+5 əjdaha
2. qadınlara seçim azadlığı vermənin simvolu olan heykəldir. normanın çadra taxma olduğu yerdə, hansısa seçimdən söz gedə bilməz. insanlar doğulanda çadrayla və yaxud dindar doğulmurlar. bu seçimi etmələri üçün ilk öncə sözügedən inanclardan azad olmalıdırlar. məhz buna görə də, çadranın atılmasını qadın azadlıqları üçün bir addım kimi görmək olar. bundan əlavə, azadlıq təkcə düşüncədəki azadlıq deyil; insanlara hər şeydən öncə konkret azadlıqlar verilməlidir. razıyam, daha dərin, fundamental, fikir azadlığı daha yaxşıdır, amma onun olmaması o demək deyil ki, azad qadın heykəli mənasızdır. bunlar eyni problem üçün iki əks (mutually exclusive) seçim deyil, əksinə, bir-birini tamamlayan şeylərdir. biri olmadan o biri ola bilməz. ümumiyyətlə, romantik, melanxolik düşüncədən azad edin özünüzü yoldaşlar, pəncərənin qabağında oturub cəmiyyətin problemləri ilə yanıb tutuşan intellektual insan modelinin son istifadə tarixi keçib. cəlil məmmədquluzadə yanaşması artıq aktual deyil. insanların beyinlərinin içlərində nə olmasına birbaşa müdaxilə edə bilməzsiz, amma mühiti konkret addımlarla dəyişdirib, dolayı yolla dəyişikliyə nail olmaq olar. cəmiyyətdəki problemlərin səbəbləri çox vaxt quruluş problemləridir. buna görə də, mühitə edilən dəyişikliklər o problemlərin həllində daha effektivdir. mühit dəyişdirilmədən, çoxluq heç vaxt dəyişmir. çadranın atılması mühitə edilmiş dəyişiklikdir.bundan əlavə, qadın azadlıqları təkcə qadınların problemi deyil, necə ki, etnik azlıqlara qarşı ayrıseçkilik təkcə həmin azlıqların nümayəndələrinin problemi deyil. buna görə də, qadın azadlıqları üçün çalışmış kişiləri gözdən salmaq səhvdir. gözləntiləriniz nə idi? əsrlər boyu əzilmiş azərbaycan qadının öz gücünə 10 ilə belə bir şeyə nail olması? əslində məhz elə bu baxış patriarxal düşüncədən başqa heç nə deyil. sən əsrlər boyu əz, sonra otur gözlə ki, qadınlar özləri möcüzəvi şəkildə hər şeyi özləri həll eləsinlər. keçmiş kolonial qüvvələr (britaniya, fransa, niderland, rusiya və s.) də elə belə düşünürlər. əsrlər boyu sağdıqları ölkələr niyə inkişaf etmirlər deyə, abstrakt düşüncəyə dalıblar öz yüksək inkişaf etmiş ağılları ilə. gicdıllaq, bəlkə əsrlər boyu sağıb bitirmisən ölkəni, ona görə inkişaf eləmirlər? bəlkə onlardan çırpışdırdığın var dövlətə görə inkişaf eləmirlər, hə? çapıb-talayanda yaxşı idi, qaytaranda kənardan müdaxilə olur? babək ritorikası isə argumentum ad verecundiamdan və catchy cümlədən başqa heç nə deyil. babəkə deyən lazımdır, qərdeşim, zor, yadda qalan cümlə qurmusan, amma onsuz da azadlığı heç kəs vermir, bu və ya digər şəkildə cəmiyyətin dinamikası nəticəsində ərsəyə gəlir (sənin sözünlə desək, alınır), yəni belə bir dəhşət müşahidə eləməmisən. bu alver dili isə, cəmiyyətə fərd nöqteyi-nəzərindən baxmağın nəticəsidir ki, bu haqda başqa bir yerdə yazmışam. (bax: reduksiya)
uzun sözün qısası, azad qadın heykəli, qadınlara çadra geyib-geyməmə seçimi vermənin, kiçik də olsa, konkret bir azadlıq vermənin simvoludur. cəmiyyət olaraq hələ ki, bu qədərinə nail olmuşuq. problemin bitdiyini heç kəs iddia eləmir, amma müsbət bir şey varsa, onu görməməzlikdən gəlməyə ehtiyac yoxdur. sovet dövründə edilən hər şeyi çirkin sovet oyunu adlandırmaq da dayaz düşüncə tərzidir. dünyada heç nə tamamilə yaxşı və ya pis deyil.
p.s. tfu, zamanında adam kimi də oxumadıq ki, gəlib cəlil məmmədquluzadədən, babəkdən zaddan sitat gətirib məşhurlaşaq -*