+8 əjdaha
2. çexiyada lokal bir münaqişədən avropa miqyaslı müharibəyə çevrilmiş və 4 mərhələdə (çexiya mərhələsi, danimarka mərhələsi, isveç mərhələsi və fransa-isveç mərhələsi) getmiş otuzillik müharibənin sonunda imzalanmış sülh müqaviləsi. məhz bu müqavilədən sonra avropada isveçin nüfuzu artır. onlar pomeraniyada yeni nüfuz dairələri qazanırlar. hətta isveç kralları imperiya knyazlarına çevrilirlər. baltikaya ümumi nəzarət də isveçə keçir. fransada həmin vaxt daxildə ciddi problemlər var idi (parlament frondası səhv etmirəmsə). ona görə də fransa bu müqavilədə elə də qazanclı çıxa bilmir (cəmi 10 kiçik şəhər).vestfal müqaviləsinin tərkib hissəsi olaraq münster müqaviləsi imzalanır və burada birləşmiş əyalətlə respublikasının suverenliyi rəsmən tanınır.
müqavilənin çatışmayan cəhətləri də vardı. misalçün, ispaniya və fransa arasındakı müharibə vestfaldan sonra da davam edir və 1659-cu ildə pireney sülhü ilə başa çatır.
əslində müharibəni tam olaraq katolik-protestant müqaviləsi adalandırmaq olmaz. çünki fransanın katolik liderləri imperiyadakı katoliklərə yox protestantlara kömək edirdilər. fransızlar ispan habsburqları ilə niderlanda və şimali italiyaya qarşı vuruşurdular.
otuzillik müharibə və vestfalın əsas xüsusiyyəti bu idi ki, avropa tarixində ilk dəfə başda fransa və isveç olmaqla dövlət maraqlarını dini maraqlardan üstün tutmuşdular.
vsetfal sülhü ilə avropada son orta əsrlər dövrü başa çatır və qarbi avropa ölkələri vestfal sisteminə daxil olur. hansı ki, bu sistem xıx əsrin əvvələrinə qədər saxlanır.