10. böyük ehtimal, mövzunun keyfiyyətsizliyinə görə yaza bilməmiş yazardır. maşallah olsun, bu başlıqda şikayətlənən yazarlar heç də ancaq "@3 sikmiş, zaaaa xd" kimi entrylərə sahib insanlar deyil. göz dəyməsin babat yazırlar hamısı. burdan çıxardığım nəticəyə görə yazarlarımızın problemi orta məktəbdə verilən mövzuların pis olması imiş. mənim problemim ibtidai sinifdə olub. o vaxtlar yadımdadı ki, inşa adı gələndə üz-gözümü turşudurdum. amma elə ki, beşinci sinifə keçdim və ədəbiyyat müəllimim ilə tanışdım, vəziyyət dəyişdi. o qadın işini sevirdi və planda olan çürümüş, keyfiyyətsiz, iyrənc mövzuları bizə yazdırmırdı. ilk vaxtlarda ortabab yazırdım, evdə hazırlaşırdım. sonradan isə təmbəlliyim ucbatından hazırlaşmamağa başladım. bir dəfə, iki dəfə artıq yavaş-yavaş eyni qiymətlər almağa başladım. sonra nə vaxtsa o qadın bizə yazarkən diqqət olunası şeylərdən, giriş-əsas-son hissələri ayırmağın önəmindən filan danışdı. bunları tədbiq edəndən sonra müəllimin sevimlisinə çevrildim. bir müddət sonra artıq inşaya evdə hazırlaşmağı özümə sığışdırmamağa başladım. yaxşı qiymətlər aldığımı görən qonşularım, inşa zamanı mənə "bir cümlə de yazım da" şəklində xahişlər yağdırmağa başladılar. onları heç vaxt başa düşə bilmədim və heç vaxt kömək də eləmədim. bütöv bir mətni necə ordan-burdan aldığın cümlələrlə qurmaq olar axı? sonradan türk liseyinə girdim. ilk türk dili dərslərinin birində müəllim 7-8 cümləlik bir şey yazmağı tapşırmışdı. mənim yazımdan sonra adımı, nömrəmi soruşub, dəftərçəsinə qeyd eləmişdi. sonra yazını giriş-düğüm-çözüm bölümlərinə ayırdığıma görə məni tərifləmiş, bunun önəmindən danışmışdı. mən də uçurdum sevincimdən. standart bir yazı, inşa yazanda belə bölümlərə ayırmaq yazının səliqəli görünməsinə, tez anlaşılmasına səbəb olur. ola bilər yaxşı yazılmış qarışıq yazılar daha təsirli olur, amma o daha çətindir, duyğusallığın, yaradıcılığın dibində olmalıdan ki, yaxşı yazasan.
inşa yazmağı öyrənməkdə yeni mərhələni xarici dil öyrənərkən tanıdım. bu mərhələdə öyrəndiyim "yöntəmləri" sözlükdəki, standart entry-lərimi yazarkən bolca istifadə edirəm. writing ya da text production deyilən dərslərdə qarşımıza bir grafik, statistik məlumat, hərhansı elmi fakt və bənzəri şeylər qoyurdular. sonra da bunlar haqqında yazmağı tapşırırdılar. qəlibləşmiş ifadələr, giriş, sonluq, bölmələr arası keçid üçün standart cümlələr falan verirdilər ki, bunları işlədin. sonra arada öz şərhlərimizi də salmağı öyrədirdilər. sözlükdə də əgər bilgi dolu entry yazıramsa bu yöntəmlə gedirəm. müəyyən bir şey haqqında qırıq-qırıq bilgilərim var. bunların ətrafında biraz oynayıb, yazıya giriş və sonluq əlavə edib yapışdırıram başlığa.
biraz yazını toplayım. entry yazmaq birbaşa olaraq inşa yazmaqla bağlıdır. bu barədə problemi olan əjdahalarımız yəqin ki, mövzunun keyfiyyətsizliyindən əziyyət çəkiblər. çünki, doğurdan da inşa yazmayan dostlarımı sözlüyə gətirməyə cəhd eləmişəm və nəticə belə olub:
ilk 10 entry-ni uzun yazmaq istəməyiblər. adamlar ümumiyyətlə sözlüyə yazmağı inci sözlüyün facebook-dakı caps səhifəsinə şərh yazmaqla qarışdırırlar. uzun entry-ləri oxutdura bilmirəm, nəinki yazdırmaq. uzun dediyim 7-8 cümlədən ibarət entrylərdir. onu oxumağa həvəs olmadığını deyirlər. nəticədə hamısı umbaydır və daha girmirlər. qeydiyyatdan keçən kimi də nicklərini paylaşdılar ki, nəsə "gülməli" şey yazanda deyək ki, bunlar əjdahadır. anonimlik sikmirlər, çünki, heçvaxt içini sözlüyə boşaltmağın nə olduğunu anlamayacaqlar.
p.s. hər iki ədəbiyyat müəllimimlə yaxından münasibət qura bilmədiyim üçün təəssüflənirəm. neynək ki, biz ədəbiyyata həvəs göstərə bilmirdik.
3. mən deyiləm. kitab yazırdım az qala. müəllim gəlib dəftəri əlimdən alırdı. inşa yaza bilməmək necə olur bilmirdim. heç vaxt da evdə hazırlaşmırdım. yazsam da evdəki yadımdan çıxırdı sinifdə başqa şeylər yazırdım. dərsin axırında müəllim tapşırıqları yoxlamadız deyən uşaq da mənəm hələ. nə bilmişdiz.
4. inşa mövzuları arasında az-maz maraqlısı "mən yay tətilini necə keçirdim" idi.onu da həmişə eyni cümlələrlə başlıyırdım."ilin 4 fəsli var. hər fəslin öz gözəlliyi var.mənim ən sevdiyim fəsil yay fəslidiaskjkjh". qalan mövzuları da bütün siniflə bir yerdə kitabdan köçürürdük. arada abzasların yerini dəyişirdik ki fərqlilik olsun. *
:d
bu dəxlisiz mövzulara baş işlətməyə dəyməz.
17. bir dəfə inşa yazmışdım, indi oxusam özümü şapalaqlayaram. deməli, inşada qarabağ müharibəsindən "birinci qarabağ müharibəsi" kimi söz açmışam, inşanın sonunda da "biz ikinci qarabağ müharibəsini gözləyirik" kimi cümlə yazmışdım. adama deyərlər, dur ostur da burdan.
25. inşa mövzularının hər il təkrarlandığının fərqinə varandan sonra format daxilində sistemin anasını ağladacaq *
format daxilində sistemin anasını ağladan adam
yol tapmışdım - yazdığım bütün inşaların bir nüsxəsini arxivimdə saxlayırdım, mövzuda azca bənzərlik görən kimi arxivə cumub, inşanı tapıb, yaddaşımı təzələyirdim. *
swh
adların eyni olması da şərt deyildi, bir il *ümumimilli lider heydər əliyev* adı altında verilən inşa gələn il *heydər baba* kimi verilirdisə elə eyni inşanı təkrar yazıb yola verirdim *
swh
sonradan məktəbimi dəyişdim, inşa yazdırmırdılar orda, izimi qardaşım davam etdirdirdi. illərlə yığılmış inşalar hələ də qalır evdə *
swh
28. həyatda bacardığım ən yaxşı işlərdən biri inşa yaza bilmək idi. necə basıb-bağlıyırdımsa 45 dəqiqə ərzində müəllimə özü də inana bilmirdi. heç vaxt etmədiyim yay tətili fəaliyyətlərimi, yaşamadığım xoşbəxtlikləri döşüyürdüm 40 vərəqli dəftərə. hələ ev tapşırığı kimi verəndə 1-2 uşaq üçündə yazırdım. çünki sevirdim yazmağı. danışmağıda sevirdim ancaq müəyyən vaxtlardan sonra bəzilərimizin keyfiyyətsiz bir mühitdə böyüdüyümüz üçün danışdığımız mövzularda dəyişirdi. inşalar get-gedə azalırdı. sözlərdə həmçinin. artıq yay tətilində çölə çıxırdım ancaq avaralanmaq üçün. xəyal qurmağ bacarığım zəiflədiyi üçün əvvəllər sevdiyim inşaları artıq yaza bilməz olmuşdum. doğaçlama olaraq bir şey haqqında danışmaq və yazmaq daima köməyimə çatıb. heç bilmədiyim tarix dərsini sırf onunla əlaqəli bir dövləti bilirəm deyə coğrafiyasına aparıb , ən pis nəticədə 4 alırdım. təbii ki, coğrafiyada alınan bu metod fizika-kimyada müəllimin 2-ni alnıma şəpləməsi ilə nəticələnirdi. köhnə zamanları xatırladığımda köks ötürərəm. çox darıxıram o soyuq, səs-küylü sinif üçün. ən əsasda 7-ci dərsdən çıxıb, soyuq və qaranlıq payız-qış axşamları sinif yoldaşları ilə yolyoldaşlığı etmək üçün. bəzən sevdiyin qızı belə gözlüyürdün ki, gəlib valideyni aparana qədər gözləyəsən halbu ki, onun evi 300 metr məsafədə sənin isə evə getməyin minimun 2 saat çəkirdi.
entry inşa yaza bilməyən yazardan haralara gəldi lan.
mektebde eve verilen inshalarin sixici ve eyni olmasindan bezen yazardi.
mövzular: idman, veten sevgisi, heyder eliyev, yay tetili, qarabağ kimi mövzular idi
her il, deyishen bir shey varmish kimi, eyni mövzulari yazdirirlar. kimisi nenesine, babasina, evdekilere yazdirirdi zad. meni siksende evde insha yazmazdim. dersde yazardim hemshe. basib bağlayardim bedaheten. çox sixici idi inshalar. son cümle de bellidi, men inaniram ki, gelen il qarabaği alaciq. heyder eliyev ölmeyib bizimledir. idman ruhun safliğidi. baki günü günden gözelleshir. yay tetilimi çox maraqli keçirtdim.
yaxshi ki, evde yazmamisham. fantazyam ölerdi indi. pornosuz sxoy vura bilmezdim.*
mazallah
23. Mən inşalarına hər zaman xəttinə görə 4, mövzusuna görə 5 qiyməti alan biri olmuşam, lakin indi eyni inşa başlıqlarını hər il dəfələrlə bizə "update" etdirərək yazdırmaqlarına, əziyyətimə heyifim gəlir və birdən-birə bu başlığa "(bax: mən)
" yazıb keçməyi elə çox istədim ki, onu edə bilmədiyimə görə, bunu yazıram. 6 dəfə məktəb dəyişəsən, heç bir Azərbaycan dili-Ədəbiyyat müəllimin şagirdlərə yazmağı sevdirəcək maraqlı mövzular verməyi ağlına gətirməyə. Məktəbdə öyrənməyi bizə əyləncəsiz, darıxdırıcı çətin bir "iş" olaraq göstərməyi bacardılar. Halbuki hər kəs, ən azı hər uşaq özü haqqında danışmağı sevir, əlli dəfə verilmiş "Ümumilli liderimiz" inşasındansa, "Mənim ən sevdiyim şeylər"
(youtube: )
tipli inşa mövzuları tapılıb verilsəydi, məktəbdə inşa yaza bilməyən sözlük yazarları da böyük ehtimalla, olmazdı.
16. men de deyilem. hemişe uzun yazmağa hevessiz olsam da sinifin şedevr inşa yazanı men idim.
formatın telebine uyğun olaraq da her inşanın sonunu qarabağla bağlayırdım. tesevvür ele yay tetilinnen girib şuşayla sonlandırırdım
9. məktəbdə oxuyan zaman özümdən hər hansısa bir inşa yazdığımı xatırlamıram. adətən ya kitabdan köçürərdim, ya da evdəkilərə yazdırardım. belə yola verirdim. yazılan inşaya hazırlıqsız yaxalanmaqsa bir başqa dərddir. burda söhbət inşanı yazmadığından getmir, yazılanı oxumadığından gedir. məllim səni qaldırır ki, dur inşanı oxu görüm nə yazmısan. vərəqi açırsan oxumağa başlayırsan. və ilk cümlədən sinif uşaqları gülürlər. içindən bu nə inşadı ala yazıblar demək keçir. beş-altı sətirdən sonra vərəqi qatdalayıb atırsan stolun üstünə. taley, sən etdiyini qabağıva çıxardır elə bil. çünki, evdəki həmən şəxs də inşaya dəxli olmayan bir şeyi kitabdan köçürübmüş. o vaxtı da olmasa, indi anlıyırsan ki, bəlkə də oyuna gətirilmisən.
29. orta məktəbdə toppuş bir ədəbiyyat müəllimim var idi. ilk dəfə inşa yazdırdıqda mənim yazdığıma inanmamışdı. ömür boyu kitab deyilən şeyin qapağını açmamışdım( biologiya xaric heyvanları və anatomiyanı sevirdim) nəydisə doğuşdan gəlmişdi, yaşıdlarımdan azca fərqlənirdim. düzdü qiymətlərim heç vaxt yaxşı olmayıb rəzil haldadı. atestatın qapağını açmağımla bağlamağım bir olur. deməli müəllim heyrətə zada gəlirdi ki ola bilməz ki bunu sən yazmış olasan kimsə kömək edib. zamanla sinifdə özü müəyyən vaxt ərzində inşalar filan yazdırmağa başladı. kömək istəyən kim, köçürənlər kim, şablon kitab cümlələr işlədən kim. hamının əsas potensialı üzə çıxırdı. özümü orda sübut etmişdim. üst siniflərin belə bu cür yaza bilmədiyini deyib tərifləmişdi. yazıçı olmağımı, səsimin ucalardan gəlməyimi arzulamışdı. burdan həmin müəllimə salamlarımı göndərirəm. əziz müəlliməm, səsim ucalardan gəlməsədə, soz6'da yazaram. qürur duya bilərsiniz. amma mən duymuram çürüyürəm burda psixologiyam pozulub
22. heç zaman yazmamışam bu illeti, həmişə ya anam, yada böyük bacım yazardı, hətta müəlliməmiz belə başa düşürdü özümün yazmadığımı,amma yenədə heyf o günlərdən.
26. o mən deyildim əlbəttəki. indi burda heç nə yaza bilmədiyimə baxmayın, zamanında əjdaha idim bu mövzuda. hətta, 2-3 saat zaman sərf edib təbiət mövzusunda yazdığım inşa respublika ikincisi də olmuşdu. amma, vaxt keçdikcə, insanın şüuru bədənindən 10 qat çox qocalır sanki, belə məşğuliyyətlərə nə həvəs, nə də hövsələ qalır. sağ olsun, sözaltı sözlük və watpad, ən azından onların hesabına nələrsə cızma-qara edirəm.
ömrü boyu evdəkilərə silinsəyib onun yerinə inşa yazmaqları üçün -* onsuz da müəllim anlayıb "özün yazmamısan" deyibən aşağı qiymət verərdi, yenə də hər dəfəsində evdəkilərdən yazılmasını istəyərdi. kömək zad da yox, bütün mövzunu özləri yazsın. indi sözlükdə boyuna-uzununa mövzulardan yazmaq üçün ürəyimiz gedir -* hey gidi hey..
2. eyni mövzularla yüklənən və sonda nə yazmaq istədiyini belə unudan yazar. 9cu sinifdə olarkən bir mövzu barədə kəskin fikrimi bildirmişdim inşada. müəllimim sağ olsun düzgün dəyərlənmişdi,ondan sonra inşa yazarkən özgüvən yaranmışdı və hər bir mövzu barəsində öz etirazlarımı da bildirirdim.
5. mən idim.anam sağ olsun yazıb doldururdu dəftəri.yuxarı siniflərə keçdikdən sonra bir inşa kitabı vardı ordan köçürüb verirdim.ən nifrət etdiyim mövzu mən yay tətilini necə keçirdim idi.getməyə rayon yox bir şey yox bütün yayı tozlu küçələrdə keçirdiyimdən yazmağa bir şey tapmırdım blət.yalannan basıb bağlıyırdım guya sirkə zada getmşəm kitab oxumuşam.sondada bir sözlə mən yay tətilini mənalı və maraqlı keçirdim yazırdım.bir deyəndə olmurdu yaxşe??.
6. ana vətən,azərbaycanın milli qəhramanları,yaz,yay,qış,payız kimi mövzular hər il təkrarlanır hər il də mövzunu hardan tapım kimi problem yaranırdı.inşa kitabının kəşf elədim deyəndə bir də gördüm müəllim çoxdan kəşf edibmiş.əksərriyətini yazmırdım ya da kiminsə dəftərindən adını silib öz adımı yazırdım
15. ağzına soxum getsin o günlər gəlməsin.mən yetim nə qədər istəyirsən danışım mövzu haqqında amma yazmayım.yazanda fikrimi cəmləşdirə bilmirdim həm də yazım çox pis idi,elə sözün düzünə qalsa indi də götlü-başlı xətdim yoxdur
8. ilahi necə zəhləm gedirdi inşa yazmaqdan, hər dəfə inşa yazmaq vaxtı gələndə qarın ağrısına düşürdüm. həmişə eyni formatda qalan dəyişilmiyən mövzular . çox hörmətli cənab ümummilli liderimiz haqında inşa olanda nə yalan deyim şılaq atırdım sevincimdən adamın bütün həyatı illərlə doludu 11-ci sinfin tarix kitabını qoyurdum qabağıma parta part şötdüyürdüm.
12. bəli, müəllimlərin insanın içindəki yaradıcı qüvvəni var gücləri ilə boğmasının nəticəsidir. entrylərdən də görünür ki, yaxşı müəllimləri olanlar bundan əziyyət çəkməyiblər.
20. inşaya hazırlaşmaq ən böyük zülmlərdən idi o vaxt. deməli inşa kitabı olurdu hamıda. bütün uşaqların da əksəriyyəti eyni inşanı yazırdı. mən onda ərinməyib kitabdakı inşanı vərəqə köçürdüb, kitabı kserks edirdim. vərəqi müəllimə verib kserksin üstündə otururdum. müəllim də elə bilirdi, hazırlaşmışam ona görə vərəqi verirəm ona. ayaqlarımı da aralıyıb şötdüyürdüm ordan. 10-11 də uje müəəlim məni axtarırdı, a bala gəl yoxlamaları yaz. guya komissiya gəlir yoxlayır. bizim məktəb o məktəblərdən deyildi "(11 ildi deyirlər komissiya gələcək, amma gəlmir). komissiya gəlirdi amma sağ olsun direktorumuz bizdən yığılan fond pullarıyla o komissiyaya babat qonaqlıq verirdi otağında. "xolodnusundan" tutmuş kababına kimi
)