əlavə dəyər vergisi
2,884 | 2 | 19
əjdahalar googlla
azərbaycan gömrüyünün mafiozları - ədv - vat - xarici onlayn mağazalardan alınan mallara görə əlavə ədv ödənilməsi - 16 dekabr 2016 vergi məcəlləsində dəyişikliklər
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Məsələn, bir şəxs digər bir şəxsdən 1000 manat dəyərində mal alır və daha sonra həmin malı 1200 manat məbləğinə satır. Bu halda ƏDV üçün vergiyə cəlb edilən məbləğ məhz malın dəyərinə əlavə edilmiş 200 (1200-1000) manatdır. Bir növ mala əlavə dəyər qazandırılır, və həmin qazandırılan əlavə dəyərdən vergi tutulur.
Artıq bir ilə yaxın yaxındır ki, alışveriş zamanı ədv-yə cəlb olunan malların satışında ədv-nin 10% faizi ödəyiciyə qaytarılır. Hökumət bunu vətəndaşın qara qaşına, qara gözünə görə etmir. Onsuz Ədv son istehlakçıdan tutulan vergidir, yəni vətəndaşdan pulu alır, onun 10%-da qaytarır. Sadəcə bunu etməkdə əsas məqsəd vətəndaşları alış veriş edərkən çeki almağa təşviq etməkdir. Bu yol vergidən yayınma hallarını xeyli miqdarda azaldır. Bir növ hökumət sahibkarlarla mübarizəyə vətəndaşları da cəlb edir.
Mahiyyət etibari ilə sadə mexanizmə malik olduğu görünsə də, hesablama və ödənilmə mexanizmi yuxarıda göstərilən misaldakı kimi sadə deyildir.
Belə ki, ƏDV ödəyicisi olan şəxslər üzərində nəzarəti təmin etmək, vergidən yayınma hallarının qarşısını almaq və ƏDV yükünün daşıyıcısını dəqiq müəyyən etmək məqsədilə, ƏDV-nin hesablanması zəncirvari xarakter daşıyır.
Daha yaxşı başa düşmək üçün ƏDV-nin hesablanması və ödənilməsi ilə bağlı prosedurlara mərhələləli şəkildə nəzər salmaq daha məqsədəuyğun olar. Bu prosedur mürəkkəb sistemə malik olsa da, çalışacam ki, bacardığım qədər sadə izahla başa salım.
ilk öncə qeyd edim ki, Vergi Məcəlləsinə əsasən ƏDV-nin dərəcəsi 18 faiz olduğundan, Azərbaycan ərazisində mal satılan və idxal olunan zaman həmin malın və idxalın dəyərindən 18 faiz dərəcə ilə ƏDV hesablanmalıdır.
Məsələn, bir şəxs digər şəxsə 1000 manat dəyərində mal təqdim edir. Bu zaman malı təqdim edən şəxs (satıcı) 180 manat məbləğində (1000x18%) ƏDV hesablanmalıdır.
Eyni zamanda satıcı sadəcə malın dəyərini deyil, həmin malın dəyərinə münasibətdə hesablanmış ƏDV məbləğini də alır.
Məsələn, A MMC B MMC-yə 1000 manat dəyərində mal satır. Bu zaman satıcı (A MMC) alıcıdan (B MMC-dən) həm 1000 manat malın dəyərini, həm də 180 manat ƏDV-ni (1000 x 18%), ümumilikdə 1180 manat ödənişi tələb edir.
Habelə ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyatdan keçmiş alıcı malı alan və idxal edən zaman malın dəyəri ilə yanaşı ödədiyi ƏDV-ni, son istehlakçı olduğu hal istisna olmaqla, büdcədən geri tələb etmək hüququna malikdir. Bu vergi qanunvericiliyində “əvəzləşdirmə” adlandırılır.
Məsələn. yuxarıda göstərildiyi kimi B MMC A MMC-dən 1000 manat dəyərində mal almış və bunun müqabilində satıcıya malın dəyərini (1000 manat) və ona müvafiq ƏDV-ni (180 manat) ödəmişdir. Bu halda, alıcı B MMC malı alarkən ödədiyi 180 manat ƏDV-ni daha sonra büdcədən geri tələb etmək (əvəzləşdirmək) hüququna malikdir. Bu zaman B MMC son istehlakçı olmadığına görə ƏDV vergisindən azad olmuş sayılır. Çünki ƏDV istehlak vergisi hesab edildiyindən onun faktiki ödəyicisi istehlakçı hesab edilir. Başqa sözlə desək, malın, xidmətin və işin son istehlakçısı ƏDV-nin ödəyicisi, hesab edilir və mal alarkən ödədiyi ƏDV-ni büdcədən tələb etmək (əvəzləşdirmək) hüququ olmur. Son istehlakçıdan öncəki malın, xidmətin və işin alıcıları isə ƏDV-nin son istehlakçıdan tutulmasına xidmət edən vergi agenti qismində çıxış edir və onlar büdcədən ödədikləri ƏDV məbləğini geri tələb edə bilirlər.
Yuxarıda qeyd olunanları nəzərə alaraq, aşağıdakı əməliyyat üzrə A MMC, B MMC və C MMC-in may ayı üzrə ƏDV öhdəliyini müəyyən edək:
A MMC B MMC-dən may ayında 1000 manat dəyərində mal almış və daha sonra həmin malı may ayında 1200 manat dəyərində C MMC-yə satmışdır. C MMC isə həmin malı şəxsi məqsədləri üçün istifadə etmişdir. Buranı diqqətlə oxusaz, ƏDV mexanizmini rahat başa düşə biləcəksiniz.
ilk öncəgöstərilənlərə əsasən hər iki satış üzrə ƏDV məbləğini hesablayırıq:
1000 x 18% = 180
1200 x 18% = 216
Bu o deməkdir ki, A MMC B MMC-dən 1180 manat (1000 180), B MMC isə C MMC-dən 1416 manat (1200 216) ödəniş almışdır.
Daha sonra əvəzləşdirilməli (büdcədən tələb edilməli) ƏDV-nin məbləğini müəyyən edilir. B MMC mal alarkən 180 manat ödədiyindən həmin məbləği əvəzləşdirmək hüququna malikdir. C MMC isə malı şəxsi məqsədləri üçün istifadə etdiyindən son istehlakçı hesab edilir və bu səbəbdən mal alarkən ödədiyi 216 manat ƏDV məbləğini əvəzləşdirmək hüququna malik deyil.
Beləliklə, yuxarıdakı misalda Ədv öhdəlikləri belə olur:
Hər hansı əvəzləşdirməli ƏDV məbləği olmadığından və 1000 manat satışdan hesablanmış ƏDV-nin məbləği 180 manat təşkil etdiyindən, A MMC-nin ƏDV öhdəliyi 180 manat təşkil edir.
Əvəzləşdirilməli ƏDV məbləği 180 manat (A MMC-dən aldığı mala görə), hesablanmalı ƏDV məbləği isə 216 manat (C MMC-yə satıdğı mala görə) olduğundan, B MMC-nin ƏDV öhdəliyi 36 manat (216-180) təşkil edir.
Son istehlakçı kimi əvəzləşdirmə hüququ olmadığından və hər hansı satış həyata keçirmədiyindən (aldığı malı öz şəxsi məqsədləri üçün istifadə etdiyindən) C MMC-nin dövlət büdcəsi qarşısında hər hansı ƏDV öhdəliyi yaranmır.
üzv ol