+31 əjdaha
7. qafqazın fransızcası olmayan dil. qafqazın fransızcası nədi ala, yox bir qasimin ateizmi. o dediyiniz lingua francadır.azərbaycan dili
əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
sözlükdəki türkiyəli yazarlar - sözaltı sözlük - sözlükdə türkcə yazılmasına icazə verilsin kampaniyası - türklərin sevilməyən cəhətləri - russkoyazıçnı olmaq - sözaltı etiraf - türkcənin azərbaycan dilinə ziyan vurması - azərbaycan dilindəki söz qıtlığı - türk dili
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+34 əjdaha
50. bu içini sikdiyimin lüğətini yazanların tərbiyəsinə heyranam da içini sikim. içini sikə-sikə danışıram çünki bu adamlar deyəsən sikişib eləmirlər. bəzən lazım olanda sıçmaq, sikişmək, işəmək, göt kimi sözlərin açıqlamasına baxıram izahlı lüğətlərdə (ki bəlkə sıçmaq əslində başqa şeydi mən səhv istifadə edirəm götümü) heç bir söz çıxmır blət. sanki azərbaycan xalqı sıçmır. sanki bunlar naxçıcanlılar kimi siki sadəcə işəmək üçün istifadə edirlər, pardon işəmək də çıxmır bəzən heç onu da eləmirlər. penis artıq ətdi elə bil sadəcə balaca üçüncü ayaqdı ordan sallanır bəzək üçün.ala yaxşırun da qardaşımsuz. yazın bilək də nədi. proffesional olun işinizdə. heç bir vulqar ya küçə sözü daxil edilmir lüğətə. sonra da dil niyə dardı. dilin içini sikirlər də ala ona görə. pardon sikə bilmirdi axı olar doğurdane.
yazın da ala lüğətə sıçmaq sözünün mənasını. bu boyda millət lüğətdə yoxdu deyə sıçmır, hamının içi pox iylənir ala. haha, pox sözü də yoxdu ala, nə bomba utopik ölkədi blət, heç kim sıçmır, işəmir, sikişmir.
ama sikişmillərsə nə kayfı qaldı ki ta.
+20 əjdaha
27. durmadan özünü əksiltməkdən bezməyən insanların dili.dil bilgisi o qədər azdır ki, bu tiplərin, ifadələri qurmaq üçün işlətdiyi cümlələrin yarısı söyüşdən ibarət olur, çünki gündəlik danışıq dili də bundan ibarətdir.
bəli, dostum, sən busan. mən dilçi deyiləm, milliyyətçi də deyiləm, bunun radikal müdafiəsini də etməyəcəm, sadəcə qavramaqda çətinlik çəkdiyiniz bəzi şeylər var. sən, bu dildə mənimlə ünsiyyət qurursan, mən də sənə bu dildə cavab verirəm. sən, danışdığın və yazdığın, istifadə elədiyin dili alçaltmaqla, özünü alçaltmış olursan, eləcə də məni, eləcə də ətrafındakı bu dildə danışdığını bildiyin bütün insanları. bizi birləşdirən bu dildirsə, sevmirsənsə bu dili, sikdir et da, danışma, yazma da, əgər ki, bu dildə ünsiyyət quran insanları da sevmirsənsə, daha gözəl dillərə layiqsənsə, o dillər sənin hüzurunda sərələnib gözləyirlər, buyur.
bəzi reallıqları qəbul eləməliyik. bizim dilimiz saf dil deyil, yuxarıda da qeyd olunub. sağdan da gəlib sikiblər, soldan da, yuxarıdan da, aşağıdan da. dil deyə qavram olub həftəbecər. alınma sözləri itətökdü. o dərəcə ki, məktəb dərsliklərində bunları öyrədilir, imtahan testlərində soruşulur. məsələyə bu yöndən baxmağa çalışmadığın aydındı. google translate-i də, bütün o lüğətləri də hazırlayanlar, hazırlamağa çalışanlar əllərindən gələn qədərini ediblər. sırf müsəlmanlar göt olsun deyə iyrənc tərcümələri yerləşdirən insanlarla eyni millətin nümayəndəsi olaraq, sadəcə hesab sormamaq gərəkdiyinizi xatırlatmaq istəyirəm.
nə vaxt tərcümə etməyə çalışıb hansısa xarici qaynaqdan, dil bilgisi yetərli olan birilərindən kömək almağa çalışıb xoş olmayan halla qarşılaşıbsan?
nə vaxt bir sözün tərcüməsini uzun müddət axtarıb, düzgün insanlardan soruşub uğursuzluğa düçar olubsan?
nə vaxt sorğulamağı buraxıb əlindəkinin dəyərini bilib onu yüksəltməyə çalışmaq barədə düşünməkçün götünü kürt yatdığın yerdən qaldırıbsan?
fərqindəsən, əgər bu dili başıboş buraxıb rusun ərəbin türkün ayaqları altında qoysaq nə sözlüyümüz olacaq, nə də kitabımız. universitetlərdə rusca bilməyənlərin, dərslik problemləri yaşadıqlarından dolayı saxsı kimi qaldığını görmədiyimi sanırsansa, yanılırsan. hə, 25 il əvvəl rusların əsarətində idik və bu kimi tərcümələri eləmək sənə, mənə düşür.
vikipediya? elmi qaynaqlar? tərcümə işləri? bəyənmirsən?
gəl, sən öncülük et. sərf eləmədi? qıraqdan durub sorğulamaq asandı hə?
dil bilgin yetərli deyil? burda azərbaycan dilinin günahıd nədi? azərbaycan dilinə yeni söz gətirməni kim sənə qadağan qoydu, neologizmləri sən, mən gətirməyəcəyik, o qoca kaftarlar qəbul eləməyəcəksə, nə vaxtacan şikayətlənməyə davam eliyənlərə uyacaqsan?
daha da bir şey demirəm. ümid eliyirəm sorğulamaq və bikar vaxt keçirməkdənsə, onsuz da sahib olduğumuzu sandığımız dəyərli bir neçə şeydən biri olan dilimizin qədrini bilib onun adına bir şeylər etmək yolunu tutarsınız, bununçün xüsusi bir fakültə və təhsilə də gərək yoxdu, biləsən.
hörmətlə.
+15 əjdaha
33. 1 ayda öyrəndiyim dil hələdə öyrənirəm.dünyanın ən gözəl dilidir ingilis dili falan hekayə.+15 əjdaha
45. qaydalara görə "göt" tərkibli bütün alınma sözlərdə "g" hərfi "h" ilə əvəz olunmalıdır. məsələn, göte yox, höte; göttinger yox, höttinger.bir ara da deyirdilər ki, həmin "ö" hərfləri "e" ilə əvəz olunmalıdır. yəni göte yox, gete. və sair.
qısacası, demək istəyirlər ki, qaqaş, necə eləyirsən elə, bircə "göt"-lük eləmə.
+15 əjdaha
54. əvvəlcə rusların, indi isə türklərin əsarətində olan dil. yeni nəslin türkcə danışmasına dözə bilmirəm. balaca uşaqlar türkcə danışır. o gün bir uşaq anasına deyir ki, "gedəy sürüşkəndən kayaq". ay bala "sürüşkən" sözünü deyə bilirsənsə bunun fel forması olan "sürüşmək" sözünü də de. səbəb isə türk kanalları ilə böyüyən uşaqlardadı. yaxşı ki, bizim vaxtımızda ələkbər əmi var idi. türklərin alp'ı mehmet'i yox idi. bunun üçün fox tv-yə olan, bütün türk kanallarına və xarici kanallara olmalıdı. televizordan yığışdırılsın bu kanallar. internetə çıxışı olan böyüklər o kanalları internetdə izləsin. amma pulta əli çatan uşaqlar türklərə baxıb böyüməsin. əlbəttə belə olanda bizim kanallara yük düşəcək. daha səviyyəli verlişlər hazırlayarlar. yeni kanallar açılar.türkcə söz işlətmək problemini mən də yaşayıram. o qədər türkcə altyazlı kinoya baxıram ki, uzun söhbətlərdə özümü ifadə edəndə, azərbaycanca sözü tapa bilmirəm. bəxtim onda gətirib ki, türk dilində kitab oxuya bilmirəm.
inkişafı bizim əlimizdədi.
+12 əjdaha
57. Sanılanın əksinə çox geridə qalmış bir dildir. Qrammatikası çətin, xaotik və istisnalarla doludur. Orfoepik cəhətdən də olduqca xaotikdir. Sabit bir ağız yoxdur. 4-5 əsas ağız ilə danışılır halbuki 10 milyon daşıyıcısı var. Dil hal-hazırda durğunluq vəziyyətindədir. O dərəcə ki əhalinin 90%-i uje, prosta və.s kimi sözləri artıq mənimsəməyinə baxmayaraq hələ də qeyri-milli sözlər hesab olunur. Daşıyıcıların əksəriyyəti (70%-i bəlkə də çoxu) heç dili primitiv şəkildə yaza bilmir.+10 əjdaha
49. stalin dövründən bəri adı azərbaycan dili olaraq bizə azərbaycan dili olaraq tanıtdırılan əslində türk dili olan adlandırılmalı olan dilp.s. burda türk dili deyəndə heç də türkiyənin rəsmi dilini nəzərdə tutmuram
azərbaycan dili sözü əslində özü səhvdir:
belə ki hər bir xalqın dili onun öz milləti ilə adlanır misalçün : alman dili, rus dili , fransız dili və s. burda gördüyümüz kimi alman ,fransız və rus xalqların adıdır.
bəs bizim xalqın adı nədir?
azərbaycanlı
onda azərbaycanlı dili olmalı idi. amma biz azərbaycan dili deyirik . azərbaycan özü isə ölkənin o cümlədən də bu yerlərin adıdır .
əlbəttə kimsə deyəcək ki yəni azərbaycan dili yoxdur?
əlbəttə var . sadəcə olaraq düz adlandırılmır.
+13 əjdaha
56. çox vaxt türkiyə türkcəsi ilə müqayisə edilib zəif olduğu iddia edilən dil. amma az öncə türkcə dublyaj film izləyirəm, "hərrac"a "açık artırma" deyirlər. yəni o zəifdir iddası edənlərin qarşısına onların işlətdiyi arqumentlərin eynisini qoymaq olar araşdırsan. az dilinin 100 illik süni dil ilə müqayisə edilib zəifliyi iddia edilməsi yanlışdır. vallah millət, dil hərliyən adam deyiləme, sadəcə mədəni baxımdan daha geridə olan ölkə və onun dili ilə müqayisə edilməsi xoşuma gəlmir. qoy ən azından ruslar gəlib öz dilləri ilə müqayisə edib zəiflikləri göstərsinlər. "düz sözə nə deyim axı?" deyərəm.özü də az dilinin qatilidir türkiyə dili. belə vəziyyətdə heç güzəştə gedə bilmərəm. qara camaatın dili yunan dilini məhf edir, məhf olduğu üçün sonra onun zəif olduğunu iddia etməyə başlayırlar. yeni doğulan yunanlar da bu fikirlərlə böyüyüb razılaşır.
sözlüyün bəzi yazarları azərbaycan dilinin son qalası ola bilərlər. çünki aparıcı media orqanlarının redaktorları da bala-bala türkiyədən alınma sözləri soxurlar. ərəb-fars sözlərini yeni türkiyə sözləri ilə dəyişdirərək bomba reform etdiklərini düşünürlər. ərəb-fars sözlərini 100 illər boyunca işlətmişiksə demək ki, o sözlər bizim də mülkümüz sayılır və bu sözlərə haqq iddia etməyimiz üçün lazımi loyallığımız və legitimliyimiz var. ingilislər algoritm sözündən imtina edərlər heç? ya da ərəblər deyə bilər ki bu sözü işlətmiyin blət! bu bizim sözümüzdü! ?
(bax: türkiyəsayağı azərbaycanca)
+7 əjdaha
46. hər dil kimi inkişaf potensialı yüksək olan dil. feldən isim, isimdən fel, sifətdən isim və s. düzəltmək üçün böyük imkanlara sahibdir. sadəcə bunu görmək və istifadə etmək lazımdır. mən bu işin içində olmazkən bunu görürəmsə dilşünasların bunu görməməsi qeyri inandırıcıdı. məsələn ingilis dilində bystander sözü var, eminem isə bu sözü 1 trekində fel formasında "bystand" kimi işlətmişdi. bu yalnızca 1 nümunədi. deməm o ki, yəni onların reperləri belə yeni nələrsə yaratmağa cəhd edir, bizim dilşünaslar nə edir görəsən? bununçun dövlət dəstəyi filan da lazım deyil. azərbaycanlı olan şəxs əgər bu işin içindədisə öz vətəndaşlıq vəzifəsini yerinə yetirməlidi ən azı.+8 əjdaha
24. bir sözü xatırladan dil. deyir, eger sen istediyin cümle ve kelimeleri tapa bilmirsense dilinde * bizimkisi kimi zengin dilde * ulan dilimizdeki kelime sayından xeberin var? * tamam razetkanı men de bilmirem bu, dilin çatışmazlığını deyil, senin dil bilginin eksikliyini gösterir.+7 əjdaha
38. əlbəttə hər dilin öz mənfi-müsbətləri var mənfiləri də deməliyik amma təcrübələrimə əsasən azərbaycanca, çox hallarda sağ qulağı sol əllə qaşıma dilidir. uzunçuluq baş alıb gedir. ərəb və fars sözləri allahından uzundu biz hələ bir gətirib böyrünə "etmək" sözünü də yamayırıq. neçəniz gündəlik həyatda "mütəəssir oldum" demisiz? (bax: etkilenmek)bizim dillə uzlaşmayan, osmanlıda belə yalnız elit təbəqənin istifadə etdiyi bu tipli sözlərə biz məcbur qalmışıq. buna görə gündəlik həyatda bəsitə qaçırıq. dilimiz də günü gündən bəsitləşir. ya çox rəsmi, yada çox vulqar/küçə ağzı ilə danışırıq. statistikası bilmirəm var ya yox, amma dil doludu bu "etmək" sözü ilə. tək ərəb və fars sözləri deyil. ingiliscə də bu yandan qapının ağzını kəsdirib. ingiliscə onsuz da hərəkət bildirən sözə qoşuruq bu "etmək" sözünü provoke - provakasiya etmək analyze - analiz etmək announce - anons etmək imitate - imitasiya etmək assimilate - assimilasiya etmək
nəbilime, sonra da ərəbi farsı bəyənmirik. adamı yandıran oduye
+7 əjdaha
47. zorla türkiyəcələşdirilən dildir. məktəbdə bizə həşdad yox səksən deməyi tapşırırdılar. "o farscadır, səysən deyin" bu üsülla dilimizdəki qədim sözləri yavaş-yavaş sikdir eliyib yerinə tuxta türkiyəcəni soxurlar. (azəri yox, azərbaycan türki deyənlərin başqa versiylarıdır bu umbaylar) sonra da "azərbaycan türkcəsindəki rəqəm adları içərisində “həşdad” bic element kimi yer almaqdadır." kimi osturax söhbət eliyirlər. * şeş qoşa blət * pənco pənco osturun burdanbakılılar əsas tatlardır, onlar da bü cür deyirlər. ədəbi dildə yazılmasa da, dildən-dilə ötürülüb, qorunub saxlanılıb. eynən islamçıların içində novruzu qoruduğumuz kimi klassik dilimizi də qoruyacağıq. gedib türkiyədə səy-səy oxuyub sonra gəlib ömrümüzə filoloq, linqvist, tarixçi, loqoped kimi paz olmayın lütfən.
səysən çox yumuşaq sözdür. həşdad deyərkən isə sərtdir. buna görə unudulmayacaq. səysən qlamurkaların, transların dilinə uyğundur çünki sözü rahat uzadıb nazlı qəmzəli danışa bilərlər.
+9 əjdaha
1. çətinlik dərəcəsinə görə dünyada 5 çətinlik kategoriyasından 4cüdə olan dil. ingiliz, fransız, alman dilindən daha çətin, çin japon dillərindən daha asanmış.+7 əjdaha
64. son zamanlar türk kanallarının (sosial şəbəkələrin de həmçinin) təcavüzünə məruz qalaraq gündən günə deqradasiya olunan dil. dünən feysbukda hikmət hacızadəni tərifləyərkən yazılan söz: "adam kimi adam". çox dəxlisiz təşbehdir (bənzətmə). bir predmenti tərif və ya müqayisə edərkən ya ondan yuxarısı ilə, ya da ondan aşağısı ilə müqayisə edərlər. öz funksiyasını yerinə yetirən və yetirməli olan bir nəsnə, gözləniləni verirsə, niyə özünü təsdiq fikri quraq ki? adi bir misal, xiyar kimi xiyar deyə bilərik? yox. səbəbi sadə.bir xiyardan gözləntin nə ola bilər ki? qida məhsuludur da. hə, əgər insan gözlənilməyənin altında nəsə eləsə, ortama uyğun hərəkət eləməsə, o zaman onu mənfi sifətlərlə çağırırıq. filankəs, heyvan kimi biridir. artıq, bu cümlədə onun cəmiyyətdəki rəftarı haqqında fikir formalaşır. tam əksinə, tərifləmək istəsək, "filankəs, (sadəcə) möhtəşəm/mükəmməl biridir" də deyə bilərik. təbii ki, vəziyyətə uyğun şəkildə sifətin formaları müsbət və mənfi mənada dəyişir.dilimizə keçən sözlərin mənasına baxmadan necə və harda gəldi istifadə edirik. novatorçuluq gözəl şeydir, dil zənginləşir, amma bu yolla dil nəinki gözəlləşmir, tam tərsinə dil bərbad bir hal alır. son zamanlar dillər əzbəri olan iki nümunə: xəyal qırıqlığı və zatən. bir şeyin qırılması üçün hardasa sına bilmə ehtimalı olmalıdır ki, söz birləşməsini istifadə edəndə bir məna kəsb eləsin. sözbəsöz tərcümə həmişə keyfiyyətli olmur. başqa dildə o ifadə uğurlu olubsa, illah ki onu bizim dilə calaq etməliyik deyə bir məcburiyyət yoxdur. onun əvəzinə, dilimizdə məyusluq və məyus olmaq sözləri var. bu hadisə məni xəyal qırıqlığına uğratdı yerinə (çox) məyus etdi daha uyğundur. o zaman, soruşacaqsız ki, bəs xəyallarım suya düşdü ifadəsini niyə işlədirik. normalda bizim arzu və istəklərimiz əlçatmaz olduğu üçün, biz onları daim yuxarıda bilirik. ona görə xəyallarımız gerçəkləşəndə "arzuma çatdım" deyirik. əgər (zatən işlədə bilərdim) xəyallarımız əlçatan olsaydı, arzu və istək olaraq qalmazdı. o zaman, ona gerçəklik/reallıq və ya həqiqət deyərdik.
salam
zatən, salam!
digər nümunə zatən. əvvəla, bu söz, ərəb-fars mənşəli sözdür. türkcədə eşitmişik deyə, çoxumuz onu türk sözü kimi qəbul etmişik. bu sözün də yerinə dilimizdə "onsuz da , eyni zamanda, həm də" kimi söz və söz birləşmələri var. çox gözəl də işlənir. demək olar ki, sosial şəbəkələrdə elə bir cümlə yoxdur ki, zatən sözünü özündə əks elətdirməsin.
bir də onu deyim ki, dilimizdə taciz sözü yoxdur. təcavüz, şiddət, zor, zorbalıq, zorakılıq var. cinsi mənada nəzərdə tutulan və qadın-kişi kontekstində istifadə olunan söz cinsi zorakılıqdır. şiddət çox vaxt güc sözünə sinonim kimi işlənir. məsələn, rasim qapını şiddətlə açdı. cəbhə xəttində şiddətli döyüşlər gedir. təcavüz isə nəyisə qəsb etmək, kiminsə arzu və istəyinə qarşı güc tətbiq edərək həmin şeyi əldə etmək. Misal, məhşur ermənistanın azərbaycana təcavüzü davam edir cümləsi. ərazimizə zorla, icazə olmadan giriblər. evə, fərdə təcavüz formaları var. zorlamaq isə məcburi cinsi əlaqədə olur.
və nəhayət cəm əvəzlikləri cəmlənmir. bizlər, sizlər sözü yoxdur azərbaycan dilində. biz və siz var. biz(lər)dən siz(lər)ə salam olsun!
+8 əjdaha
4. (baxma: şerqin fransız dili)(baxma: musiqi dili)
+6 əjdaha
20. azərbaycan milliyətçiləri tərəfindən qorunan yox, öldürülən dil. bəli.niyə? çünki, belə bir problem var; sözlükdə kimsə hardasa türkçə söz görür, deyir ki burda niyə türkçə söz işləib bu yazar? "türk sözləri görmək istəmirik sözlükdə" vəs.
dil necə böyüyür? necə daha çox istifadəyə yararlı olur? oturduğun yerdən söz kəşf eləmirsən, sahib olduğu dilin necə və ya kimlər tərəfindən yarandığını belə bilməyən insan gəlib dil milliyətçiliyi edir. dil neologizmlərlə inkişaf edir, bunun içinə alınan sözlər, küçə dili ədəniyyatı, və ölkə içində ortaya çıxan sözlər daxildir. bu adamlar deyirlər ki, başqa dildən bizə söz daxil etmə. onda dil necə inkişaf edəcək bəs? heç bir sikə yaramayan dövlətinin dil qurumu da heç bir sikə dərman deyil, pullarını alıb yatan sovet professorlarından ibarətdir. hansısa məmuru çıxıb bizə "salam qoyun xalq, dilinizə təzə bir iki söz atmışıq, götürün işlədin" deməyini gözləməliyik? yox əlbətdə, o dilə yaxın dillərdən, və ya o dili danışan xalqın aşına olduğu, fonetikasına problem yaratmayan dillərdən, istifadəyə yararlı sözləri dilimizə keçirməliyik. böyük günahı oynamırıq qorxmayın, hansısa kitabda da bunun günah olduğu da yazılmayıb.
eləcə də küçə dili. malakan bağındakı çingənələrin bir birinə xitab üçün icat etdikləri sözləri işlətmir bu adamlar, "bu da təzə çıxıb" ədasıyla, ancaq manhattanın dar küçələridə nəşələnən qara dərililərin ortaya çıxardığı "nigga" sözünü eşidəndə kayf alırlar. ala bu malakandakılar da bizim niggalarımızdı da ta neynəyək olan budu. küçə dilində yaranmış sözlər dilin aparıcılarıdır.
qısaca, məsələn sözlükdəki digər dillərdən alınıb işlədilən sözlərə görə şikayətlənməyin, sözlük hansısa dövlət qürumu deyil, və kiməsə hansısa vəədi yoxdur. xüsusi ilə də türk dilindən işlədilən sözlərə qıcıq olurlar, qıcıq sözü bizdə də var bu arada, sakin olun -*. eyni kökdən gəldikləri millətin özlərindən daha çox inkişaf etmiş olduqlarına qıcıqlanırlar böyük ehtimal. ona görə türk düşmənçilikləri var. işlədilən ingilis ifadəsinə o qədər də reaksiya vermirlər zira, əksinə intellektual kimi baxırlar.
bu yazıq dil milliyətçiləri nəinki yeni alınan sözlərə, hətta dillərinin gəlmiş olduğu keçmiş dil qolundakı sözləri də zaman zaman inkar edirlər, başqa dildə o söz daha çox istifadə olunduğu üçün. lan?
məsələn "zatən gecikmişəm" deyirsən, deyirlər ki zaten nə di düşük türklər kimi? (türklərin niyə düşük olmaqları ayrı müzakirə mövzusudur zatən), deyirsən ay qa bu söz bizim dildə də olub da indi özünü nəyə cırırsan ki, sənin şairim deyib göyə qaldırdığın adamlar bu sözlərlə sevdicəklərindən ay işığında məmə istəyiblər. hətta içində zatən kəliməsi keçən şeir belə desən adama, adamın sənə verəcəyi cavab sadədir: "nolsun ki, o sözü biz indi işlətmirik amma, türklər daha çox işlədir" -dur sikil ala burdan yobana zalatoy paçan blət.
+6 əjdaha
70. Cambridge University Press-də nəşr olunan bir məqalədə
transavrasiya (altay) dillərinin paylanması və təsnifatını göstərən xəritə:
kembricin məqaləsində deyilən budur ki, cənubi qafqazda təkcə gürcüstanın Kvemo-Kartli bölgəsində, iranın isə ancaq gülüstan ostanında ana dilləri transavrasiya dillərinin türk qolundan olan dildə danışan insanlar yaşayır.* bundan başqa, mongolic kalmıklar da xəritədə verilməyib
+6 əjdaha
67. azərbaycanca dünyadakı yeganə dillərdəndir ki, ləhcələri ədəbi dildən daha güclü və əlverişlidir. bu vəziyyəti elə öz dilçilərimiz yaradıb.azərbaycan dilinin qıt olduğunu deyənlər çox vaxt bu misalı göstərirlər:
"təsəvvür edin ki, sizin evinizdə 3 açıq qapı var, biri qonaq otağının, biri sizin, digəri də qardaşınızın otağının qapısıdır. qardaşınıza "qapıMı" ört desəniz dediyinizi rahatlıqla anlayar və sizin qapınızı örtər. Ona "qapıNı" ört desəniz, onun öz qapısını yoxsa qonaq otağının qapısını örtəcəyi bilinmir." Ədəbi dilimiz bu cəhətdən qıtdır. ləhcələrimizdə isə bu problem asanlıqla həll olunur: (copy, paste)
Ayrım-Qarapapaq ləhcəsində bu misal belə həll olunur:
(mənim) qapıMı ört
(sənin, sən öz) qapıŊı* ört
(heç kimin, qonaq otağının) qapıYı ört
Batarı ləhcəsində (Gəncəbasar) isə vəziyyət belədir:
(mənim) qapıMı ört
(sənin, sən öz) qapıŊı ört
(heç kimin, qonaq otağının) qapıNı ört
Doğarı (şərq) ləhcələrimizdə də bu misalın həlli var:
(mənim) qapıMı ört
(sənin, sən öz) qapıVı ört
(heç kimin, qonaq otağının) qapıNı ört
*Ŋŋ (ڭ) -indi xüsusilə batarı (qərb) ləhcələrimizdə işlədilən, 1939-cu ilədək ədəbi dilimizdə də olan sağır nun (ya da sağır n) səsidir.deyilişi
çox vaxt kəndli nənələrimizin işlətdiyi "qadaŋ alım", " sözündəki n elə həmin sağır n səsidir. .Keçmiş ədəbi dilimizdə də bu problem gəncəbasar ləhcəsindəki kimi, ŋ (ڭ) səsinin köməyi ilə həll edilirdi. kiril əlifbasına keçəndən sonra bu hərf səsi ilə birlikdə dilimizdən yığışdırıldı və bu problem yarandı.
Bundan başqa məşhur tenqri sözündəki "nq" (nq yazılışı yanlışdır, heç olmasa ng yazardınız) də sağır n-dir.
qeyd: entry umbaycasına bu yazıya
əsaslanaraq yazılıb. yazını oxumağınızı tövsiyə edirəm.
+4 əjdaha
9. bu dilə yad birinin qulağına necə gəldiyini bilməyi çox istədiyim ana dilimiz.fikrimcə bizim qulağımıza macar dili necə gəlirsə əcnəbilər də bu dili həmin şəkil də duyur.+7 əjdaha
5. iraqda, iranda, əfqanıstanda, suriyada, gürcüstanda, türkiyədə, rusiyada etniklərin dili olan dil. 19 yüzildə qafqazda əsas ünsiyyət vasitəsi olduğu üçün bir fransız tərəfindən "qafqazın fransızcası" adlandırılan türk dili.+6 əjdaha
32. mükəmməl deyimləri/freozoloji birləşmələri olan mükəmməl dil. insanın duyğularını tam əks etdirir bu frazalar. məs.1. orada nə itin azmışdı?- əlaqəsiz insanın əlaqəsiz yerdə olması zamanı istifadə edilir ki, çox uğurlu birləşmədir.
2. kor kora kor deməsə bağrı çatlar- eyni vəziyyətdə olduqlarına baxmayaraq paxıllıq,qısqanclıq və s. kimi xislətlərdən qarşısındakı insanı iynələmək üçün istifadə edilən birləşmə.
3. mus mus deyincə bir dəfəlik mustafa de- uzunçu adamlara qarşı istifad edə biləcəyimiz bir digər uğurlu ifadə.
bir az vulqar olanlarından məs.
1. p*x deyil babam s*çıb- türkcəsi aynı b*kun laciverti olan o qədər mükəmməl quruluşdadır ki, izaha ehtiyac yoxdur.
2. os*uranın qabağına s*çmasan deyəcək g*tü yoxdur- vay dədəm vay bunu kim icad edibsə burda ona rəhmət göndərir və oğul-uşağına uzun ömür can sağlığı arzulayıram.
yəni ağalar ola bilər dilimiz rus dili kimi, ingilis dili kimi,ərəb dili kimi zəngin deyil lakin heçdə onlardan əksikdə deyil lap yeri gəlsə artıqdır. dilimizi yerin dibinə soxmaqdan əl çəkib sevək,sevdirək.
+4 əjdaha
15. bir vaxtlar rusca idi reklamlar,indi ingiliscə dürtülür gözə.
itin də dilinə hörmətimiz var,
təkcə öz dilimiz yaramır bizə.
deyib haqqında bəxtiyar vahabzadə bizə
+4 əjdaha
62. özünə belə bir mahnının həsr olunduğu dil,(youtube: 
)
.)* şirin düşər zülfüzə şirin düşəəər
+5 əjdaha
65. https://youtu.be/FuGV0cFoN58Yeni bir suveren ölkənin var olması üçün özünə məxsus dili və o dilin öz adı olmalıdır. Bu ölkənin şəxsiyyət vəsiqəsi kimi bir şeydir. Bəxtiyar Vahabzadə bir ədəbiyatçı olaraq tamamen haqqlıdır və Heydər Əliyev də siyasətçi olaraq tam haqlıdır.
Həmən vaxt mən orda olsam kimi dəstəkləyərdim?
Mövzu dövlətçilikdirsə əlbəttə Heydər Əliyevin fikirlərini dəstəkləyirəm çünki belə bir qonşuların arasında ancaq yeni bir kimlikle var olmalıydıq. Edebi dilə gəldikdə isə Azərbaycan Dilçilik institutu Bəxtiyar Vahabzadənin türk dili ideaları ilə Azərbaycan dilini inkişaf etdirməli idilər. Ama bugün göte girenler dilimizi murdar vəziyyətə qoyublar 1996ci ildə bu kişilərin müzakirəsində ki Azərbaycan dili səviyyəsini endirib elə bir vəziyyətə gətiriblər ki insanlar Azərbaycan dilində danışır ama bir birini başa düşmür. Mütləq və mütləq şəkildə dilçilik institutunun kadrları işini bilən insanlarla evəz edilməlidir. Universitetlər və digər təhsil müəssisələri akademik Azərbaycan dilini düzgün tədris etməlidirlər.
Ölkədə vəziyyət o yerə gəlib çatıb ki söhbət artıq söhbət mənasında yox dava mənasındadır. insanlıq söhbəti, dialoqu kəşf etdiki dava etməsinlər ama bizim dilçilər dilimiz elə bir səviyyəyə edirdi ki biz yenə də dava etmək məcburiyyətində qalırıq. Bu insanların səhvinə görə də bugün Azərbaycanlılar bir biri ilə düşmən dilində danışmağa davam edir. Və deyirlər ki biz istədiyimiz dildə danışa bilərik. Xeyr siz istənilən dildə danışa bilmərsiz siz Azərbaycan sərhədləri daxilində Azərbaycan dilində danışmalı, yazmalısınız.
Mövzuda behsi keçən Anadolu Türklərinə baxıb biz Azərbaycanlı Türklər özümüzə örnək götürməliyik. 6 ildən artıq Türkiyədə yaşadığım müddətdə şahidi oldum ki Ruslar,Almanlar, Gürcülər,ingilislər, Amerikalılar Türkiyə gəlib bir il ərzində Türkçə danışmağa başlayırlar. Nece olur ki bu insanlar bir ile Türk dili öyrənir ama bizim öz vətəndaşımız,doğma böyümə Azerbaycan Türkü olan şəxs hele de Azərbaycan dilində danışmaqda çətinlik çəkir?
+5 əjdaha
58. bilinən əksinə ərəb və fars dillərinə də çıxışı olduğu üçün xüsusi ilə bu dillərdəki qrammatik sistemi gördükdə dilçilərə rəhmət oxutduracaq qədər möhtəşəm və zəngin bir dil.+4 əjdaha
39. dilin dar və ya geniş olması üzərinə müzakirəyə ehtiyac görmürəm. faktiki olaraq dünya üzərindəki dillər ilə müqayisə etdiyimiz zaman lüğətindəki söz sayı azdır. burda yersiz milliyətçilik etməyə ehtiyac yoxdur.ancaq əlbətdə ki dildəki kəlimələri də tam bilmədiyin zaman mükəmməl işlədə bilmirsən əlbətdəki.
əsas əksiklikləri odur ki azərbaycan dilinin, illər keçdikcə dillər inkişaf edir, insanların fikirlərini daha aydın ifadə edə bilmələri üçün yeni terminlər, sözlər yaranır. uzun bir cümlə ilə deyiləcək bir şey məsələn bir sözlə əvəzlənir və.s. azərbaycan dili bu axıma çata bilmir, inkişaf etmir, yerində sayır. nəticə etibarı ilə də insanın şüur inkişaf sürətindən geridə qalır. onsuz da kiçik bir dilsən və geriyə də qalırsan. həm dar dildir həm köhnə.
mənim özümün də problemim ayrıdı, oxumuş olduğum kitabların dili çoxunluqla türkçə olub. hətta 10 il əvvəldən bəri azərbaycanca kitab oxuduğumu xatırlamıram. oxumuşamsa da bir iki, ancaq yadıma gəlmir ən son nə oxumuşam. heç köşə yazıları belə oxumamışam, ancaq sözlükdə oxumuşam vəssalam. ama sözlükdə ədəbi dil yoxdu təbii ki. türk dilində oxumuşam və nəticə etibarı ilə düşüncələrim də türk-azərbaycan qarışıq olub, cümləyə tökməyə çalışanda heç bir dili tam işlədə bilməmişəm. ikisi də yarımçıqdır. hətta mən sözlərin yazılışını belə düzəməlli bilmirəm, qrammatikanı da, çox vaxt googlə lüğəti açıq olur sözləri bir türk və ingilis dilindən tərcümə edirəm, çox pirimitiv sözlər belə olur. nə qədər dahi belə olsa bir beyin hansısa dili tam işlədə bilmirsə fikirlərini tam və gözəl çatdıra bilməyəcək. ona görə dilin inkişafı əsasdır. onsuz da dil nə qədər mükəmməl olur olsun bir insanın fikrini digər insana tam başa salmasına kömək edə bilməyəcək belə. son bir ildir türk dilindən uzaqlaşmışam deyə azərbaycan dilimdə nisbətən inkişaf hiss edirəm. azərbaycan dilli bir kitab oxumağı da düşünürəm. sırf yazım tərzimdə və danışıqda fikirləri daha aydın ifadə edə bilmək üçün. çox zəifdir bu qabiliyyətim çox. dil də zəif, mən də zəif, gör nə qədər yaxşı ola bilərdi. müzakirələrdə heç vaxt fikrimi tam ortaya qoya bilmirəm, ağlımda fikir tam olur ama hər dildən bir söz ilə cümləni qurmağa çalışanda heçnə çıxmır, daha da əsəbləşirəm. sonra bir daha heç kimlə müzakirə etməyəcəm zira fikrimi tam çatdıra bilmirəm deyib əsəbləşirəm ancaq eyni şeyi təkrar edirəm daha sonra. fərqli dillər insanın düşünsəini həqiqətən də çox fərqli yollarla başa salmasına kömək edir. bəzi fikirlər olur ki ingilis dilində çox gözəl düşünürsən ancaq bildiyin başqa heç bir dildə oturmur tərcümə. eləcədə yəqin mənim bilmədiyim neçə böyük dillər də nə asanlıqlar var kim bilir. fransız, alman, rus kimi böyük və ədəbiyyat ilə zəngin dillərdə əsas da.
azərbaycan dilinə kitab tərcümə etməyi düşünəndə nə qədər problemlər olacağını düşünürəm. kitab yazmaqdan daha çətindir çünki kitab yazarkən fikrini dilə uyğunlaşdırıb dəyişə bilirsən ancaq məsələn bir roman tərcüməsində tərcüməyə bağlı olaraq bir roman mükəmməl formanı da ala bilər bərbat bir hala da düşə bilər.
+4 əjdaha
13. özümüzü ən yaxşı ifadə edə və ən yaxşı əlaqə qura bildiyimiz dil olaraq ən gözəl dildir. heç bir dildən də əskik deyil. ola bilər ameanın dilçilik institutu bərbaddır, amma bu dilimizi pis etmir.+3 əjdaha
63. Azərbaycan milli elmlər akademiyası ilin sonuna qədər azərbaycan dilinin yeni orfoqrafiya lüğətini çıxarmağa hazırlaşır. Mən təklif edərdim ki, bu lüğət başda nazirliklərə, nazirlərə və smm işi ilə məşğul olan şirkət və şəxslərə məcburu satılsın. Çünki sosial şəbəkələrdə, rəsmi veb-saytlarda və elanlarda tez-tez qrammatik yazılış səhvləri ilə rastlaşırsan.Grammar.azi səhifəsini eşitmiş olarsınız, bizim kiçik bir səhv kimi qələmə verdiyimiz durğu işarəsi səhvini də düzəldib paylaşır. istifadəçilər bu minimalizmi məsxərəyə qoysa da, səhifə inzibatçısını hər zaman təqdir etmişəm. Dilin bütün zərrələrini, önəmli ünsürlərini qorumaq lazımdır. Son dönəmdə bununla bağlı çox işlər görülüb, bunu danmamaq olmaz. Çox istərdim ki, hər kəs telefonunda və digər cihazlarında yazı yazanda azərbaycandilli klaviaturadan istifadə etsinlər.
+3 əjdaha
48. azərbaycan dilinin hələ də kiçik görünməyəcək bir hissəsi fars-ərəb sözlərindən ibarətdi. bir azərbaycanlı farscanı qırğız türkcəsindən daha çox anlayar.+3 əjdaha
59. ətrafımda azəricə danışacaq heç kim qalmayıb. keçmişiylə bütün bağı qopmuş kim olduğu bilinməz biri kimi hiss edirəm özümü.+3 əjdaha
51. azərbaycan'da targovidə pək də istifadə ədilməyən dildi. soruşanda biz rus dilliyik dəyirlər. po4emu? diyəndə isə çaşıblar.+3 əjdaha
25. axmaq adamlar var hansı ki deyirlər azərbaycan dili pis deyil sənin dil bilgin zəifdi. o gijdıllaqlara üzümü tutub deyirəm, mən niyə başqa dildən tərcümə etdiyim sözü lüğətlər tapmır?? lüğətlərin də dil bilgisi zəifdi??qısaca, milliyətçilik osturaq kimidir, hamının ki özünə xoş gələr. soxdum dilinizə.
+3 əjdaha
10. qrammatikasını sevdiyim yeganə dil. qrammatikasını bildiyim desəm daha doğru olar bəlkə də.* :d+2 əjdaha
28. reformaya ehtiyac duyan dildir. necə ki, atatürk türk dil qurumunu yaradaraq osmanlıcanı ərəb və fars sözlərindən mümkün olduğu qədər təmizləyib türkiyə türkçəsini formalaşdırdı. eyni şey azərbaycan dili üzərində də aparılmalıdır. 20 ildən çoxdur ki, müstəqillik qazanmışıq ancaq hələ bu yöndə heç bir iş görülmür.+3 əjdaha
17. son 20 ildə geriləməyinə baxmayaraq yenə də türk dil ailəsinin ən gözəl dilidir. bayağı milliyətçi kimi yox bir neçə dil bilən biri kimi deyirəm bunu.bu cürə ,türk,ərəb,fars,qərb mənşəli sözlərin ən gözəlini özündə ehtiva edən ikinci bir dilə rast gəlməmişəm indiyənə kimi.sadəcə olaraq, xüsusiylə kino və televiziyanın ölkədə geriləməsi,bu dildə yazılan nəşrlərin azalması dilimizə çox mənfi təsirlər göstərmişdir.əksərimiz bu dilin gözəlliklərin tam şəkildə istifadə edə bilmirik təəssüf ki.+3 əjdaha
30. həmişə demişəm yenə deyirəm qondarma dildir. pox qədər dəyəri yoxdur. qəhbə amcığını tərifləyən kimi azərbaycanlıların da dillərini tərifləməsi normaldır.+2 əjdaha
8. daha düzgünü azərbaycan türkcəsi adlandırılmalı, türk dilleri ailesinin oğuz qrupuna daxil olan dil.+2 əjdaha
18. çox çətin qrammatikaya sahib olan bir dildir.bizə asan gələ bilər amma kifayət qədər çətin dildir.bir əcnəbi gözüynən də baxaq:məsələn mən ərəb dilini öyrənərkən heç də çox çətinlik çəkmədim normal olaraq saymağı öyrənmək bir dilə primitiv şəkildə yiyələnməkçün vacib şərtdir.ərəbcə sayanda 1 və 2 ədədləri istisna olmağla qalan ədədlərin onluğları təkliklərin önünə "ün", "in" hissəciyi atmaqla düzəlir.səlasə 3-səlasün 30.
ərbəə 4-ərbəin 40.
xəmsə 5-xəmsin 50.
sittə 6-sittin 60 və s.
yalnız vahid 1-aşəra 10 və isnən 2-işrün 20 dir.
nəticə etibarı ilə ərəbcə yüzə kimi saymağı öyrənməkçün 12-13 söz bilmək kifayət eliyir.bizim dildə məsəl üç hara otuz hara?dörd hara qırx hara?deməli bu dillə marağlanan saymaq öyrənərkən "təkliyi bildimsə onluğu avtomatik öyrənəcəm"metoduna sahib deyildir.və ya mən gələcəm,sən gələcəysən kimi söz sonluğundakı şəxs şəkilçiləri də bir ayrı qrammatik çətinliydi.yəni "dilimiz asandı"demək məncə yersizdi və dilimiz kifayət qədər çətindi.
+6 əjdaha
37. dilin onsuz da kiçik bir kütləsi olması və keçmişinin çox uzaq olmaması səbəbi ilə dar və qıt olması bir yana, ölkə də o qədər inkişafdan qalmış ölkədir ki, bir çox latınca və ya ingiliscə terminin tərcüməsini tapmaq olmur. dil qürumu özü üçün şellənir.hər dəfə nəsə birşey olur ki sözlükdə başlıq açıb yazmaq istəyirsən, axtarırsan ki ala bunun azərbaycancası nədi? çox vaxt vikipedia.az adresinə baxıram bəlkə orda tərcümə edilibmi deyə, ya da türkçədə varsa onu yazıram.
+3 əjdaha
42. öyrənməyi uzun zamandır istədiyim türkçe ləhcəsi. soz6 sayəsində bu səfər öyrənə biləcəyimiz sanıram. ə hərfini yazmaq üçün klaviatura nizamının necə edilməsi lazım olduğunu biri izah yaxşı olar.+2 əjdaha
35. söz6 istifadəçiləri tərəfindən təcavüzə məruz qalan dil.+2 əjdaha
60. * uyğun başlıq tapa bilmədim.Texnologiyanın iriaddımlı irəliləyişi nəticəsində bir az geridə qalmağı bacaran dil. Təbii ki, bu bizim günahımızdır. Mənim və sənin günahındır.
Bəzən dilimizdə olan ən sadə qaydaları belə bilgisizcə istifadə edir, ağzımıza gələn kimi yazırıq. Bəli, indi ağlayıb, sızlamağın mənası yoxdur. Bunun yerinə hər kəs bu dil üçün az bilinən şeyləri sözlüyə töfhə verə bilər.
Misal üçün, azərbaycan dilində görülən ən böyük xətalardan biri və, hətta birincisi deyərdim: “mı” sual ədatını ayrı yazmaq.
Bu, yalnız türk dilində mövcuddur. Lakin azərbaycan dili normalarında belə bir qayda yoxdur.
“mı” sual ədatının yazılışı:
“Həsən, gələcəksənmi?”
“sənmi bu işi görəcəksən?”
“sən bu işimi görəcəksən?”
“sən bu işi görəcəksənmi?”
Göründüyü kimi “mı” sual ədatı istisna olmadığı müddətcə bitişik yazılır. Bu örnəkdə “mı” sual ədatını işlətdim və məntiqi vurğunun tapmaq yolunu da qeyd etdim. * belə tapmaq daha rahatdır.
istisna:
“mı” sual ədatı yalnız bir halda ayrı yazılır. Özündən əvvəl “da²” ədatı və ya bağlayıcısı gələrsə.
“Sən də mi bu işi görəcəksən, həsən?”
“onu da mı aparacaqsan, mirzə hüseyin?”
Və s.
+4 əjdaha
21. 50 il erzinde yox olacagindan emin oldugum oguz qrupuna daxil olan turk dili.dil deyismelidir, yeni sozler qazanmalidir, menasi itmis sozler cixarilmalidir, beli yasayan bir dilde deyisim olmalidir. ancaq bu deyisimi basqa dillerden -- basqa lehcelerden deyil -- soz asirmaq en pis yoldur. yuxarida verilen numune "zaten"in azerbaycan dilinde qarsiligi "dogrusu" ve ya "esasen" ve ya "onsuz da"dir. sozlerin etimologiyasina baxdiqda burda ozturkce olan "dogrusu"dur, "zaten" ise erebceden gelmedir. bu seraitde "dogrusu" sozunu isletmekmi dogrudur yoxsa erebce-farscadan sozmu qebul etmek? hem de neye gore, qardaslar istifade edir deye. onsuz da dilimiz o veziyyetdedir ki, erebce-farscadaki sozleri cixarsaq, cumle qura bilmeyecek veziyyete gelirik.
bes dili canlandirmagin yolu nedir?
dile yeni soz daxil etmeyin 3 yolu var: kecmisde islenib gunumuzde istifade olunmayan ve ya eyni dil ailesine mexsus diger lehcelerden alinan sozleri daxil etmek ve ya qrammatikaya ve dilin qurulusuna esaslanaraq yeni sozler yaratmaq. burada erebce-farsca sozleri dilden cixarib, basqa bir sozle, dili temizleyib ozune qaytarmaq izlenmesi lazim gelen yoldur.
+3 əjdaha
55. Məncə çox insan deyir ki, bilirəm ana dilimi yalan deyir, bayaq bir "azeri" youtuber gördüm ki... Beyninin kitab rəfləri boş olan qız... Ah... Yazığım gəlir belələrini görəndə. Təəsüf ki, ətrafımız belə cahillərlə doludur..(youtube: )
)+2 əjdaha
61. Yeganə dillərdən biridi ki sözlərin yerini dəyişdikdə məna o qədərdə pozulmur+1 əjdaha
16. uzun iller başqa dillerin basqısı altında olmasındandır her halda ki, zenginliyene göre rus dilinden ve türkiye türkçesinden geri qalır. bunu en yaxşı tercümelerde anlamaq olur.+1 əjdaha
26. çox zəngin olan dil. hətta, o qədər zəngindir ki, google translatedə hansısa cümləni tərcümə edəndə sistem error verir. -*+1 əjdaha
12. ədəbi, səliqəli dil olması cəhətdən düzgün dildir məncə hətta ilk 5-ə oynayar dillər arasında. * 5-ə düşməsə də kubokda finala çıxar glş+1 əjdaha
14. bəzi cılız azərbaycanlıların yuxarıda aşağı baxdığı və dünyada öz dilində danışmağa utanan neçə axmaq var? sualını yaradan dildirhamısını göstər