çox az yeyilir. gördük çörək çox azdır. dedik çörək istəyirik, gətirdilər. otuz nəfər adama bir çörək nədir ki?! çörək tez qurtardı. hay-küy saldıq ki, biz sovet vətəndaşlarıyıq, çörək verin. kənardan da şaqqa-şaraq şəklimizi çəkirdilər. biz heç şəkilçəkənlərə əhəmiyyət vermirdik. sabahı gün yerli qəzetlərdə “ac sovet alimləri çörək davası etdilər” başlığı altında yazılar çıxdı. bu yazıları əlbəttə ki, səfirlikdə də oxumuşdular. gəlib dedilər ki, daha yemək üçün heç yana getməyin, yeməyinizi biz verəcəyik. hər gün gəlib bizi avtobusla yığıb aparıb yemək verirdilər.
gənc sovet alimlərini ingilis dilindən imtahan edirlər. qəhrəmanımız “yaxşı” alır. onlara bir ay ingilis dili və amerikada davranış qaydalarını öyrədirlər. imtahandan sonra nazim babayev “əla” alır:
- hələ ssri-də demişdilər ki, boston şəhərindəki bir universitetə gedəcəksən. həmin universitetin professor-müəllim heyətinin adlarını əzbərləmişdim, onların barəsində oxumuşdum. amma bizə təyinat verəndə mənə prinston universitetində aparıcı professor vəzifəsində dərs deməyi təklif etdilər. təyinatların verildiyi otaqda ssri-nin səfiri də orda oturmuşu. səfirin sifətinə baxdım, heç bir ifadə yox idi. bilmədim “hə” deyir, “yox” deyir... “mən sizin qonağınızam, hara məsləhətdir ora gedərəm” deyərək razılaşdım.
ümumilikdə 30 nəfər sovet alimindən cəmi iki nəfər professor statusu alır, onlardan biri qəhrəmanımız olur.
eynşteynin qızı ilə tanışlıq
beləliklə, nazim babayev dünyanın ən məşhur, hazırda dünya ali məktəblərinin reytinqində ilk onluqda olan prinston universitetində aparıcı professor kimi “avtomatik idarəetmə sistemləri: rəqəmli ölçü texnikası”, “neft-kimya sənayesinin avtomatlaşdırılması” fənlərindən mühazirə oxumağa başlayır.
nazim müəllim prinstonda eynşteynin yaşadığı binada qalıb. burada onun qızı ilə də tanış olub:
- heç bilmirdim bu qoca qadın eynşteynin qızıdır. bir dəfə salam verdim. bir az söhbət etdik. məlum oldu ki, eynşteynin qızıdır. yaman şikayətlənirdi, ki, atasına qiymət qoymayıblar, deyirdi eynşteyn də başını çox sındırdı, amma bu şəhərdə onun qədrini bilmədilər. həqiqətən də prinstonda enşteynin nə büstü vardı, nə heykəli. prinstonda təkcə bir restoranda onun şəkli vardı. deyilənə görə, eynşteyn həmin restoranda tez-tez yemək yeyərmiş.
“prezident məni foyedə qarşıladı...”
qəhrəmanımız prinston universitetində dərs deməklə yanaşı, elmi məqalələr də yazaraq yerli jurnallarda çap etdirir. o, sonradan məqalələrinə hətta abş konqresinin kitabxanasında rast gəlir.
1972-ci ildə abş-da keçirilən beynəlxalq konfransda isə nazim babayev fəzada istənilən uçan obyekti məhz necə tutmağın mümkünlüyünü izah edən çıxış hazırlayır. bu çıxış onun məşhurluğunun pik nöqtəsi olur.
söhbətin bu yerində nazim müəllim bizə abş-ın 37-ci prezidenti riçard niksonun imzası olan dəvətnaməsini göstərir:
- məni çağırdılar vaşinqtondakı səfirliyə ki, prezidentlə görüşəcəksən. dedim ağ ev hara, mən hara, prezident kim, mən kim... nə isə, ssri səfirliyin maşını ilə ağ evə yola düşdüm. nikson və iki senator məni foyedə qarşıladılar. görüşdük. prezident məni abş-da dərs deməyim münasibətilə təbrik etdi. mənə ağ evi gəzdirdilər, keçmiş prezidentlərin əşyalarını göstərdilər və xeyli hədiyyə verdilər. sonradan hədiyyələrin bir qismini səfirlik aldı, dedilər ki, bu bizə lazımdır. hətta prezidentlə birlikdə çəkdirdiyim şəklimi də alıb qaytarmadılar. yəqin ki, həmin şəkil kqb arxivlərindədir. ümumiyyətlə, bu görüş gizli saxlanıldı. təsəvvür edin, ssri-nin professoru abş prezidenti ilə görüşür, bu barədə sovet mətbuatı nəinki yazdı, ümumiyyətlə bu görüş gizlədildi.
abş nazim babayevi ölkədə saxlamaq istəyir. üç nəfər azərbaycanlı tapırlar ki, professor nazim babayevi birdəfəlik ölkədə qalmağa dilə tutsun. həmin azərbaycanlılar nazim müəllimin dili ilə desək “vaxtilə ssri-ni satıb qaçan satqınlar” olub:
- onlardan biri vaşinqtonda həkim işləyirdi, mustafa. əslən gəncədən idi. o biri vaşinqtondakı otelin baş mühasibi idi. biri isə alim. onlar məni arabir qonaq çağırırdı. haradansa xəbər tuturdular ki, vaşinqtona gəlirəm. sonralar bildim ki, izlənirəm. bir dəfə də azyaşlı qızı olan türk qadını gətirmişdilər ki, onunla evlənim, abş-da qalım. artıq özümə təhlükə hiss edirdim. fikirləşirdim ki, amerika öldürüncə, elə ssri öldürsün, vətənimdə də satqın kimi tanınmayım. təbii ki, qadınla evlənməyə də, abş-da qalmağa razılaşmadım. növbəti dəfə vaşinqtona gələndə mustafa zəng vurdu ki, görüşək. həmin vaxt qızdırmalıydım. mustafayla görüşdüm. mənə dedi maşında gözlə, sənə dərman gətirəcəm. getdi bir həb və bir stəkan su gətirdi ki, iç, keçib gedəcək. nəsə şübhəli gəldi mənə. dərmanı ağzıma atırmış kimi göstərib pencəyimin qoluna saldım, orada gizlətdim. təkcə suyu içdim, ona təşəkkür elədim. indi mustafa məni yataqxanaya aparırdı. yolda elə hey mənə baxır, elə qəribə baxır ki, dərmanı içmədiyimə daha çox sevinirəm. mustafayla sağollşıb getdim. səhəri gün səfirliyə gedib dərmanı verdim həkimə, xahiş etdim tərkibini yoxlasın. həkim laboratoriyada yoxlayandan sonra bilib ki, zəhərdi.
“qorxma, biz silahlıyıq”
nazim babayev vətənə qayıtmaqla bağlı fikrini qətiləşdirib səfirliyə müraciət edir. səfirlik razılaşır, onu iki diplomatla birlikdə yola salır. həmin diplomatlardan biri səfirin müavini olur. üç ssri vətəndaşı hava limanına gəlirlər. artıq təyyarənin uçmağına bir saat qalmış ortaya ciddi problem çıxdığı məlum olur: abş nazim babayevi ölkədən buraxmaq istəmir, onun getməsini əngəlləmək üçün aeroporta bir qrup adam göndərir. nazim babayevin narahat olduğunu görən səfirin müavini deyir ki, qorxma, biz də silahlıyıq, onlar atəş açsalar, biz də atacağıq:
- mənə görə təyyarəni buraxmırdılar. səfirə məlumat verildi, o özü işə qarışdı, abş rəhbərliyinin müdaxiləsindən sonra bizi də, təyyarəni buraxdılar. gəldik londona. diplomatlar abş-a qayıtdılar. amma mənə başqa bir adam qoşuldu. lonondan london-ankara-moskva reysi ilə moskvaya gəldik. mənimlə abş-dakı səfirliyin məxfi sənədləri də göndərilmişdi. gətirib təhvil verdim. baxmayaraq ki, moskvada idim, məni yenə ciddi qoruyurdular.
vətəndə...
nazim babayevin elmi fəaliyyətinin abş-dan sonrakı hissəsi də maraqlı olub. məsələn o, bakıda, sumqayıtda və digər yerlərdə alim kimi fəaliyyətini davam etdirir. abş-dan qayıdandan, 1972-ci ildən neft-kimya avtomat institutunda “radio dalğalı ölçü cihazları” laboratoriyasına rəhbərlik edir. burada neftin tərkibində qalan suların boru kəmərlərində dəqiq ölçülməsi üçün bh-2m tipli xüsusi partlayışa davamlı cihazların istehsalına nail olur. bu tip cihazlar neft, kimya, energetika, metallurgiya, mülki aviasiya, hərbi dəniz donanması və başqa sahələrdə tətbiq olunur; bu cihaz dünyada yeganə ölçü cihazı sayılır.
mərhum tofiq ismayılovun direktoru olduğu institutda nazim babayev direktor müavini təyin edilir. amma deyir “amea-da məni də, tofiqi də gözümçıxdıya salmışdılar”. yeri gəlmişkən, direktor müavini vəzifəsindən istefa verməsi də maraqlı olub. belə ki, ona öldürüləcəyi ilə bağlı məlumat gəlib:
- dedilər ki, sən, tofiq ismayılov və bir nəfər gürcü öldürüləcəksiz. tofiqlə görüşüb ərizəmi ona verdim. qəbul etmək istəmirdi. amma gördü ki, mən çox israr edirəm. bundan bir müddət keçmiş tofiq həqiqətən də öldü. amma tək onu vurmadılar, qarakənd səmasında ermənilərin vurduğu vertolyotda digər ictimai xadimlərimiz də həlak oldu...
qapalı şəraitdə müdafiə edilən doktorluq işi
qəhrəmanımız texnika elmləri doktoru adını 1982-ci ildə alıb. o, sistemlərin nəzəri əsasları və qurulmasına dair dissertasiyanı qapalı şəraitdə müdafiə edir...
1984-cü ildə onun da daxil olduğu alim heyəti şəki-zaqatala ərazisində “günəş-84” adlı eksperiment keçirir. bu, ssri miqyaslı çox maraqlı bir eksperiment olur.
kurçatov adına atom enerjisi institutu ilə də sıx əlaqəli işlər aparan professor institutun direktoru akademik velixovun təkidi ilə həmin elm ocağına elmi məsləhətçi təyin edilir. peyk rabitəli sistemlərin qurulması, peykaltı rabitəli sistemlər mobil telefon şəbəkəsinin yaradılması, kosmik qəbul mərkəzinin yaradılması və sair işlər nazim babayevin rəhbərliyi və nəzarəti ilə həyata keçirilib.
+2 əjdaha
10. bir qrup marjinal solçu qazandırıb.
+2 əjdaha
1. həm pis həm yaxşı qazanclar ola bilər.
sovet ittifaqı olmaza adrnin aqibəti nə olardı bilinmir, əgər adr azadlığını qoruya bilsəydi başqa, ancaq adr olmayacaq və sovetlər yerinə iran hakimiyətinə keçəcəkdiksə onda sovetlər bizə çox şey qazandırıb.
+2 əjdaha
2. ateizm qazandırıdı bundan artıq nə pislik ola bilər ki??. dinimizi nə günə qoydular şərəfsizlər. əsl yaşanası dinimizin yerinə pirlər,ağalar zad gətirdilər.
+2 əjdaha
3. (bax: kino)
+1 əjdaha
4. (bax: vodka)
araq içende harada durmaq lazımdı bilmeyen ve ona göre de toyda mecliste götü başı dağıtmış kişiler.
+1 əjdaha
22. Qadınların daha azad olması və rüşvət.
+3 əjdaha
7. (baxma: xruşovka evlər)
+4 əjdaha
16. elm adamları qazandırdı, musiqiçilər qazandırdı, savadlı insanlar qazandırdı, gender bərabərliyi qazandırdı.
(bax: lev landau)
(bax: rafiq babayev)
(baxma: müslüm moqamayev)
bütün insanlara iş, ev, təhsil qazandırdı. hamıya pulsuz ev verilirdi. obşijitellərin hamısı o vaxt tikilmişdi. işçilərə növbə ilə ev verirdilər. bizim indiki evimizi də o vaxt vermişdilər. hamı normal yaşayıb, işləyib, övladını məktəbə göndərə bilirdi. amma indi böyük uçurum var. camaat ev tapa bilmir, uşağını məktəbə göndərə bilmir. yeni azad dövlət nə ev verə bilir, nə iş, nə təhsil, nə də ki sağlıq.
sülh qazandırdı. ermənilər ilə 70 il qardaş kimi yaşadı bu millət. 70 il dünyanın ən böyük, güclü ölkəsinin bir parçası oldu bu ərazi.
hamısını göstər
