uşaq vaxtım yadıma gəlir. azad idim, dərdim yoxuydu. ən azından qısa, çox qısa bir müddət. həyatda var olan yeganə dərdim müəllimin verdiyi tapşırıqları yerinə yetirib, aşağı qiymət almamaqdan ibarət idi. o vaxt belə, həyatın nə qədər çətin olduğunu düşünürdüm. hələ bilmirdim nələr yaşanacaq, nələr dəyişəcək həyatımda.
ilk dəfə oxumağı öyrənəndə daha da çox, daha da çox oxumaq istədim. nağıl kitabları aldım, daha doğrusu aldırdım, 2-ci sinifdə oxuyanda kiril əlifbasını öyrəndim, evdə olan kiril əlifbasında olan kitabları (çoxu nağıl kitabı idi) oxumağa başladım. ilk dəfə əlimə ciddi bir əsər keçdiyi anı xatırlayıram. hələ 5-ci sinifdəydim. cəlil məmmədquluzadənin poçt qutusu hekayəsini oxumuşdum. əvvəlcə mənim üçün sadə olan bu hekayə illər sonra tamam başqa bir xatirə ilə qaldı. sonra kitabxanadan "cəlil məmmədquluzadənin hekayələri" (səhv yadımda da qala bilər) adlı kitabını götürdüm. sadə hekayələrdən başladım oxumağa. ilk danabaş kəndinin hekayəsini (məktəbi) oxumuşdum. çünki, yadımdadır, təirfləmişdilər, doğurdan da gözəl bir əsər idi mənim üçün. bu gün də soruşanda ən sevdiyim hekayələrdə ilk yerdə gəlir danabaş kəndinin əhvalatları.
o dövrdə hekayədən həmişəki kimi çox elə bir şey başa düşməmişdim. məsələn, insanlar uşaqlarını niyə məktəbə getməyə qoymurdular? müəllimlə niyə mübarizə içində idi kəndlilər? şəhərdən gələn "ağalardan", "naçalnikdən" niyə qorxurdular? niyə rus dilində danışırdı şəhərdən gələnlər? və s. bu suallarının hamısının cavabını sonrakı illərdə öyrəndim.
azərbaycanın əsarət altında qalmasını, azərbaycanda yetişmiş ziyalı-oxuyan nəsilin əvvəl 1920, daha sonra 1937-ci ildə öldürüldüyünü. "əsl" düşmanları. və belə bir qərara gəldim. əsl düşmən elə özümüz idik. bəli, belə düşünmüşdüm onda. "bəs indi?" deyə soruşsaz, yəqin ki, indi o qədər cəld cavab verəmmərəm.
insan öyrəndikcə bilmədiyi şeylərin artması necə də ironikdir*
glş
. daha sonra bir şeyin fərqinə vardım və mənim üçün çox şeyin başlanğıcı elə o anda başladı. 9-cu sinifdə, uşaqlığın qaynayan vaxtlarında ciddi bir şəkildə şəhadətnamə imtahanıma hazırlaşanda, ətrafımdakıların bir çoxu, əsasən oğlanlar, "oxumaq" yerinə "oğru aləmi", "söhbətlər"ə, "vorvı zakoniyeyə"(ki, hələ də mənası ilə maraqlanmamışam. mənim üçün olmasa da, olar) maraq göstərməyə başladı. mən adamdan kimyada bir element soruşanda qabağımdakı söhbət vaxdı qarşındakını necə sındırdığını danışırdı. hamı isə maraqla qulaq asırdı. dəhşətə düşmüşdüm. necə yəni? yəni niyə? niyə bu qədər maraq göstərər insan davaya? digər bir tərəfdən həftədə 3-4 dəfə "söhbət eləməyə" gedən oğlanların həyatlarındakı məqsəd nədən ibarətdir?
o anda onlardan daha böyük düşüncələrimin olduğunu fərq elədim. daha fərqli. o dövrdə 3-4 nəfər yaxın dost o vaxt ki uşaq ağlımızla universiteti bitirər-bitirməz sinqapura gedib, orda işləməyə söz vermişdik. o vaxt tez-tez sinqapurdan söhbət gedirdi türkiyə-azərbaycan kanallarında. belə inkişaf eliyir, elə inkişaf eliyir. dərsdə də müəllimə o barədə sual verəndə, bildiyi qədər danışıb, bizdə maraq oyatmışdı. bir yerdə işləyəcəkdik. indi isə həmin dostlarımdan biri türkiyədə oxuyur, biri başqa universitetdə, digəri isə "rusetə" getdi. ildə bir dəfə bir-birimizi görürük ya yox.
mənim daha başqa xəyallarım var idi. xaricdə yaşamaq. gəzmək, əylənmək. lakin həyatın o qədər də asan olmadığını qısa müddətdə öyrəndim. hazırlıqlara gedirdim. mənim üçün, hələlik, ilk dayanacaq bakı idi. bakıda nəfəsimi dərəcək və bir addım daha atacaqdım, sonra bir addım daha, sonra bir addım da. ya zirvəyə çatana, ya da ölümün məni haqlıyacağı yerə qədər. ilk dəfə sevgi duyğusu ilə tanış oldum hazırlaşdığım illərdə. aşiq olmuşdum. hər şey mənim üçün dəyişmişdi. nə əcəbsə, artıq xəyallarımda azərbaycanı svdiyim qızla birlikdə tərk etmək var idi. onunla birlikdə dünyanı gəzmək. qısqanclığı, fədakarlıq etməyi öyrəndim. sevməmək istədim, bacarmadım. demək istədim, deyə bilmədim. içim-içimi yedi. ancaq xəyallarımın qıraq bir nöqtəsində azərbaycanı tərk etmək duyğusu oldu.
bu gün o qızı düşündüm. mənə sevgi hissini öyrədən qızı. görmədim onu. görəmmədim. amma sevdim. əngəl olammadım sevgimə. güc-bəla ilə bakıya daxil oldum. bakı dövlət universitetinə. məktəbdən, "yaxçı oğlan", "tərbiyəli qız" söhbətlərindən bezmişdim. mənim üçün həyatımın dönüm nöqtəsi olacaqdı bu hadisə. lakin heç də gözlədiyim kimi olmadı bu hadisə. necə deyərlər, xəyallarımın suya düşməsini anbaan izlədim həmin vaxt.
facebook-dan ilk dəfə aktiv olaraq istifadə etməyə başladım. facebook profilimi illər əvvəl açmışdım. ancaq, dediyim kimi, o qədər də sevmirdim o texnologiyanı. üz-üzə görüşmək var ikən, niyə facebook-da danışmalıydım axı? nə isə, universitet və yeni əhatə dairəmlə bağlı olan şeyləri orda təqib etməyə başladım. başladığıma da peşman oldum.
çıxdım küçəyə, gəzdim. hündür binalara baxdım. insanlara baxdım. xammerdə gedən oğlanları gördüm. kor uşağı ilə dilənçilik edən qadını gördüm. sıxıldım. daha çoxunu görmək istəmədim. getmək istədim. ilk dəfə getmək istəyirdim. sıxılırdım bu şəhərdən. bakıdan. mənim üçün bir günlər məqsəd olan bu şəhərdən. bezdim camaat nə deyər? söhbətindən, qızları küçədə yeriyərkən gözləri ilə yeyən "oğlancıqlardan", "bir az yavaş sür" deyəndə söyməyə başlayan avtobus şoferlərindən, azərbaycanın aztv-də göstərdiyi davamlı və sürətli inkişafdan.
azərbaycandan, insanlarından ilk dəfə nifrət etdiyimi hiss elədim. təbii ki, olan nifrətim yuxarıda yazdığım cahil və hər kəsin həyatına qarışmağı özünə borc bilən insanlardan ibarətdir.
həyatımdan razı deyiləm. naşükür olduğumu deyirlər. ancaq mən, ailəm daha yaxşısına layiq olduğunu düşünürəm. amerika birləşmiş ştatlarını istədim. ordakı azadlığı oxudum. türklər sağ olsun. çox məlumatlandırdılar məni. bloglarında orada necə yaşadıqları haqqında xeyli məlumat topladım. ingiltərəni araşdırdım. necə qəbul ola biləcəyimi. yenə də türklər sağ olsun. oxudum onlardan. onlarınki kimi bir dövlət, bir cəmiyyətin olmasını istədim. savadlı, müasir.
hal-hazırda ən böyük məqsədim azərbaycandan rədd olub getməkdir. daha müasir bir cəmiyyətə, daha müasir bir ölkəyə. azad yaşaya biləcəyim. küçədə yeriyərkən azadlığı dibinə qədər hiss edə biləcəyim.
qarşıma bir məqsəd qoydum. "gedəcəm" dedim. və gedəcəyəm. allahın köməkliyi və özümün əziyyəti sayəsində. depressiyaya düşdüm. çünki, yuxarıda yazdıqlarımdan çox uzaqda idim. gerçəkləşdirmək üçün daha çox bir şeyə ehtiyacım var idi. var. araşdırmağa başladım universitetləri. dövlət xətti ilə gedə biləcəyim yerləri. çox, çox çətin idi. primitiv bir hesablama ilə ingilis dilini öyrənmək, ielts testi vermək üçün 2000 manatdan çox pul lazımdır. yəni əgər düzgün bal yığa bilməsəm, 2000 manatdan çox pul yaxşıcana monte olacaq mənə.
ancaq bir gün, inşallah, alınacaq. gedəcəyəm. qarşıma bir məqsəd qoydum. "gedəcəm" dedim. və gedəcəyəm. allahın köməkliyi və özümün əziyyəti sayəsində.
bu arada, yazım bir az qarışıq və əlaqəsiz görünə bilər. gecə vaxtı yuxulu halda yazdığım üçün də ola bilər. nəzərdən keçirdəcəm yenə.
12. həyata keçirdiyim şey.
bu barədə uzun-uzadı danışmaq olar. rədd olub getməyə qədərki vəziyyət haqqında bəzi entrylərim var idi, ancaq yekəbaşlıq edib sildim, indi yenidən yazmağa ərinirəm. indi danışmaq istədiyim, rədd olub getdikdən sonrakı vəziyyət ilə bağlıdır. yaxşı oxuyun beynim atıb bunu da silmək ehtimalım güclüdür.
getdikdən sonrakı psixoloji durum bir çox amildən asılıdır. geridə buraxdığınız insanların miqdarı və dəyəri ilə, adaptasiya olunmaq bacarığına nə dərəcədə sahib olduğunuzla, insanlarla münasibət yaratmaq qabiliyyətinizlə, çalışqanlıq dərəcəsiylə və sair.
yuxarıda yazdığım bütün amillərdə bəxtiniz gətiribsə (adaptasiyanız yüksəksə, azərbaycanda qoyub getdiyiniz dəyərli insan sayı bir əlin barmaqlarını keçmirsə, insanlarla bomba münasibət qura bilirsinizsə) rədd olub getdikdən sonrakı 1-2 ay hər şey super görünür, sanki bambaşqa bir dünyadasan və cənnətdə kimi hiss edirsən özünü. artıq bütün problemləri geridə qoymusanmış kimi gəlir.
əsas məsələlər bundan sonra başlayır. artıq yavaş-yavaş başqa bir ölkədə olduğunu, inteqrasiya olunmaq, qayda-qanunları öyrənməkçün necə uzun bir yol qət etmən gərəkdiyini (xüsusən də mənim rədd olub gəldiyim ölkədə isəniz), xarakterlərinə bələd olduqdan sonra, səmimiyyət ilə xalaxətrin qalmasın deyə yaxşı rəftar etmək arasındakı incə çizgini görəndən sonra hər şey daha da dərinləşir. bu müddət sonrası bəzən azərbaycana geri rədd olub getmək barəsində düşünməyə başlayırsan. əgər orada hələ də edəcək bir şeylərin qalıbsa o zaman 90 faiz hallarda geriyə dönürsən. üzgünüm leyla. belədir həqiqət.
ancaq mənim kimi şanslısansa və azərbaycanda edəcək artıq heç bir şeyin qalmayıbsa, qayıdandan sonra acından öləcəksənsə onda daha da zorlu bir dövr başlayır. gəldiyin yeri vətən olaraq qəbul etmək, tam anlamı ilə yenidən doğulmaq. bu qədər illər boyu yaratdığın ruhu öldürüb təzə bir ruh yaratmaq. ana dilini uşaq kimi heca-heca, səhv-düz danışa danışa öyrənmək, sevəcəyin yeməklər, insanlar, oyunlar və bir sürü şey kəşf etmək, öyrəndikcə öyrənmək, öyrəndikcə addım-addım böyüdüyünü izləmək. indiyə qədərki özünlə yanaşı, uşaq kimi özünü böyütmək yəni. və yenə bir müddət keçir, indiyə qədərki sən təzədən doğulmuş və böyüyən sənə baxaraq əlaqəsiz bir insan olduğunu dərk edir. şizofrenlər kimi danışdım lap. qəliz oldu amma idarə edin. bu qədər danışa bildiyim üçün hələ şanslıyam.
qısacası, bütün bu proseslər başlamaq üçün ilk növbədə cəsarət, arxasınca isə güclü iradə və dözüm, ən nəhayətində şans tələb edir.
bu yazını azərbaycandan çıxıb yenə də azərbaycanlı kimi davranacaq olan mallar üçün yox, özünü və çevrəsini dəyişdirmək, əsl mənada gözəl yaşam sürməyi məqsəd edinmiş insanlar üçün yazdım. mallar heç azərbaycandan çölə çıxmasın mümkündürsə.
uğurlar.
54. hal-hazırda məni burada saxlayan yeganə səbəb ailəmdi, amma imkan tapan kimi çıxıb getmək istəyirəm. özümə görə səbəblərim var. Əvvəla mənim fikrimcə azərbaycan yaxın zamanda özünü toparlayıb inkişaf etmiş dövlətlərin səviyyəsinə çata bilməyəcək, bunda mövcud sosial, siyasi hətta iqtisadi səbəblərin rolu böyükdür. amma məncə buna ən böyük səbəb yenə insanların özüdü. bir tərəfdə öz ana dilini danışmağı belə özünə ar bilən sözdə "mədəni" insanlar. səhv anlaşılmasın, rus dilinin danışılması ilə bağlı bir problemim yoxdur, ancaq məni narahat edən əsas səbəb belə insanların nədənsə işlərinə gəlməyəndə "aşırı milliyyətçi" donuna bürünməsidi. digər tərəfdən qalan əhalinin də çox böyük hissəsi həddən artıq mühafizəkardı. deyə bilərsiz ki, belə də səbəb mi olar? ancaq sadəcə bu deyil, ölkədə sanki demoqrafik uçurum var, xalq olaraq bir-birimizə çox yadıq. siyasi, iqtisadi vəs. səbəblər də var əlbəttə, bir yerə qədər bunların hamısına tolerans göstərmək olar. ancaq dedim axı mənim səbəbim biraz daha şəxsidi.
özümü bu ölkədə yad biri kimi hiss edirəm, sanki eyni dildə danışdığım insanlar mənə bir işıq yolu qədər uzaqdadı. insanları anlamıram, onlar da eynilə məni. ölkənin demək olar ki, yarısını gəzsəm də nəticə yenə də eynidi, itmiş kimiyəm. getdiyim yerdə məni anlayacaqlar demirəm ya da bəlkə buradan daha fərqli olmayacaq, avropa ya da amerika məni bağrına basmayacaq əlbəttə, belə bir iddiam yoxdu. amma ətrafımdakı süniliyi gördükcə hər şeydən bezirəm. yaşamaq üçün çox gözəl yerdi, ancaq nə mənası var ayaqlaşa bilmədikdən sonra. çox çalışdım lakin boş yerə, mənmi düzəldəcəm ölkəni?
8. iş o yerə çatıb ki,bugün hava limanından geri qayıdanda piyada idik. bir maşın saxladı, şəhərə qədər bizi gətirdi. bizi gətirən adam pilot idi. o belə həyatından narazı idi. xaricdə 2 universitet bitirmişdi. düşənə yaxın bizə ilk imkanınızda çıxın gedin bu ölkədən dedi. ümid edək o da andreas lubitz kimi əlinə düşən ilk şansda təyyarəni dağa çırpmaz. biz gedərik bu ölkədən.
43. həmişə bir şeylər əksik olacaq.
və o əksik boşluğu öldürmək üçün çalışacaqsınız. öldürmüş kimi davranacaqsınız. müvəffəqiyyətsiz olacaqsınız. sanki orda deyilmiş kimi. alınmayacaq. içəcəksiniz. içmək ən yaxşı tərəfi olacaq, daha ağır narkotiklərdənsə, unutdurucu. ağrı kəsici. mənasız sevişmə və qaranlıqlar.
o qədər bədbin olmaya da bilər. ya da hamı üçün olmaya bilər. sadəcə, getmək hamı üçün deyil məsələsidi. yaşlıları axmaq sayan cavanın yaşlının əslində bildiyini bilməməsi kimi.
getmək qəliz və uzun yoldur. gedilən yolun sonu qaranlıq deyildə, getdikdən sonra başı da qaranlıq olur. unudursan. nəyi unutduğunu unutudursan. yaddaş və yuxu pozğunluqları.
getmə barədə nikbin də danışmaq olar, bədbin də. sadəcə qalanların içi-içini yeməsin deyə, demək lazımdı gedəndə də yeyəcək için içini. çünki həyat əzabdır. qaçışsa narkotik. çox qaçanda uyuşursan. yadlaşırsan. yıxılırsan yalnızlaşırsan.
istidə üşüyürsən.
62. universitetin birinci kursunda olanda yolda bir "qazel" saxladı. 40-50 yaş arasında olan bir kişi sürürdü. Sağolsun məni yolda qoymamışdı. Qısa tanışlıqdan sonra söhbət fırlandı gəldi ölkəyə.
"Adam kimi yaşamaq istəyirsənsə xaricə, avropaya get. Burada insanın dəyəri yoxdur. Buralar nədi axı, Əfqanıstana oxşayır. Oxu qurtar, qaç buralardan. Mən qaça bilmədim, indi it kimi peşmanam."
Bu şəkili də atmaq adətdəndir.
47. 7 il əvvəl aldığım qərardı. ilk öncə Türkiyəyə sonra isə Hollandiyaya getdim. Hal-hazırda Hollandiyadayam. Getmək məqsədim ölkəmi sevmirəm gedim rədd olum zad deyil. Mən yaxşı gün görən Azərbaycan görmək istəyirəmsə çox savadlı olmalıyam ki, nəsə dəyişikliyə imza ata bilim idi fikrim. Yoxsa ölkəmdə qalsaydım hamı kimi pulla qiymət yazdırıb əsgərə gedib evlənib moyka işlədən biri olacaqdım. Ölkə belə insanlarla inkişaf etmir. Hər hansı bir inkişaf etmiş ölkənin tarixini diqqətlə analiz eləsəniz görərsiniz ki, o ölkəni ayağa qaldıran xaricdə təhsil alan intellektuallar olub, yüzlərlə bəlkə də minlərlə. 80-ci illərdə Türkiyədən Almaniyaya və Amerikaya çox adam gedib, indi hamısı ofislərində Stanford/MIT/Caltech diplomları ilə Atatürkün şəklini asıb professorluq edirlər Türkiyədə, insan yetişdirirlər. Eynisini Çin və Hindistan da 90-cı illərdə elədi. indi o gözəl diplomları ilə ölkələrində insan yetişdirirlər. Ölkənin əsl xəzinəsi nefti qazı deyil intellektual insanlarıdı. Sovyet zir zibilinə görə biz belə insanlar ortaya çıxara bilmədik, ortaya çıxanlar da qaçıb getdi. ona görə də bu vəziyyətdəyik.
Mən də belə olmaq istəyirəm. 30-40 yaşlarında "übermen" kimi ölkəmə qayıdıb, M.Ə.Rəsulzadənin şəklini ofisimə asıb insan yetişdirmək istəyirəm. Mən bu xəyalla getmişəm. Geri gələcəm də.
16. doğrusu: azərbaycandan sikdirib getmək
sikdirib getmək lazımdır ki, qayıtmayasan. qayıdanda yadına düşsün ki, orda sikiblər, ona görə qayıtmayasan.
30. kanadaya miqrasiya etmək üçün məsləhət almaq istəyən 1700 nəfər bir toplantıya yığışıb.mən min bir əməldən çıxıb miqrasiya hüququ əldə etmək istəyənləri,yəni bu ölkəyə (yaxşı olsun, dabanlarına) tüpürüb buradan qaçmaq istəyənləri qınaya bilmirəm.insanlar çıxılmaz vəziyyətdədirlər.hər gün yüzlərlə insan işdən çıxarılır.bəlkə də, azərbaycan dünyada ən irəlidə gedən işsizlər ölkəsinə çevrilib. eşitdiyimə görə polis paltarı geymiş dostu ilə əlbəyaxa olub şəkil cəkdirmək və ölkədə təqib olunduğu görünüşü yaratmaqla, xaricdə yaşayış hüququ əldə edənlər də var.hakimiyyəti təbrik etməyə dəyər. istədiklərinə tam nail olurlar.
25. azərbaycanda olan gənclərə veriləcək ən gözəl məsləhət, rədd olun gedin ordan, buraxın o çirkabın əziyyətini mitinqə belə getməyə icazə verməyən valideyinləriniz çəksin.
38. qəti olaraq qarşıma məqsəd qoyduğum fikir. aziklər qarabağ-qarabağ deyərək o qədər mazgi edəcəklər ki, axırda heç kim yaşamaq istəməyəck burda. "hara gedək? vətən şirin şeydir" deyən döyüş bölgəsində yaşayan kəndlilər də, biraz varlansalar, dünya görüşləri artsa onlar da getmək istəyəcəklər.
qoy əxlaqçı/millətçi/patriot/kollektivistçilər qalıb ölkəni xeyrə doğru dəyişsinlər. bu onların ənənəvi axmaq romantiçni xülyalarından biridir. elə ölkəni bu günə salan da onların bu pozitiv romantizmidir.
ən gözəl etiraz imtina etməkdir.
min nəfər millətçi gəlsə, on min nəfər patriot gəlsə mən bu fikirdən dönmərəm. istəyirlər 40 gün 40 gecə dombalıb bayrağa sarılaraq yallı getsinlər. lap qız qalasını söküb mənə imarət tiksələr də qalan deyiləm. linkedində iş elanlarına baxıram hər gün, o gün gələcək!
60. bakıda yaşasaydım, mottom bu musiqi olardı.
çıxıb getmə planları qurarkən indiki zaman süzülüb gedir.
yaşadığınız şəhərə meydan oxuyun, sizi əzməsinə icazə verməyin.
ahmedowsky trionu və sizin kimi digər minlərlə insanı kəşf edin.
10. ömrünün yarısını azerbaycandan xaricde yaşayan biri olaraq deyim ki, xaricde tehsil almaq, esgerlik etmek, müveqqeti bir işde işlemekle xarici ölkeye lövber atıb yaşamaq ferqli şeylerdi.
enerjinin bol olduğu genclik vaxtlarında insan tebii ki, ölke xaricinde olub maksimum heyat tecrübesi yığmağa çalışır ki, bu zaten yaxşıdı. di gel ki, heyat rutine girenden sonra insan artıq matros heyatı istemir. güvenilir dostların ehatesinde, sevdiyi bir insanla ömrünü keçirerken doğub böyüdüyü cemiyyete qismen de olsa öz töhvesini vermek isteyir.
velhasılkelam, gedin, ama bunu da bilin ki, bir gün qayıdacaqsız.
(baxma: gənclərə tövsiyələr)
11. əsl səbəbi cəmiyyətin səviyyəsizliyi olan şey...məsələn bir qızın ailə qurmadığı üçün arxasınca hürən itlərdən ,ağzıgöyçəklərdən yaxa qurtarmaq üçün etdiyi hərəkət
52. Artıq cəmiyyətin işlərinə burnunu soxmamasını istəyən,axmaq və geridə qalmış adət-ənənədən mentalitetden bezmiş gənclərin yeganə qurtuluş yoludu,məndə çıxıb getməy istəyirəm ama bu yetimlərə yiyə duran lazımdıda,həmdə fikirləşsən bütün yenilikləri gənclər edir çıxıb getsək 80 yaşındakı cavan məmurlar xilas edəcək bu milləti ?
59. Varlı dayıları, qohumları,düz əməlli tanışları olmayan Azərbaycanlı gənclərin həyatda qalması üçün tək çıxış yoludur, bir çox şəxslər məni qınaya bilər amma bura bataqlıqdır sanki,nə qədər çırpın,əziyyət çək heç bir şey edə bilmirsən,hələkidə bu yaşıma qədər xaricdə uğurlu həyat qurub yenidən bura qayıdan insanlara rastlaşmamışam.
58. Xarici ölkələr də ki,əllərini açıb gözləyir ki,müsəlman az idi biri də koldan çıxıb gəmidən qaçıb gəldi.həqiqətən ehtiyac çərçivəsində özünə daha yaxşı həyat qura biləcək potensialda olan insanı çıxıram amma bəzən elə insanlar deyir bu cür sözləri adamın götüylə gülməyi gəlir elə bil çox əziyyət çəkir indiki həyatında baxsan adicə işə gedib gələn ortastatik maaş alan bir insandı.xaricə daha yaxşı yaşamaq məqsədi ilə gedirsənsə oranın konkurensiyasında da yuxarı yerlərdə olmalısan budaki başın üçün deyik uzağı gedib orada burada işlədiyin işdən də pis bir işdə illərlə işləyəcəksən.yəni həm əli aşından həm vəli aşından olmaqdansa real olub əlində olan imkanlarlı düzgün istifadə etməklə daha yaxşı nəticə eldə edə bilərsən.hamısı bekarçılıqdan əmələ gəlir.
14. amerikaya köçən livanlının belə bir sözü var' amerika mənə uyğundu, amm bura aid(məxsus) deyiləm, livana aidəm amma , livan mənə uyğun deyil'. başqa ölkəyə gedənlər bilir , nə qədər yaxşı yaşasanız da, nə qədər xoşbəxt olsanız da, o aidlik hissini heç vaxt hiss etməyəcəksiniz.
40. 5-ci sinifdən istədiyim 9 ay əvvəl reallaşdıra bildiyim hadisə. Mübarizə aparmaq üçün gərək kütlə belə düşünə. Fərdi çərçivədə sıravi vətəndaşın bacara bilməyəcəyi prosesdir. Bütün hakimiyyətlərdə bir prinsip var-kütlə nə qədər savadsız olsa onu idarə etmək bir o qədər asandır. Azərbaycan avtoritar, kasıb üçüncü dünya ölkəsi, iqtisadiyyatı neft və qazın hasilatından ibarət, əhalisinin əksəri cahil, torpaqları tarixən əlindən alınmış, 30 il əvvələ qədər isə ərazisinin beşdə biri satılmış bir yerdir. Gedilən yerdə nə qədər soyuqqanlı qarşılansalar belə mən də daxil bu adamların başqa seçimi yoxdur.
51. Əvvəllər getməyə daha isti yanaşırdımsa indi qalmağın tərəfindəyəm. Nə olur olsun bu ölkənin də intellektual, savadlı kəsimə ehtiyacı var. Hamımız çıxıb getsək kim qalacaq artıq burda? "Sikimə də dör" demək çox asandı və komformist yanaşmadı
Gündə bir qanqaraçı, ədalətsiz hadisə ilə üzləşirik. Dəyişikliklərin çoxusunu həmişə gənc kəsim edir. Sosiologiyada da tam bir generasiyanın formalaşması üçün 25 il lazımdı. Artıq 25 il keçib. Ona görə ümid edib çalışmalı, cəmiyyəti maarifləndirmək lazımdı. inadla. Özəndiyimiz ölkələrdə də dəyişikliklər kankret hərəkət sayəsində olub. Belə boş-boş deyinməklə heç nə əldə olunmaz. Ümid eliyin, bi dənə əlimizdə o qalıb onsuz
31. maaş alana qədər ağlımızda dolaşan, iels/toefl verəcəm, scholarship alacam, recommendation letter də asan düzələn işdi, vse, bu ilin sonuna rədd olub gedirəm dediyiniz, hər ayın sonunda unudulub, təqribən növbəti ayın ortasından etibarən ağlımıza gələn, o yerinə yetirilməsi mümkün ama zad tələb edən arzu.
28. nəsə axır vaxtlar hamı inanır ki bu ölkədən çıxıb getsələr hərşey rəngli olacaq bunlar üçün. bunun əsas səbəbi amerikan filmləri və çoxu məşhur işadamlarının yazdığı fərdi inkişaf kitablarıdır. ümimiyyətlə biz sadəcə uğur hekayələri ilə böyüdülmüş nəslilik. bizə bu dünyada aclıq da var və böyüyəndə işsiz qalacaqsan göt vəziyyətinə düşəcəksən deyilmir. əsasən bizi sevən insanlar özlərinin arzu edib eləyə bilmədikləri şeyi bizim həyata keçirəcəyimizə inanıblar ona görə belə fikirlər dəb olub. bu insanlar bilmir ki ölkədən gedib hamı gözəl həyata qovuşmur. gözəl prespektivli gənclərin bir çoxu eroinman olur, seks işçisi olur, küçələrdə sürünür. bunun kimi hekayələrə çox az ya da demək olar heç rast gəlmirik. ona görə biraz təhsildə uğur qazanıb bir-iki xarici dili dələgey-dəmşalağ bilən, biraz maddi və ya digər problemlə üzləşən hamı qərbə yaxud tamam başqa bir ölkəyə getsə nəhəng biri olacağına ümid edir. əvvəla onu deməliyəm ki sən ora gedib dünyanın başına çıxsan belə sən bir sikimə dərman insan deyilsən çünki öz yaşadığın yerdə bir pox olmağı bacarmamısan. ikincisi isə blət ölkədə biraz normal insan var onlar da qaçır ölkədən gijdıllağ yığını bizi bu şərəfsizlərlə niyə tək buraxırsınız ? qalın burda birlikdə mübarizə aparaq da axmaqlar! sizin olanı sizdən alıblar və siz buna sakitcə çıxıb getməklə reaksiya verirsiniz ? təhsil pisdir ? birlikdə düzəldək. monopoliya var ? birlikdə məhv edək. demokratiya yoxdur ? birlikdə quraq. və bizim olanla bizə böyüklük edənlərə deyək ki "bax bura bizim vətənimizdir". hamı getsin... bəs yeni doğulan uşaqların gələcəyini o qancığlara buraxırsınız ? ya gedə bilməyən çarəsiz insanlar ? onları niyə fikirləşmirsiniz ? siz elə bilirsiniz getdiz gözəl həyatınız oldu vəssalam ? gedəndə bu ölkənin sərhəddində şərəfinizi də qoyub gedirsiniz çünki siz tək qoydunuz bu ölkənin çarəsizlərini. yox əgər düşünürsünüzsə ki `başqasından mənə nə` onda elə siz bu ölkəni bu hala gətirənlər qədər şərəfsizsiniz.
55. Allahdan tək diləyim getmək istəyənlərin tezliklə rədd olub getməyi və bir daha geri qayıtmamağıdır. Amma burdan bir çöpdənəsi də aparmamalarıdır. Sevmədikləri ölkədən bir tək quru canlarını aparsınlar ki azərbaycanı xatırlamasınlar. Kim haranı sevirsə ölkəsi oradı. Amma vətəndən üstün tutduqları ölkələr onları qəbul edəcək mi məsələ budu?. ikinci arzum da mənə vətənimdə qocalıb vətənimdə dəfn olmağı nəsib etsin. Cənazəmi həmvətənlərimin daşımağıdır. Ac da qalmağa da razıyam yetər ki sülh içində azərbaycanımda yaşayım.
48. Bu qədər keyfiyyətsiz insanın içində seçilə bilməyib gedib daha yaxşı yerdə necə seçiləcəyini düşünməyən adamın yanılğısı. Getmək qaçmaq asan yoldur cəsarətin var qal ölkəni adam et sənin ölkənə köç etmək istəsinlər
24. sadece getmekle olmur kafada bitirmelisen. və bir yer pisdise getmelisen de burda ne var? sadə deyil? müxalifətçi falan nə dəxli var? *bizim memleketde göte göt derler*.
22. azerbaycanda yasayan insanlarin azerbaycandan bezib ilk dusundukleri elac.getmeyin.qalib doyusmek daha yaxsidir.doyusmek feyerken silahla doyusmekden behs elemirem.fikirlerinizle doyusun.kime qarsi?sizi bu olkeden bezdirenlere qarsi.aztv-ye qarsi.dovlet yaltaqlarina qarsi.et token verlislere qarsi."camaat ne deyer"deyenlere qarsi.rusvet alanlara, rusveti heyat terzine cevirenlere qarsi.vaxt ile bir cox olkede, sizin teriflediyiniz olkelerde bele olub.eger o orda yasayan insanlarda basqa olkeye getseydiler indi siz ora getmek istemzdiniz belke de.bir az pis bir misal verim.vaxtile qaraderililere zulm olunanda onlar qacmadilar.qalib oz haqlarini istediler.sizde ele eleyin
33. ən yaxşı variant çexiya, serbiya, slovakiya kimi ölkələrdir. turist kimi gedin həmin ölkələrdən birinə daha sonra orda bir qadın ilə evlənin bu qədər sadə. özüdə avropa vətəndaşı olduqdan sonra rahatlıqla bütün avropada vizasız qala bilərsiniz. abş-da green kart olmadan vətəndaşlıq almaq çətindir.
57. Yəni xarici ölkədə yaşamaq gözəl fikirdir amma çətinlikləri də var. Çünki rifah səviyyəsinin yüksək olduğu ölkələrdə o ölkədə yaşamaq isdəyirsinizsə dilini bilməlisiniz və təbii o ölkədə tutunana qədər yaşamaq üçün bir miqdar pula ehtiyyac olur. Mən ABŞ haqqda araşdırmışdım. Bir amerikalıya evlənmiyəcəksəniz abş vətəndaşı olmaq çox çətindir ölkə özünə faydası dəyə biləcək insanlara vətəndaşlıq verir. Yəni siz dillə yanaşı, ail təhsilli, karyeralı, heç bir qanundan kənar işə qarışmamış və müxtəlif bacarıqları olan biri olmalısınız. Təhsil üçün avropa və ya amerikaya getsəniz də yenə bunun maliyyəti böyükdü və təhsiliniz bitəndən sonra qayıdmalı olursuz ( özünüzə həyat yoldaşı tapa bilməsəz ) . Təəsüflər olsun ki, heç nə göründüyü qədər asand deyil
36. türkiyəli biri olaraq məndə əksi bir his yaranıb. azərbaycanda yaşamaq istəyirəm. mənə maraqlı gələn odur ki azərbaycandaki məsələlərə görə azərbaycandan getmək istəyənlər bu məsələləri həll etmək üçün nə ediblər? heç nə etmədən təkcə qaçmaq çözümdür? yaşadığın yer gözəl olmaya bilər amma gözəlləşdirmək üçün heçnə etmirsənsə bu yaşadığın yerin yox senin eybindir.
42. bəzən başqa bir ölkədəki ortamları , həyatın zövqünü , həyat şəraitini görüncə etmək istədiyim şey. burada da nələrsə eləmək mümkündür amma heyf ki sadəcə nələrsə. istəklərimizi, arzularımızı senzuralamaq məcburiyyətində qalırıq.
34. təkcə toylarda çəkilən qardaşım xoşbəxt olun tipli şəkillər belə ölkədən getmək istəyimi daha da artırır. 1-2 ilə tək sosial fəaliyyəti toydan toya gedib pul yazdırmaq olan bir varlığa çevrilmək istəmirəm.
29. normal qəbul olunan proses. bir insan ölənə kimi doğulduğu ölkədə yaşamağa məcbur deyil. savadlı, dünyagörüşü yüksək olan şəxs əlbəttə xaricə getməyə can atacaq, çünki ölkəmizin vəziyyəti məlumdur hamıya. normal maaşlı işdə işləmək üçün mütləq rüşvət verməlidir! normal yaşayış üçün heç bir şərait dövlət tərəfindən qarşılanmır. maaşla ev almaq, maşın almaq mümkün deyil. ipoteka kreditləri verilməlidir amma orda da vəziyyət yaxşı deyil. normal bir insan ailə qurmaq istəyər amma azərbaycanda buda mümkün deyil! çünki evlənmək üçün ev lazımdır! belə olan halda məncə xaricə getmək daha yaxşıdır.
46. bir gün qayıtsam özümə xatırlatmaq üçün not
bir hər gün burdan siktirib getmək istəyirəm deyə vaxtı itirənlər var bir də cəhənnəmini sənətə çevirənlər:
20. elə gəncliyə belə axsaqqal.guya bu indi məsləhət görür cavanlara.daha deyə bilmir ki bura sizin atalarınızın babalarınızın yurdudur.imkan verməyin burada sizi qul etsinlər.halbuki bu ağsaqqalın dedikleri sosial şəbəkələrdə xeyli bəyəni toplamışdı.hər ağızdan bir fikir, o da adamın beynin sikir.
44. Ortalama hər 10 ortayaşlı azərbaycanlının 7-sinin istəyi. Real istək və bir az da maddi durum yaxşıdırsa mümkün olan bir şeydir. Bəzilərində Azərbaycanda uğurlu ola bilmədikləri üçün bu istək yaranır. Ancaq insanın ruhu "loser" olduqdan sonra Azərbaycandan rədd olsa da bu həqiqət dəyişmir.
45. azərbaycanlıların xüsusən də işsiz fəhlələrin, iş tapmaqda çətinlik çəkən qaqaşların azərbaycanı tərk edib qərb meyilli ölkələrə (türkiyə ve almaniya ) və ya rusiyaya getmək həvəsi. bu çoxluqla elə həvəs olaraq da qalır.
)
