+30 əjdaha
2. (bax: einstein sinifi itlər) sıralamasında top smartest-də border colliedən sonra ikinci sırada yer alan it cinsi. öz sadiqliyinə görə isə pireney mastif, border collie və Rottweilerdən sonra 4-cü sırada yer alır. dünyada ən çox yayılmış, ən məşhur it cinsidir. ağlınıza gəlib-gələ biləcək hər sahədə bu itlərdən istifadə olunur. ilk dəfə 1899-cu ildə alman gen mühəndisi Max von Stephanitz tərəfindən alman ferma itlərindən istifadə edilərək ortaya çıxarılıb adlandırılmışdır.insanları çox yaxşı tanıyan, instinktləri çox həssas, verilən komandanı gecikməsiz yerinə yetirə bilən çox-çox ağıllı it cinsidir. insanın üz mimikalarına baxaraq uzaqdan onun pis yoxsa yaxşı məqsəd üçün yaxınlaşdığını anlayacaq qədər ağıllıdır.
el araçında alman ovçarkası olaraq daha çox tanınır.
çoxları bunu alman qurdu olaraq bilir, lakin alman qurdları ilə uzaqda-yaxından əlaqəsi yoxdur. qanı 100% itlər fəsiləsinə aiddir. qurdlarla qarışığı yoxdur. onsuz da qarışığı olsa bu qədər ağıllı olmazdı btw. wolf-dog, husky və s. kimi qurdlarda az belə olsa əlaqəsi olan itləri öyrətmək çox-çox çətin və zəhmət aparan prosesdir.
k-9 adlı təlimi öyrətmək üçün çox uyğun itdir. polislər, hərbçilər və bir çox dövlət strukturları bu itlərdən çox geniş istifadə edir. az xərclə çox iş, necə deyərlər.
ilk olaraq adından da məlum olduğu kimi, çobanlar üçün sürüyə gözətçilik etmək üçün yaradılmışdılar. lakin, ovçarkaların bu kimi xüsusiyyətlərini görən dövlət orqanları iti daha yaxından izləyir, daha sonra ilk dəfə 1914-cü ildə birinci dünya müharibəsi illərində alman ordusunda mesajlaşma, gözətləmə və sursat daşınmasında istifadə edilmişdir.
bir çox "sub cinsləri" var. bunlardan da ən məşhuru elə alman çoban itlərindən törəmiş belgian shepherd dog, belgian malinois cinsidir. bu itlər də ən az alman ovçarkaları qədər ağıllıdır, lakin bu itlərin ən böyük mənfi cəhəti alman çoban itlərinə nəzərən həddən artıq enerjili olmalarıdır. ona görə hərbçi, polis, fövqəladə hallar kimi yerlərdə işçi deyilsizsə bu it heç məsləhət görülmür. amma mənim alman ovçarkalarından sonra ən xoşuma gələn ikinci it cinsidir.
alman ovçarkaları internetdə əsasən gsd olaraq keçir.
bir digər ən məşhur xüsusiyyəti də arxa tərəfinin alçaq olmasıdır. "pasatkası nə qədər çoxdusa o qədər safqandı qaqa" deyimi çox da məntiqə sığışmasa da, haqlılıq payı da az deyil. sırf bu "pasatka" ucbatından alman çoban itlərinin bir çoxu genetik xəstəlik olan "omba sümüyü çıxığı"ndan əziyyət çəkir. müalicəsi çox asandır(əgər küçük vaxtı 1 aylığından müalicə olunarsa). 1 yaşına çatdıqda isə geri dönülməz vəziyyətlərlə qarşılaşmaq olur. ona görə gsd küçüyü almısınızsa baytarda omba sümüyünü mütləq yoxlatdırmaq lazımdır. qabaq ayaqları isə çox güclü olur. bir çox it cinsi ovunun üstünə dişləri ilə hücum çəkdiyi halda, alman çoban itləri ön ayaqları ilə bəbir kimi ovu tutub, ağzı ilə parçalamağa çalışır. bu da yenə oğruları, cinayətkarları tutmaq üçün bu iti ən ideal cins olmağa yaxınlaşdırır.
rəngləri;
qara alman ovçarkaları bütün rənglər içində ən sağlamı hesab edilir. 15-16 ilə qədər yaşaya bilirlər. sarı-qara-lar common rənglər sayılır. ağ ovçarkalar isə, çox vaxt bir çox genetik xəstəliklərlə dünyaya gəlir, ömürləri 5-6 ildən çox olmur. ovçarkalar qocaldıqca dodaqları da ağarmağa başlayır. əgər küçədə ağzının qıraqları ağarmış alman çoban iti görmüsünüzsə, yanına gedib komandalar verin, necə ağıllı olduqlarını görəcəksiniz.
və ən əsas məsələ. ovçarkalar iki əsas yarımqrupa ayrılır.
(baxma: show line german shepherd dog);
(baxma: working line german shepherd dog).
show line ovçarkalar adından göründüyü kimi, sadəcə görüntü olaraq gözəl olan, itlərin gözəllik yarışmaları üçün istifadə olunan, 1950-lərdə ortaya çıxmış alt cinsdir. daha angular sifət quruluşu, uzun tüklər, daha hündür və yekəpər bədən, 65-70 sm-ə çata bilən boy və ən əsası daha az "ağıl".
bu alt cinsi öyrətmək bir qədər çətindir. təbii ki, məsələn yetkin bir show line gsd ilə yetkin golden retriever arasındakı qədər deyil, daha çox working line, ya da border collie kimi digər einstein sinfi itlərə nisbətdədir bu statistikalar. daha çox tüləyirlər, daha çox yeyirlər və ağır olurlar. amma enerjilərindən heç bir açıq vermirlər şərəfsizlər. ovçarka nerden baksan ovçarka
və gələk mənim ən sevdiyim it cinsi-alt qrupu olan, evimə gətirib bəslədiyim working line gsdlərə. boyları 55-60 sm-ə qədər uzanır, tükləri show line-dan daha qısa olduğu üçün tülədikdə ətraf daha az tükə məruz qalır. hətta və hətta 2 aylığında komanda öyrətmək mümkündür. hür deməsən hürməz, get deməsən getməz, gəl deməsən gəlməz. hətta bir müddət sonra (əgər düzgün öyrətsən) səndən əmr almadan nə oturmaz, nə də durmaz.
working line gsd;
keçən həftə başıma çox absurd iki hadisə gəldi. küçədə məlum iti gəzdirərkən, yanımdan əlində ən az 1 yaş yarımlıq pudel cinsində it gəzdirən qız gəldi keçdi. mən də çox vaxt iti açıb buraxıram otluğa ki, indidən öyrəşsin yanımdan getməməyə. nə isə bunun iti başladı mənim itimə baxıb qulaqlarını şəkləməyə. qız iti nə qədər dartdı, çağırdısa gəlmədi. qaqanız durur mu, uzaqdan itin adını bir dəfə çağırıb "yanıma" deyə komanda verdim. it qaça-qaça gəldi yanıma. qız da hırıldadı orda. itin aşennikini bağlayıb uzaqlaşdım o ucubelərin yanından.
digərində isə həyətdə chow-chow və chihuahua gəzdirən iki qaqaşın itləri mənim itimin üstünə hürə-hürə qaçışdılar. bizim kerata da durur mu, o da bunlara qulaqlarını şəkləyib ciy-ciy səsilə "əü-əü"(guya hürmək istəyir canım benim) eləyirdi. iti bir dəfə yanıma çağıran kimi, quyruğunu, qulağını salıb gəldi yanıma, otur verdim, oturdu. ikimiz də qaqaşları izləyirdik. belə bir uğur hekayəsi. əlavətən "atıl kurt!" komandası öyrədirəm bu aralar, nəticəni sizinlə paylaşacam* swh
nə isə, deməyim odur ki, bu gözəl, ağıllı, sadiq, vəfalı it cinsini sevin. onlardan küçədə gördükdə qorxmayın. ovçarkalar aqressiv it cinsi deyil, ta ki, sizi bir təhlükə mənbəyi olaraq görmədikləri təqdirdə. məhləmizdə də biri var, hər kəs qorxarkən mən gedib yemləyib yanımda gəzdirirəm bu aralar. bəlkə onu əmsal götürüb öz itimi də ona uyğun öyrədərəm kim bilir. iti itin yanına bağlasan xasiyəti bir olar zad. bu mənasız atalar sözünü də kim demişsə, halt etmiş.
bu itlər haqqında deyiləsi dastan qədər söz var, lakin bircə kəlmə, bir insanın ən mükəmməl dostu ola bilər.
hal-hazırda da, ayağımın dibində mən bu entrini yazarkən yatıb, arada bir başını qaldırıb mənə baxır kerata. yerim.
