+11 əjdaha
3. Bir Jean-Paul Sartre romanı. Orijinal adı "La Nausée", ingiliscəsi "Nausea". Azərbaycan dilinə Gülər Qasımova tərəfindən tərcümə edilmişdir.--spoiler--
Bir dəfə oxuduqdan sonra bu entry ni yazmaq üçün yenidən nəzər yetirdim kitaba. Düşünürəm ki, Ürəkbulanma ağır əsərdir, bəziləri üçünsə olabilsin heç oxunaqlı deyil. Buna səbəb əsərdə çox az hadisələrin baş verməsi ola bilər, ümumi olaraq əsər durğundur. Kitabı daha yaxşı anlamaq üçün Sartre'ın fəlsəfəsinə də bir qədər aşina olmaq lazımdır ki, bu, əsərdəki eksiztensial problemləri daha dərindən anlamağa kömək edə bilər.
Əsərin baş qəhrəmanı Antoine Roquentin tarixi bir şəxsiyyət olan Marquis de Rollebon haqda araşdırma apararaq, onun haqqında yazdığı kitabı tamamlamaq üçün 3 ildir Bouville qəsəbəsində yaşamaqdadır. Son zamanlar qəribə hislər yaşayar, şeylər ona əvvəlkindən fərqli görünər. Cisimlər sanki dəyişmişdir və ya Roquentin dəyişmişdir ki, onları fərqli müşahidə edir. Bu açıqlanması çətin hisləri gündəliyində qələmə almağa qərar verər. Əsəri də oxuyarkən Roquentin'in gündəliyini oxumuş, hər şeyi onun dilindən dinləmiş oluruq.
Təsvirlər əsərin böyük bir hissəsini tutur. Roquentin gördüyü hər şeyi, cisimləri, insanları, hadisələri durmadan təsvir edir, onların xüsusiyyətlərini sadalayır, necə göründüklərindən bəhs edir. Sanki öz varlığını unudaraq müşahidə etdiyi və şüurunda canlanan şeylərə yönəldir bütün diqqətini. Zənnimcə, bu təsvirlər fenomenologiya ilə əlaqəlidir və xüsusilə hər şüur bir şeyin şüurudur deyimi təsvir olunan şeylər vasitəsilə hiss edilir.
Roquentin'in ürəkbulanma adlandırdığı hiss əsərdə ilkin olaraq göl kənarında təsvir olunur. Roquentin göldə üzdürmək üçün əlinə bir daş alır, lakin anlamadığı bir hiss təsirilə daşı buraxır. Gündəliyin irəliləyən səhifələrində bu hissi "üərkbulanma" adlandırır. Ürəkbulanma hissi mütəmadi olaraq Roquentin'də özünü büruzə verir. Getdikcə, şeylərin varlığı, var olmağı, Roquentin'i düşündürür. Bəlkə də, ürəkbulanma Roquentin'in şeylərin varlığıyla ani olaraq əlaqə qurmasından qaynaqlanır. Burada Sartre'ın eksiztensial fəlsəfəsinin izlərini görmək mümkündür. Şeylərin özləri vardır, onlara verilən anlamlar, lakin şeylərin özdən bağımsız, saf və çılpaq varlıqları da vardır və bu varlıqlar özlərdən əvvəl mövcuddur. Ürəkbulanmanın səbəbi isə varlığa bir öz yaratmaqdan qaynaqlanan özünü aldatma hissi ola bilər, çünki varlıqlar öz'ləri üzərində daşımaz, biz onlara bir məna yükləyərik, fəqət yüklənən məna varlığın öz xüsusiyyəti deyil, bizim ona biçdiyimiz xüsusiyyətdir.
Əsərin kuliminasiya nöqtəsində Roquentin bir parkda şabalıd ağacının altındadır. Ağacın köklərinə baxar, bir anlıq kökün kök olduğunu unutmuşdur. Kökün varlığı bütün çılpaqlığıyla ona görünür. O zaman Roquentin varlığın həqiqi mənasını anladığını deyir. Kök kök olmazdan öncə bir varlıqdır, daha sonra isə üzərinə mənalar, öz'lər yüklənər.
--spoiler--
Oxunmalı bir kitabdır.