+5 əjdaha
1. ikinci dünya müharibəsi illərində istehsal olunmuş sovet yüngül bombardmançı təyyarəsi. rus mühəndislərin yaratdığı nadir, tərifə layiq, effektli təyyarələrdəndir. bir qırıcı qədər sürətlə uçur, amma yerdəki hədəflərin məhvi üçün nəzərdə tutulub. beton kimi zirehə sahib olması alman qırıcılarına vurmaq üçün çox az şans verib. dövrün digər yüngül bombardmançısı ju-87 stuka kimi 90 dərəcəlik bucaq altında şığımaq əvəzinə, çəpinə şığıyaraq hədəfə hücum eliyir. müharibə vaxtı bir neçə modifikasiyası istehsal olunmuş və kifayət qədər uğur qazanmış təyyarədir.bir də eyni adlı oyundur. oyunun üstündə daha çox durmaq istəyirəm. 1c kompaniyası tərəfindən təqdim olunan aviasimulyatordur. özündən əvvəl çıxanlardan və sonrakılardan qat-qat üstün olduğunu hesab eliyirəm. səbəb isə fizikasıdır. beləki, oyunda hər təyyarənin özünə məxsus uçuş modeli var, atılan güllələr, mərmilər və bombaların uçuş traektoriyası küləkdən, hündürlükdən və təyyarənin öz sürətindən asılıdır. məsələn düşmən təyyarəsinə aşağıdan hücum eliyəndə vurduğunuz zərər ilə yuxarıdan şığıyarkən vurduğunuz zərər çox fərqlənir. hər təyyarənin özünə məxsus zədələnmə modelləri də var. və bunlar təyyarələrin real konstruksiyasına nəzərən işlənib hazırlanıb. məsələn bir ağır bombardmançıya gövdədən istədiyiniz qədər güllə səpə bilərsiniz çətin ki, bir təsiri ola. amma kiçik çaplı pulemyotdan belə mühərrikin radiatoruna güllə dəysə mühərrik alışmağa başlayır və ya necə deyərlər oborotu* round per minut düşür. başqa bir misal: alman messerşmidt qırıcılarında pilot oturacağının arxa tərəfində və qanadların dibində yanacaq çənləri yerləşir və bunlar çox zəif zirehləniblər. qısa amma davamlı güllə selinə tutmaq ani olaraq alışmağına səbəb olacaq. bir də toxunmaq istədiyim özəllik kütlə məsələsidi. məsələn təyyarənizdə 400 kg ağırlığında bomba yükünüz varsa onları buraxan kimi təyyarənizdəki dəyişilkliyi hiss eləmək olur. ağır yük uçuş modelini ciddi olaraq dəyişdirir. bir də hər təyyarənin gövdəsinin quruluşu, çəkisi, mühərrikinin gücü ona xüsusi özəlliklər qazandırır. məsələn adətən sovet təyyarələri inanımaz dərəcədə yaxşı manevr qabiliyyətinə sahib olur. alman təyyarələrinin isə vertikal qalxma sürəti digər bütün təyyarələrdən üstündü. misal üçün bir alman messerşmiti* bf109 ilə rus lavkasını* la-5 qarşılaşdıraq. yeni başlayan öz təyyarəsinin xüsusiyyətindən xəbərsiz olan alman pilotu rus təyyarəsi ilə manevr müharibəsinə girəcək və onun "quyruğuna oturmağa" çalışacaq və böyük ehtimal uduzacaq. ancaq biraz təcrübəli alman pilotu qarşılaşma başlayan kimi kiçik bir bucaqla yüksəyə qalxmağa başlayır. təbii ki, rus təyyarəsi də onun arxasınca qalxmağa başlayır. aydın məsələdi ki, yüksəyə qalxdıqca hər iki təyyarə sürət itirəcək getdikcə yacaşlayacaqlar. ancaq ilk olaraq rus təyyarəsi "büdrəməyə" başlayacaq və daha yüksəyə çıxa bilməyəcək. alman təyyarəsi isə bu vaxt sürət yığmağa davam eliyəcək və bir müddət sonra aralarında ciddi bir yüksəklik yəni enerji fərqi yaranacaq. burda pilotların "boom-zoom" dedikləri taktika başlayır. alman yüksəklikdən rusun üstünə şığıyır aşağı düşdükcə sürəti artır, potensial enerjisi kinetik enerjiyə çevrilir. vurmağa cəhd eliyir, əgər alınmasa artıq yenidən yüksəyə çıxmaq üçün kifayət qədər sürəti yəni kinetik enerjisi var. YEnidən yüksəyə çıxaraq bunu potensial enerjiyə çevirir. bütün bu vaxt ərzində rus təyyarəsi sürətini bərpa eləməyə, almanın aşağı-yuxarı şığıyaraq elədiyi "rəqslərini" izləməyə, təkrarlamağa çalışır amma alınmır. bu proses çox güman ki, rus təyyarəsinin vurulmasına qədər davam eliyir.
ümumi olaraq oyun olduqca maraqsızdır. çünki adicə təyyarəni yerindən düzgün götürmək günlərlə məşq tələb eliyir. onu endirə bilmək isə aylarla vaxtınızı alacaq. hollywood filmlərindəki kimi qəhrəmanlıqlar, tək başına düşmən ərazisini dağıtmaq kimi şeylər yoxdu burda. bəzən tapşırıq üçün 30-35 dəqiqə düşmən ərazisinə qədər uçmaq lazım olur. bu qədər uçuşdan sonra hava hücumundan müdafiə toplarının mərmisinə tuş gələrək yerə çırpılmaq kefinizə soğan doğraya bilər. bundan başqa grafika heç də yaxşı şeylər vəd eləmir. alışdığımız rəngarəng effektlər burda yoxdu. oyunu fasilələrlə 3 ildən çox oynamışam. yuxarıda sadaladığım bütün zəif cəhətlərinə baxmayaraq əminliklə ən çox bəyəndiyim oyundur deyə bilərəm. döyüşün qızğın vaxtında gözünün qabağında iki düşmən təyyarəsinin toqquşması, gəmilərə hücum zamanı üstünə gələn mərmi selindən sağ qurtula bilmək, komanda yoldaşının sənin "quyruğundakı" düşməni təmizləməsi, düşmən patrul təyyarələrinin diqqətini öz bombardmançılarından yayındırmağı bacarmaq və başqa saysız-hesabsız gözəl anları mənə yaşatdığı üçün 1c kompaniyasına minnətdaram. həqiqətən oyunun üstündə çox böyük əmək var, əziyyət çəkiblər hər xırda detal üstündə. fizikası bu qədər real olan ikinci bir oyun tanımıram.
bu təyyarənin özü:
(youtube: 
)
)bu da oyun:
(youtube: )
)