əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
paradigma
-
yazarların hal-hazırda oxuduqları kitablar
-
türk dili
-
katarsis
-
aristotel
-
noam chomsky
-
klassisizm
-
fatih sultan mehmet
-
lykeion
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+16 əjdaha
2. fəlsəfənin ümumiyyətlə elmin atası. dünya tarixində peyğəmbərlər qədər rəğbət görən düha. fəlsəfəni ilk dəfə sitematikləşdirən aristotel olmuşdur. məntiq elminin( ki məntiq eyni zamanda fəlsəfəyə girişdir) qurucusu da məhs aristoteldir. məntiq külliyatı `organon` adlanır.heç bir filosof aristotel ilə hesablaşmadan həqiqi filosof ola bilməz.
müsəlman şərqində o qədər rəğbət görmüşdür ki ona `əl muallimul avval`birinci müəllim adını veriblər(ikinci müəllim fərabidir). təsadüfi deyildir ki onun ən yaxşı şərhçiləri də məhs müsəlman filosofları olmuşlardır(məs.ibn rüşd). platon akademiyanı qurmuşdusa aristotel liseyi qurur. aristotelin davamçıları peripatetiklər adlanır. şərqdə bunlara məşşailər deyilir. ən tanınmış peripatetiklərə misal olarak teofrast, evdem, aristoksen,isgəndər afrodisi, tomas (foma), farabi, ibn sina, ibn rüşdü vermək olar.peripatetik (yunanca gəzişmək deməkdir) adlanmalarının səbəbi aristotelin dərslərini tələbələrlə birlikdə gəzişərək verməsidir.
aristotelə bəzən ilk fəlsəfə tarixçisi də deyilir. səbəbi odur ki əsərlərində özündən əvvəlki filosoflardan çoxlu sayda iqtibaslar gətirmişdir. bunun fəlsəfə tarixi baxımından faydası odur ki aristoteldən əvvəl yaşamış və əsərləri günümüzə qədər çatmayan filosfların fikirlərini aristoteldən öyrənirik. xüsusilə də presokratiklər deyilən sokratdan əvvəl yaşamış filosoflara aiddi bu məsələ.
şah əsəri əlbəttə ki metafizika əsəridir. başa düşülməsi olduqca çətin bir əsərdir. hətta örnək olaraq ibn sinanın bu məsələ barəsində bir xatirəsini nəql edirlər ki ibn sina bu kitabı 40 dəfə oxumuş başa düşməmiş ancaq farabinin bir əsərini (əsərin adı indi yadımda deyil)oxuduqdan sonra bu kitabı başa düşmüşdür. bunlar bir qırağa ciddi şəkildə oxunulduğunda və haqqında yazılan kitabları oxuduqdan sonra başa düşüləcək əsərdir. bu kitabı və eləcə də aristotelin digər kitablarını ingilis dilinə tərcümə edən david ross ötən əsrdə bu xidmətinə görə sir ünvanına layiq görülmüşdür.
david rossun eyni zamanda aristotel haqqında yazdığı kitabı aristotel fəlsəfəsini oxuyub başa düşmək istəyənlər üçün əvəzolunmaz qaynaqdır.
+7 əjdaha
8. Deməli, bu ahmet cevizcinin çox geniş, çox sadə, rahat başa düşülən "felsefe tarihi" kitabında aristotelə aid maraqlı şeylər var. uzatmadan, Aristotel 3 idarə sistemi təklif eliyirdi. 1) bir insanın hakimiyyəti , 2)bir neçə insanın və 3)çoxluğun hakimiyyəti. 1) olsa ya monarxiya, ya da tiranlıq olar. 2) olsa ya aristokratiya, ya da oliqarxiya olar. 3) olsa ya cümhuriyyət, ya da demokratiya olar. Hər üç idarə sistemindəki 2-ci variantlar ancaq hakimiyyətdə olanların özlərini, öz mənafelərini düşündükləri təqdirdə olacağını deyir. Ona görədə 1) monarxiya, 2) aristokratiya, 3) cümhuriyyət düzgün, doğru idarəçilik növləri sayılır. adam Demokratiyanın niyə düzgün idarə sistemi olmadığını fikirləşir. Yəni Aristotel niyə belə fikirləşirdi? Sonra oxuduqdan məsələ aydınlaşır. Demokratiyanın prinsiplərindən biri ümumiləşdirsək “bir ölkədə doğulan bütün vətəndaşlar eyni hüquqa malikdir” dir. Aristotel bunu qəbul eləmirdi. O istəyirdi ki, geniş hüquqlar, nemətlər ancaq o insana verilməlidir ki, o insan dövlətə, onun siyasətinə xidməti olsun və üstəlik o insan ağıl və əxlaqi inkişaf yolu ilə ruhunu yetkinliyə çatdırmış biri olsun. Yəni o vaxtın Afinasında*
indi o vaxtdan da pisdi
təbii ki, hərkəs belə ola bilməzdi. Ona görə də sonda Aristotel ən yaxşı idarə sistemi cümhuriyyəti təklif edir. Ama bununda çətin bir iş olduğunu qeyd edir
yolun başlarında olanlara, fəlsəfə öyrənmək üçün ən yaxşı vasitələrdən biridir. oxumaq istəyən varsa, bu da link 
.
+6 əjdaha
4. iki dəfə evlənməyinə baxmayaraq, qadınların dişinin kişilərin dişindən az olduğunu iddia etmiş umbay.
+2 əjdaha
3. köhnə kitablarda adını ərəstun yazıblar, görəndə təkərə düşmüyün.
+2 əjdaha
1. miladdan evvel 384 ve ms 322 iller arasında yaşamış antik yunan filosofu. müellimi platon ile qerb dünyasının vacib filosoflarından sayılır.ancaq platondan ferqli olaraq ümumi felsefeyle yanaşı, özellikle biologiya sahesinde olmaqla, tebiet elmlerinde ortaya qoyduğu fikirler özünden sonraki merhele üçün önemli olmuşdur. w. thompson, e. s. russell ve j. needham onun qoyduğu prinsiplerin günümüzde de teze olduğu iddiasındadırlar.
platondan kimi o da insanın menbeyinin (özünün) idea olduğunu qebul edir, amma platondan ferqli olaraq o bu dünyanın önemsiz olduğunu ve gözleri "idealar dünyası"na çeviren düşüncede deyildir. onun biologiyaya qatdığı şeylerin sebebi felsefesinin empiricisme verdiyi önemdir. aristotele göre bir teori tecrübe ile harmoniyadadırsa keçerlidir ve tecrübe teoriye göre birincildir. aristotel sistematik düşüncesini platondan, bilogiya sahesindeki ve tecrübe düşüncesini ise hippokrates almışdır. lakin sistematik düşüncesi sebebile hippokratesden daha öne gedebilmişdir. lakin o dövrde mikroskopun olmaması sebebile bir çox sehvler etmişdir. dünyanın xaosdan emele geldiyi ve mürekkeb canlıların daha besit canlılardan yarandığı (bax: evolution) fikri aristotele ters idi.
aristotel naturalist idi ve herşeyin bedende gerçekleşdiyine inanırdı. ona düşüncesine göre insanın maddi olmayan bir yanı yoxdur. ruhun varlığını qebul edirdi, amma ruh bedenin formudur deye düşünürdü. aristoteles maddi olmayan bütün düşünceleri beynin çalışma mexanizması ile elaqelendirir. ve tebii ki, her filosofda olduğu kimi onun da zehin-beden problemine getirdiyi helde boşluqlar var idi. beyinin bunları nece elediyi, bu canlılığın sebebini hell ede bilmirdi.
+2 əjdaha
9. Aristotelə elmlərin yaradıcısı demək olar. Deyilənə görə min cildə yaxın kitabları var ancaq çox az hissəsi gəlib çatıb. Uill Dürant deyir Aristotelin elmlə bağlı olan çox fikirləri tamamilə səhvdir ancaq bizə faydası odurki onun fikirləri çoxu özünnən qabaqkı olan fikirləri təqzib edir və biz onun sayəsində məsəlçün Anaksimanderin və başqalarının fikirləri ilə tanış oluruq. Anaksimander o vaxta görə çox inqilabi fikirləri var və demək olarki hamısı indiki elmlə sübuta yetirilib. Dünən bir yerdə oxuyuram maraqlı gəldi deyir Aristotel tarixdən çox ədəbiyyata poeziyaya üstünlük verirdi. Çünki tarixdə olan surətlər həqiqi surətlər olsada o qədər də maraqlı, çalxantılı hadisələr isə dərin deyildi və fikrini əsaslandırmaq üçün həqiqi tarixi surətlərlə Homerin illiadasındakı surətləri müqayisə edir.
+1 əjdaha
7. aristotelin orta əsrlərdə peyğəmbərlər qədər rəğbət görməsinə əsas səbəb onun idealizmi olmuşdur. ilk vaxtlarda kilsənin, sonralar isə islamın qızıl dövrü adlanan vaxtlarda müsəlmanların yunan fəlsəfəsini, ədəbiyyatını tərcümə edib kitabxanalarını zənginləşdirməyi bir çox şeyə logos bucağından baxan, habelə etika sahəsində də geniş mülahizələri olan aristoteli yüksəltmişdi. (hətta quranın islamın qızıl dövrü adlanan vaxtlarda geniş tərcümələrdən qaynaqlanan məlumatlarla zənginləşdirilməsi, yəni dəyişdirilməsi də idda olunur.)
kütləni ələalma bacarığı kimi qəbul edilən natiqlik sənəti də aristotelin poetika əsərində geniş izah tapmışdır.
hamısını göstər
