49. fyodor mixayloviç sevgi istedatsızı deyildi; əksinə, onu, eşqin qürursuz uşaqlarından hesab etmək olardı. fedya kimi insanlar sevəndə dəhşətli sevirlər. o qədər dəhşətli ki, sevgiləriylə necə davranmalı olduğunu bilmir, eşqdən əldə etdikləri xoşbəxtliklə bacarmırlar; və bütün bunların müqabilində hər şeyi iyrəncləşdirir, sevdiklərinə mənəvi zərər ötürürlər. həqiqətən də var belə insanlar. hər nə qədər qəribə səslənsə də, onlar sevgiləriylə ziyan vururlar. - məni o qədər sevirsən ki, sevgindən iyrənirəm.
deyirlər ki, eşq qürursuzdur. böyük qələt edirlər zənnimcə, amma o qədər də səthi olduğunu fikirləşmirəm. fedya kimilər eşqdə qürursuzlaşırlar. ya da belə: eşq onları it qüruruna dönüşdürür. məhv olurlar. dünyanı bir qadından vəya bir kişidən ibarət görəcək həddə korlaşırlar. hərəkətləri başa düşülmədikcə aqressivləşirlər - əslində, təməldə, hər şey onlar üçün yaxşıdır, amma korun mahiyyəti bəllidir: o, görə bilmir - və çox sonra gözləri açılanda, hər şey ona sadə və axmaqcasına gəlir.
mənim yüz illik gözlərim və dünyadan qoca təcrübələrim eşqi üçün yerlərdə sürünən çox bədənlər və ruhlara şahidlik edib.
məsələn elə bizim fedyanan polina suslovanın hekayəti kimi.
deməli dostoyevski, parisdə suslovanı görəcəyindən həyəcanlansa da, hələ də onu səbəbsiz və qəfil tərk edib getmiş bu qadına olan qəzəbi soyumaq bilmirdi. suslova, dostoyevskinin onun yanına – parisə gələcəyi xəbərini gündəliyində bu cümlələrlə təsvir edir: “bugün dostoyevskidən bir məktub gəldi. məni görmək üçün səbrsizləndiyini yazıb. yazığım gəlir ona!”
parisə çatdıqda, suslovanın kiçik pansionatlardan birində qaldığını öyrənir. yanına gedir, qapını döyür; suslova onu dəyişmək bilməyən baxışları və solğun simasıyla qarşılayır. dostoyevski suslovanı özünün qaldığı yerə aparır, ondan hər şeyi danışmasını istəyir: lakin yol boyu ikisi də dərin səssizliyə qapılırlar. dostoyevski, yolda bir neçə dəfə ağzını açsa da, tələsməsi üçün faytonçunun üstünə çığırmaqla kifayətlənir.
nəhayət ki, evə çatırlar, içəri daxil olan kimi dostoyevski suslovanın qarşısında diz çökür və onu itirdiyi üçün peşmanlığını dilə gətirir. əvəzində isə suslova onu sakitləşdirməyə çalışaraq, parisdə tanış olduğu yeni sevgilisi – salvadordan danışır. suslovanın gözyaşları içində danışdığı hekayəni dostoyevski donuq baxışlarla dinləyir və ondan xoşbəxt olub olmadığını soruşur. cavab “xeyr” idi. dostoyevski bir qədər əvvəl qulaq kəsildiyi hekayəni təhlil edirmiş kimi dillənir: “necə olur ki, həm sevir, həm də xoşbəxt olmadığını deyirsən?” suslova alçaldılmaqdan duyduğu həzz və dostoyevski üzərində qazandığı qələbənin məmnunluğu ilə bildirir ki, ondan fərqli olaraq, salvador sevmir. dostoyevskinin gücü: “onu kölə kimi sevirsən hə? dünyanın o biri ucuna da olsa onunla birgə getməyə razısan. bir gün başqasına aşiq olacağını bilirdim. mənə olan hisslərin təsadüfi idi”, – deməyə yetir.
fedya peterburqa, suslova isə parisə yollanır. suslovanın bir vaxtlar gözlərində ilahiləşdirdiyi dostoyevski, bu eşqdə təlxək obraza dönüşür. gözdən düşür. bir il sonra da ölür.
biz əksərən ya çox sevirik, ya da ümumiyyətlə sevməyi bacarmırıq. ortasını tutuzduranda isə deyəsən xoşbəxtlik haqqında azca danışmağa haqqımız çatacaq.
62. *rus ədəbiyyatı* deyəndə ağıla ilk gələn yazarlardan biri.
1849-cu ildə dövlət əleyhinə çevriliş iddiası ilə həbs edilib. 10 həbsdə qaldıqdan sonra güllələnərək edam ediləcəkdi, amma bağışlanılır və sibirə sürgünə göndərilir. 1859-cu ildə cəzasını çəkib bitirir və *sankt peterburq*a qayıdıb.
yazarlıq fəaliyyəti iki dövrə bölünür. ilk dövr sürgündən öncə yazdığı romanları əhatə edir:
(bax: bednyye lyudi)
(1846)
(baxma: dvoynik) (1846)
(bax: xozeyka)
(1847)
(bax: bəyaz gecələr)
(1848)
bunlardan əlavə bir çox kiçikhəcmli hekayələri var. ümumiyyətlə, sürgündən sonrakı yaradıcılıq dövrü tənqidçilər və oxuxular tərəfindən daha yüksək qiymətləndirlir.
13 yaşım olarkən kitabxanaçı başından etmək üçün əlinə gələn "*alçaldılmış və təhqir edilmiş insanlar*"ı vermişdi oxuyum deyə. onsuz həssas uşaq idim, kitabı oxuduqca içim parça-parça olmuşdu. o zamana qədər oxuduöum kitablar arasında mənə ən pis təsir edəni idi. bir də 18 yaşımda "*bəyaz gecələr*"i oxuyub qayıtdım dostoyevskiyə.
həddindən çox detal verməsi və obrazları tam təsviri ilə çox oxucuya sıxıcı təsir bağışlayır. Yenə də, əsərləri bir müddət sonra bağımlılıq yaradır sanki.
11. bir şeyi dəqiq bilirəm.dostoyevskini oxumuşam deyənlərin 90%-i ''cinayət və cəza''nı oxumayıb.''alçaldılmış və təhqir edilmişlər''i heç səhifələməyib.dünya ədəbiyyatının ən böyük yazıçılarından biri.bəzən də birincisi sayılır.ilk əsərini oxuyan tənqidci (adını unutdum-bağışlayın) gecənin bir aləmində dostoyevskigilə gəlib,ağlaya-ağlaya deyibki,'' əjdahasan''
35.dostoyevski, belə müraciət etmək daha yaxşıdır çünki tanrıların tək adı olur
raskolnikovun killeri ya da rus bir peyğəmbər olan yazar.
onu oxuduqca düşünürsənki, dünya da onun qədər depressiv adam varmıdır?! amma hər ehtimal onun möcüzələrə inandığını göstərmişdir.çünki möcüzələr ona inananlar üçündür.
freud olmasaydı bəlkə bu gün psixoanalizin atası o sayılacaqdı.amma dostoyevski biraz daha ədəbi idi.məsələ yazmaqda deyildi.o yazmırdı, o yaradırdı.və hər dəfəsində yenidən yenidən bu davam edirdi.
tanrı belə dünyanı bu qədər qısa sürətdə yaratmamışdı.amma o 3 gecə də bir roman yaratmışdı.həmdə ən oxunaqlısından.
kədərdən doğanlara aid idi.amma bu kədərdən bəhrələnməyi də bilirdi.əslində buna bəhrələnmək demək olmaz çünki o sadəcə içmək üçün yazırdı.
the brothers karamazov əsəri belə ədəbi şəkildə onu psixoanalizin atası anlandırmağa yetirdi.çünki ata qatilliyini ələ alan bu əsər,bir qadın üzərində yaranan cinsəl düşmanlıqdan irəli gəlirdi.ona bənzər olan sophocles-in oedipus rex-i və shakespearehamlet-i də yaxşı əsərlər idi.amma dostoyevski qədər dərin yarada bilməzdi kimsə və bilmədi də.
ədəbiyyatı oxuyanlara deyil də, yaşayanlara yazırdı.ya da yaradırdı.hər 2 ifadə də ona çox yaraşır.
oxunulmalı yazarlar siyahısının ilk 3lüyünə daxil ola bilər.bir siyahı tutmamışdən əvvəl dostoyevski-yə baş çəkmək lazımdır.
bundan 8 il öncə tanışmış olsam da əsərləri ilə, təkcə cinayət və cəza əsərini oxumaq üçün bu illlərin yarısı qədər gözlədim.yəni oxumaq üçün deyil.əsəri oxumuşdum.sadəcə tam dərk etmək üçün təkmilləşmıyə ehtiyyac var idi.ya da hər yaşın öz əsəri, öz yazıçısı və ya oxucusu, dinləyicisi var idi.
yaşının adamı olmaq da asan iş deyilmiş be raskol!
18.sigmund freuda görə "ata qatili". freudun fikrincə, atasının ölməsini istədiyi fikri dostoyevskinin həyatının sonuna qədər depresiyada olmasına səbəb olmuşdur. və dünya ədəbiyyatının ən gözəl əsərlərindən birinin- karamazov qardaşlarının yaranmasına da bu günahkarlıq hissi səbəb olmuşdur.
(bax: edip kompleksi)
29. "Gizlindən Qeydlər" və hərəsini 2dəfə olmaqla (bir dəfə Türkcə, bir dəfə Azərbaycanca) "Cinayət və Cəza", "Alçaldılmış və Təhqir Edilmişlər" əsərlərini oxuduğum yazıçı.
ilk olaraq "Cinayət və Cəza"nı oxuyaraq yaradıcılığına aşiq olduğum insan.
Əlavə olaraq "Paxla" povestini və "Gülməli Adamın Yuxusu" hekayəsini oxumuşam. Hekayəni tövsiyə edirəm.
"Gizlindən Qeydlər" əsərinə Türkiyədə Zeki Demirkubuz rejissorluğu ilə "Yeraltı" adlı film çəkilib. Youtubeda tapa bilərsiniz :
(youtube: )
Hələ uşaq vaxtı atasının işlədiyi yoxsullara xidmət edən xəstəxanadaki xəstələrlə vaxt keçirməyi, onların hekayələrini dinləməyi çox sevərmiş. Bu da onun yaradıcılığına öz töhfəsini verib.
Məncə əsərlərinə qəhrəman olan bu qədər fərqli insanları, onların düşüncə və psixologiyalarını bu qədər incə təfərrüatları ilə, dəqiqliklə təsvir etməsi mümkün hər təbəqədə yaşayıb, hər cür həyatı görməsidir. Qumarbazı qumar oynamış, hərbçini hərbçi olmuş, dustağı Sibirə sürgün edilmiş, varlını varlı təbəqəyə aid olmuş, əziləni çörək qayğısı çəkmiş və bir xəstəni epilepsiyalı olmuş bir yazardan daha gözəl, daha səlist kim təsvir edə bilər?! (Bu bir sual deyil cavab yazmayın.)
F.M.Dostoyevski 22Dekabr 1849'da tam güllələnməyə aparılan zaman digər 10nəfərlə birlikdə əfv edilərək cəzası həbsə dəyişdirilib. Yəni əfv etməsəydilər indi Dostoyevski yaradıcılığının ən vacib nümunələri 72%-i (15/21*100) olmayacaqdı. "Yaşasın Çar! Urra!"
Dostoyevskinin ən çox sevdiyim ifadəsi, böyük qardaşına 1843-cü ildə yazdığı məktubda yer alan bu cümlədir:
"Əsgərliyə kartofa nifrət etdiyim qədər nifrət edirəm".
Çox yaza bilərəm. Amma yazmıram. Gedin özünüz tapın.
S.O.: Bütün əsərlərini oxumadan ölsəm haqqımı bu dünyaya halal etməyəcəm!
26. hamımız gogolun paltosundan gəlirik. (bununla başlamalıydım)
teoloqlar və inanclı insanlar üçün, inandıqları dinin açılış mottosu nədirsə, rus ədəbiyyatının da mottosu, tanrının adıyla başlayan cümləsi, hamımızın gogolun paltosundan gəldiyimizdir.
dostoyevskinin ən böyük əzabı, özü kimi yazıçını oxumamasıdır. bu onu tanrı elan etməyə kifayətdirmi, bilmirəm, müəmmadır. ədəbiyyat öyrənildikcə dərinləşir. çox allahlılıq sistemi yaranır və nəticə olaraq isə qərarsız qalırsınız.
mixayloviç qumar borclarını ödəmək üçün (əgər bu mif deyilsə) qısa vaxt ərzində dünya ədəbiyyatının ən yaxşı əsərlərini yazmağı bacarmışdı. gecə otağına girir, işığı söndürür, şamı yandırır və o şamın ölü sarısında kitabları oxuyaraq, insanlar haqqında fikirləşməyə başlayırdı. böyük səyyah sayılmırdı. sadəcə işi insanı tanımaq, onun dərinliyinə enib o dərinliklə oynamaqdan ibarət idi.
istər ölü evindən qeydlər, istər əzilənlər, ya da karamazov qardaşları, cinayət və cəza, axmaq romanları olsun, insanlığın min illərdir beynini yoran, varlığıyla heçliyi arasında sıxışıb qalan suallarını, insan tanıyaraq soruşurdu.
insanı tanımaq sənətini ədəbiyyatla, bir neçə sözün və xarakterin görünüşüylə yaradırdı.
bəzən, uzun tiradlarının arxasında verdiyi suallar da buna sübutdur.
bəlkə də dünya ədəbiyyatının ən yaxşısı odur, lakin rus ədəbiyyatının ən yaxşısı o deyil.*
uzun mövzudur
insanı tanımaqla, tanıyaraq yaradan yazıçıdır dostoyevski. dünyanın başına gələn ən yaxşı bir neçə faktdan biri sayılır.
onu bir də, götünüz çatırsa, bachla oxumağa çalışın. sonra götünüzdən üzr istəyin...
63.Alıntı:
"Məsələ Divarlar deyil, xatirələrdir, keçmişə aid xatirələr məni əsəbləşdirir... Və qəribə də olsa, bunlar şirin xatirələr olsa da, kədərlənirəm. Hətta o vaxtlar pis görünən şeylər də xatirələrə çevrildikcə bütün pisliklərini itirir, xəyallarda daha cazibədar görünürlər.
42. bir əsərində kifayət qədər obraz yaradıb onların hamısının dilindən ən incə detayına qədər yazmaq həqiqətən yüksək intellekt tələb edir hansı ki dostayevski bunu bacarmışdı.
4. külliyatını bitirmek üzereyem. hele ki , en tesirlendiyim eseri notes from underground dur (baxma: yeraltından qeydler). adam elebil baş qehremandan danışanda meni tesvir edib bu eserinde.
61. O vaxt "Şeytanlar" kitabında belə bir cümlə oxumuşdum: "Yüksək bədii istedadlar dəhşətli əclaf ola bilərlər və bu xüsusiyyətlərin biri digərinə mane olmur."
3. rus esilli (1821-1881) dünya edebiyyatının en böyük yazıçılarından biri. roman yazıb amma en böyük roman öz heyatı olub. bir eseri xaric bütün eserlerini qumar borcunu ödemek üçün yazdığı deyilir. mene göre bitirilemeyen kitablar silsilesinin en önde geden yazarıdır. uzun eserlerindense günümüzde aforizme çevrilmiş sözlerini oxumaqdan zövq alıram.
bu qeribe kontrolsuz davranışlarına qarşılıq heyatini büsbütün deyişecek hadise yaxınlaşırdı. edebiyyatla maraqlanmağa başlamışdı ve bu işe balzacın "eugenie grandet" eserini rus diline çevirmekle başladı. herbdeki heyatından da sıxılmışdı. böyük qardaşına yazdığı mektubda "esgerlikden kartofdan nifret etdiyim qeder nifret edirem" yazmışdı. ertesi il döze bilmediyi üçün istefa etdi. qerarını qardaşına xeber vererken bele yazmışdı "heç peşman deyilem. bir ümüdüm var. romanımı bitirmek üzreyem. original bir eser olacaq"
"bir yazarın gündeliyi" eserini oxumadan haqqında danışılmamalıdır deyildiyi üçün çox danışmıram
41. "cinayət və cəza"nı oxuduqdan sonra hər səhər qatil kimi oyanmağıma səbəb olan yazar.oxuduqdan bir il sonra özümə gələ bildim, mənim psixologiyam üçün ağır kitab idi.
53.siqmund freudun dostoyevski haqqında yazdığı məqalədən qeydlər :
_sitat_
dostoyevskinin tək şübhə altında olmayan yanı sənətkarlıq qabiliyyətidir. belə ki onun qələmi ancaq şekspirlə müqayisə oluna bilər. karamazov qardaşları ilə indiyə qədər yazılmış heç bir roman müqayisə edilə bilməz.
dostoyevskini əxlaqlı bir şəxs olaraq adlandırmaq düzgün olmaz. çünki əxlaqlı olmaq demək, günaha batdıqdan sonra tövbə etmək deyil, günah işləmək ağlına gəldiyi andan tövbə etmək deməkdir. dostoyevskinin də mənsubu olduğu şərq toplumlarında isə tövbə əxlaqsızlığı örtmək üçün işlədilən bir araca çevrilir.
dostoyevski ömrünün ilk illərində daimi olaraq bir ata və tanrı axtarışına çıxır. həm dünyəvi, həm dini otoriteriyalara boyun əyir. dostoyevskinin zəif tərəfi budur, o dövrünün avam insanlarına bir müəllim, xilaskar ola biləcəyi halda özündən qat-qat aşağı kimsələrin xidmətçisinə çevrilir. əzilənin yanında olmaq yerinə əzənin, zəifin yerinə güclünün yanında olmağı üstün tutur.
dostoyevskinin xəstəlik dərəcəsində qumarbaz olması, özündən qat-qat kiçik qızla birlikdə olması onun xəstəlikli psixasından xəbər verir.
_sitat_
freuda görə dostoyevskinin sado
-mazoşist bir yönü də var. yazdığı əsərlərdə, oxuyucuları ilə münasibətində bunu aydın görmək olar. buna rəğmən yumuşaq qəlbli, yardımsevər bir yönü də var yazarın, bu da onun bölünmüş və tutarsız xarakterindən xəbər verir. sara xəstəliyinə tutulub və çətin bir uşaqlıq dövru keçirib. bu onun psixasını korlayan əsas səbəblər arasında görülə bilər. yeraltından qeydlər əsərində də tez-tez ani ölümü barədə fikirlərini ifadə edir. özünü tənbəl və alçaq bir insan kimi görür.
şəxsi olaraq, cinayət və cəza romanını oxuyanda raskolnikov obrazının gözündən dostoyevskinin mazoşizmini görə bilirəm. obraz özünü çıxmaz yola salır və çıxış yolunu özünə psixoloji və maddi cəhətdən əziyyət etməkdə görür. hətta öz yaxınlarına münasibətdə belə bunu büruzə verir
58. "Necə yaşamağından asılı olmayaraq peşman öləcəksən.ya etdiklərinə görə ya da etmədiklərinə görə" cümləsinin müəllifi olan rus yazıçı
(bax: cinayət və cəza )
(bax: ölü evdən qeydlər )
(baxma: karamazov qardaşlar)
43. yaratdığı obrazların daxili aləmi və düşüncə dərinlikləri ilə ədəbiyyatda sarsılmaz zirvəyə sahib dahi insan.
gənclik illərində dövlətə qarşı çıxmaqda günahlandırılaraq bir neçə yoldaşı ilə edam cəzasına məhkum edilir, lakin güllələnmək üçün düzülüb ölümü gözlədikdə bağışlandıqları xəbəri gəlir. bu hadisə yaradıcılığına təsir edən ən önəmli hadisələrdəndir.
bağışlandıqdan sonra dörd il sibirdə sürgündə olur. seçilmiş əsərlərindən olan "ölülər evindən qeydlər" əsərini sürgündəki təcrübələrinə əsasən yazmışdır.
37. sərxoş ata, xəstə ana olan, bir ailədə böyüyən dostoyevski 16 yaşlarında atasının istəyi ilə peterburqda hərbi muhendisliyi oxuyub və bu illərdə anasının, daha sonra atasının ölüm xəbərini alır, həyatın hər üzünü görən insan, ilk romanı uğursuzluqla qarşılaşır bu illərdə siyasətlə daha yaxından maraqlanır və bir neçə dostu ilə dövlət əleyhinə sui qəsd iddiası ilə həbs olunur, son anda güllələnmədən bağışlanır, cəzasını çəkmək üçün sibire (omsk) həbsxanasına yollanır burda keçirdiyi illər ərzində ər rütbəsi ilə xidmətə verilir və zabit rütbəsinə qədər yüksəlir. xesteliyi və qumarbazligi üzündən maadi baxımdan ömür boyu çətinlik çəkib. reallıqlarla, gündəlik dünyavi qayğıları dibinə qədər yaşayan biri, maraqlı bir həyat yaşamış bir yazıçı, bəlkə buna görədir ki, dostoyevski oxuyuculari həyatda daha təcrübəli olur, yazar maraqlı personajları, hekayələri ilə oxuyucularina reallıq, heyat ve varoluş dərsi verir.
zəngin
o, bir qaniçəndi, o qədər qaniçəndiki bütün toplumu, insanları sömürər.
kasıb
çox zaman nə uğruna öldüyünü belə bilmədən ölər.
5. rus edebiyatının böyüklüyüne inandıran yazar.
romanlarındaki axıcılığı, dilin istifadesini ve bediiliyi görende klassik olduğunu teeccüblenmemeli. "cinayet ve ceza" en çox bilinen eseri olması "yeraltından qeydler" ve "idiot" eserlerine haqsızlıqdır. eserlere ümumi baxıldıqda insan psixolojiyasına, rus zengin ailelerinin yaşamına yaxşı beled olduğu görünür.
bunun xaricinde "idiot" eserindeki qehremanın epilepsiya xesteliyini, "qumarbaz" eserindeki qehremanın qumar xesteliyini çox gözel çatdırmağı özünün de her iki xesteliyi keçirmeyinden olduğunu nezere alsaq, "cinayet ve ceza"-da ki qehremanın paranoyasını, herden hiss edilen vicdan ezabını klassikleşdiren nedi deye düşündürür herden.
eserlerinin buraxdığı ize geldikde, dostoyevski qana yavaş-yavaş qarışır, hiss etdirmeden, aniden gelen bir bıçaq kimi batmır, zamanla öldürür. birden sadece diblerde olduğunun ferqine varırsan. bir de peterburq sevgisi yaradır.
32. rus mədəniyyətinin və rus şəxsiyyətinin formalaşmasında misilsiz xidməti olan yazar. oxuduğum əsərləri demək olar hərəsi tam başqa istiqamətlərdə mesaj versə də, ortaq nöqtə, insan inancları və hissləri idi. əsərləri əsasən təzadlı şəxslərin bir yerə cəmlənməsindən yaranıb. ən önəmli nöqtə isə, əsərdəki 3-cü, 4-cü dərəcəli obrazların ümumi süjetə və oxucuya təsiri az qala əsas obrazları qədər, hətta daha çox (!) olmasıdır. dostoyevskini anlamaq üçün oxumaq lazımdır, anlatmaq çox çətindir, bəlkə də onun kimi zəngin insanı təsvir edəcək şəxs özü bir yazar olmalıdı.
elə bir əsəri yoxdur ki, oxucu "bu mənəm" deməsin, özündən bir iz rastlamasın. oxuduqca əsərləri adama daha da doğmalaşır.
xülasə, dostoyevski oxumayan həyat qarşısında 1-0 geridədi.
1. 1821 11 noyabr doğumlu dünya edebiyatının en böyük yazıçılarından biri.
şah eseri olan (baxma: cinayet ve ceza) hakkında albert camus bu cümle ile her şeyi kısaca anlatmışdı eslinde :
"cinayet ve ceza'nı oxuduqdan sonra, ilk defe qabiliyetin haqda şübhelenmeye başladım. ciddi olaraq yazarlıqdan imtina etme ehtimalımı ölçüb biçtim"
31. əslində sözün əsl mənasında əjdaha olan yazıçıdır. amma hal-hazırda gənclərimizin "mən dostoyevskini oxumuşam" demək üçün onu oxuyub, sonda da kitabdan bir cümlə belə heçnə anlamamaları nəticəsində bəyənmədikləri yazıçıdır. nağıl oxuyurmuş kimi oxumaq deyil də, onu anlayaraq oxumaq lazım olan yazıçılardan biridir bu şəxs.
28. "insanın ağlı artdıqca sıxıntısı çoxalır" cümləsinin sahibi olan yazar. ki əslində bütün əsərləri bu cümlənin mahiyəti üzərində qurulur. əgər bir kitabı oxuyarkən səbəbsizcə(!) özünüzü gərgin və sıxılmış hissedirsinizsə bilinki bu kitabın müəllifi dostoyevskidir. romanın böyük bir qismi qəhrəmanların zehnindəki düşüncələrinə ayrılır. bu səbəbdəndir ki, dostoyevskinin qəhrəmanlarının daxili aləmində səyahət etmədiyimiz bir nöqtə qalmır. raskolnikovun "nəsə edirəm, düşünürəm" sözləri də bir daha göstərir ki, dostoyevski qəhrəmanlarının düşüncələrinə nə dərəcədə önəm verir.
24. oxunulmasa ayıb olacag seviyyede deyerli eserlerin müellifi. kimse ilk addımı atmaz, chünki her biri öz aleminde garshiligsiz olacaginı uydurub gelibleyib /her birimize aid olan cümlelerinden biri
57. Çox güclü psixoanalitik olmaqla yanaşı bəzən zırdəli olduğuna inandığım rus yazıçı. Hətta dövrümüzdə olsa, 100 faiz diaqnoz da alardı. inferiority complex dən, hətta bir az da qabağa gedərək borderline sindromundan əziyyət çəkdiyini düşünürəm. Düzü, məni də gülləyə düzməkdən son anda vaz keçib, sonra Sibirə yollasalar, mənim də ağlım qaçardı. indiyə qədər ən çox sevdiyim əsəri Cinayət və cəza olub. ilk oxuduğum əsəri idi və ilk oxuyanda yeniyetmə idim. Oxuyanda nə qədər də fahişə adlandırmadığımız fahişələr ətrafında yaşadığımızın fərqinə varmışdım. Kitabda başqa bir maraqlı anlayış isə üstün insan anlayışıdır. Bu arada Friedrich Nietze Dostoyevsi və onun üstün insan anlayışından çox təsirlənib. Oxuma sırası Yeraltından notlardadır. Görək, nələr qarşımıza çıxacaq.
60. Uzun vaxt idi ki, bu yazarın əsərləri ilə tanış olmaq istəyirdim. Və, nəhayət, "Yeraltından qeydlər" əsərini aldım. Doğrusu, qalın kitabları oxumağa səbrim çatmır. Buna görə də seçimim məhz kitab mağazasında ilk qarşıma çıxan bu nazik kitab oldu. Amma düz seçim etmədiyimi gördüm. Çünki bu kitabla başlamaq çox ağır oldu mənim üçün. Oxudum, amma hiss edirəm ki, bu kitaba bir gün yenə dönməliyəm.
16. bir entry daha yazım. "cinayət və cəza"nı hər beş ildən bir oxumaq lazımdır. hələki mənim hardasa 4 il yarım vaxtım var.
orda bir cümlə var.deyir ki, gərək adamın getməyə bir yeri olsun...
21. öz dövründən əsrlərlə irəli getmiş ən böyük yazıçı və sırf əclaf.turgenev onun haqqında kef məclislərinin birində o 10yaşlı qıza təcavüz edib söyləmişdi.bundan sonra dostoyvski ondan inciyib və birdə üzünə baxmayıb.epileptik xəstə olan dostoyevski puşkinin heykəli yanında nitqini bitirir.onun heyranlarından biri gəlib əlini sıxır.və ikisidə tirtap yerə yıxılır.
ən çətin anlaşılan əsəri şeytanlardır.oxumaq məsləhətli deyil.onsuzda anlamayassiz.
44. en sevdiyim klassik deye bilerem.11 noyabrda dunyaya gelib.6 usaqdan 1dir.atasi hekim olub.evvel muhendislik tehsili almaga baslayib sonra onu yarida qoyub herbi mektebe yazilib.sonra onu da atib ve yazarliga baslayib.heyatindaki en maraqli hadiseler dediyim 1 2 sey yazim.dovlet cevrilisi etmeye calisan bir qruplasmaya uzv olmasi iddiasina gore hebs edilib ve daha sonra edama mehkum edilib.amma son anda nece deyerler"kendirin yaninda" edam cezasindan azad edilib ve sibire surgun edilib.yaxsi ki de ele olub yoxsa o gozel eserlerden nece nesiller mehrum qalacaqmis.basqa bir sey danisim haminin yaxsi tanidiqi cinayet ve ceza eserini dosto qardasinin borclarini qaytarmaq ucun yazibmis.qardasi oldukden sonra butun borclari onun uzerine qalir.ve hemin illerde evlenir ve xarice balayina gedir.bunu borclardan qacmaq ucun de elediyi deyilir.yaxsi fikirdi.basqa bir fakt dergi isledib ve bir il sonra fealiyyetin dayandirib.dolu dolu yasayib yeni.
bir de leyla ile mecnun dizisinde(baxanlar biler)leyla dosteyevskinin yazilarini sevdiyi ucun mecnun onu kecmisden getirir ve dizi bitene qeder dosto personaji dizide yer alir.
34. 3 il əvvəl yuxularıma girən ağıldankəm. səni o qədər söymüşəm ki bunun sayı hesabı belə yoxdur.karamazov qardaşlarında böyük inkivizitor hissəsinin hər cümləsində, ilyuşanın ölümündə, raskolnikovun ürəyi bulananda belə söymüşəm səni. atanın ölüm xəbərini eşidəndə onu mən öldürməmişəm deməyinə görə səni həmişə günahkar hesab edəcəm. axı sən özün demirdinmi hansı oğul öz atasını öldürmək istəməmişdir ki. sən knyaz lev mışkindən bəhs edəndə insanlar onu isa məsihə bənzətdilər amma bunu duymadılar ki knyaz sənin olmaq istədiyin insan idi .axı o əclaf deyildi amma sən əclafların əclafı idin. hətta əclafların kralı idin. bir nəfərə qədər bütün qəhrəmanların sənin özün idi. bircə knyazdan başqa. sənə öz dövrünün bütün yazarları nifrət edirdi. hətta lev tolstoy belə səni bəyənmir, nifrətini gizlətmirdi. sevimsiz xəstə insan idin. necə ki yeraltından qeydlərində xəstə bir adamam mən deyə giriş etmişdin, oradakı kimi sevimsiz idin. smerdyakovdan kənara çıxa bilmədin. şatov nikolay stavroginin övladına necə sahib çıxmaq istəyirdisə səndə 1 ci həyat yoldaşının körpəsinə eləcə sahib çıxmışdın.nikolay stavrogin bir qadına necə təcavüz etmişdisə səndə bir otaqda 10 yaşlı qızcığazla tək qaldığında ona təcavüz etmək istəmişdin.bu fikir səni yeyib bitirmişdi.hansı ki ivan turgenevə bunu danışanda o sənə reaskiya verməmiş sənsə onu təhqir edib çıxıb getmişdin. səndən minlərlə səhifə yazmaq olar amma sənin yazdığın bir cümləyə dəyməz yazılanlar. məhz buna görədə bitiriəm.
50. elə bir yazıçıdır ki, hər kəs sevir, həqiqətən sevənlər isə hər kəsin sevməsindən şikayətlənir, amma bəlkə də elə buna görə də, həqiqətən sevmirlər. (erməni-budaq bir cümlə olduğunu qəbul edirəm.) niyəsə, həmsöhbət olduğum az qala hər kəs dostoyevskini dahi, möhtəşəm yazıçı kimi görsə də, qəliz, darıxdırıcı yazdığını vurğulamadan keçə bilmir. belə "mən fərqliyəm" deməyə çalışmaq cəhdim yoxdur, heç deyiləm də. amma ciddi-ciddi ("tom sawyer, "dəfinələr adası" və s. sonrası) kitab oxumağa "alçaldılmış və təhqir olunmuş insanlar" ilə başlamış, ardını başqa 4 dostoyevski kitabıyla gətirmiş biri olaraq qəlizliyini qram hiss etməmişəm. ən xəfif və məni heyran edən kitabı isə "bəyaz gecələr"dir.
)