1. bu yazını keçən ay bloqumda yazmışdım. burdada yazımm dedim. axotuvuz varsa oxuyun

olimpiya oyunları, və ya qısaca olimpiyadalar, dörd ildə bir keçiriən geniş əhatəli bir idman yarışıdır.. dünya çapında idmançı, jurnalist, idman adamı və azərkeşlərin qatılması ilə keçirilən olimpiyadalar insanlar və ölkələr arası sülhün gerçəkləməsini hədəf tutur.




antik forması qədim yunanıstanda oynanılan oyunlar fransız soylusu pierre de fredy, baron de coubertin tərəfindən 19-cu əsrin sonlarında modernləşdirilmişdir.
olimpiyada oyunlarının yay idmanlarını içərən və daha yaxşı bilinəni olan yay olimpiydaları, 1896-cı ildən bəri dünya müharibələri istisna olmaqla hər 4 ildən bir keçirilmişdir. qış olimpiya oyunları isə 1924-ci ildən oynanmağa başlanmışdır və 1994-cı ildən yay oyunlarının keçirildiyi illərdəniki il sonra keçirilməktədir
antik olimpiyadalar

antik olimpiyada oyunlarının ilk olaraq harada və nə zaman başlandığına aid dəqiq bir bilgi yoxdur ancaq hesabsız rəvayət və mifologiyalar var.bunlardan birinə görə oyunlar,olimpiya kralı və peloponnisosa adını verən qəhrəman olan pelopsa qurbanların kəsildiyi vaxt ərzində doğmuşdur.xristian yunan düşünürü titus flavius clemensə görə isə bu oyunlar pelopsun ruhuna sunulan hədiyyələrdan başqa bir şey deyildir.
bir başqa rəvayətə görə isə mifolojik qəhrəman heraklın olimpiyada bu tip oyuna qatılaraq qazanmasının nəticəsində bu oyunların hər dörd ildən bir ənənəvi olaraq yenilənməsini istədiyi istiqamətindədir. bir başqa mif bunun zeus tərəfindən titan kronosa qarşı aldığı məğlubiyyət sonrasında qoyulduğunu deyir. dəyişik qaynaqlarda bunun elis kralı ifitosun miladdan əvvəl 9-cu əsrdə xalqını böyük bir müharibənin içinə düşməktən xilas etməsi üçün pythiyaya gedərək ona danıştığını, kahinin isə ona tanrılar şərəfinə oyunlar düzənləyərək tanrıların məmnuniyyətini qazanmasını məsləhət gördüyü keçər. bunun nəticəsində ifitos bu oyunları düzənləməyə başlar və spartalı düşmənlərinin bu oyunlar ərzində onlara hücüm etməməsini təşkil edir. oyunlar tanrıların yaşamaqda olduğuna inanılan olimpiya dağında keçirilir və adını da bu dağda keçirilməsindən dolayı alır. ancaq kökəni nə olursa olsun olimpiyada oyunlarının antik yunanıstanda eleusis sirrlərinin yanında keçirilən ən böyük iki "dini" mərasimdən biri olduğu dəqiqdir.
1892 - də paris sorbonne universitetindəki bir danışı sırasında fransız baron pierre de coubertin beynəlxalq idman təşkilatına fikrini məsləhət gördüyü deyilir. coubertin, 1870-71 illərindəki fransa-almaniya müharibəsindəki fransanın uduzması səbəbini ölkədə fiziki təhsilin verilməməsi olduğu yönündə idi. idman təhsilini və idman idarələrini gücləndirərək ölkədə idmanı genişlətərək, idmandakı rəqabətin gerçək müharibələri qoruya biləcəyini müdafiə edirdi. 23 iyul 1894 - də coubertin öndərliyində beynəlxalq olimpiyada komitəsi 13 ölkə və 79 təmsilci ilə ilk dəfə toplandı və olimpiyada oyunlarının yenidən təşkil olunmasına və ilk olimpiyadaların 1896 - cı ildə afinada təşkil olunmasına qərar verdi. ilk modern olimpiyadalar beynəlxalq olimpiyada komitəsi himayəsində afinada 1896 - cı ildə keçirildi. bu olimpiyadalarda 14 ölkədən 241 idmançı qatıldı və 43 yarışda rəqabət apardılar. yunan hökuməti oyunların keçirilməsi üçün zappas və qohumu konstantinos zappasa güvənirdi və bu güvəni olimpiyada oyunlarını finans edərək istifadə etdilər. iş adamı george averoff da panathinaiko stadionunun təmir xərlərini üstləndi. yunan hökuməti isə biletlər və xatirə pulları satışından gəlir əldə etmişdir.

yunan xalqı və hökuməti olimpiyadaların təşkil olunmasından məmnun idilər və olimpiyada oyunlarının qalıcı olaraq afinada keçirilməsi görüşü bir çox idmançı tərəfindən paylaşıldı. beynəlxalq olimpiyada komitəsi isə bu istəyi qəbul etmədi və yarışın beynəlxalq bir ad qazanması məqsədi ilə ikinci olimpiyadanın parisdə keçirilməsinə qərar verdi. olimpiya oyunlarının ideallarının təmsili üçün sembollar istifadə edildi. ən çox bilinən olimpiyat sembolu içinə keçmiş fərqli rənglərdəki halqalardır. beş iç-içə halqa 5 qitəni (amerika, afrika, asiya, avustralya,avropa) təmsil edirdi. 5 qitədən ölkənin qatıldığı ilk olimpiyat isə 1912 yay olimpiyadları idi. seçilən bu rənglərdən ən az biri hər ölkənin bayrağında var idi. olimpiyada bayrağı 1914 - də qəbul edildi və 1916 - dakı olimpiyadalarda istifadə edildi. anaq 1916 olimpiyadaları 1 - ci dünya müharibəsi nədəni ilə keçirilməyincə,bayraq ilk dəfə 1920 yay olimpiyadalarında istifadə olundu.

olimpiyadların sloqanı 3 sözlük layınca ifadədir: citius, altius, fortius. "daha sürətli, daha yüksək, daha güclü" mənasına gələn ifadə idmançının birinci olmağı deyil, elindən gələnin ən yaxşısını etməsini ifadə edər. sloqanın bir digər mənasıda budur: "ən önəmlisi qazanmaq deyil, iştirak etməkdir". sloqan pierre de coubertin məsləhəti ilə 1894 - ci ildə be\eynəlxalq olimpiyada komitəsinin quruluşuyla bərabər qəbul edildi.
hər olimpiyada oyununun əvvəlində tədbirlə olimpiyat alovu yandırılır və bitişə qədər yanar. olimpiyada məşəli antik vaxtlarda olduğu kimi günümüzdə də yunanıstanın olimpos dağında günəş işiğı köməyi ilə yandırılıq. yandırılan məşəl olimpiyadanın keçirilicəyi yerə qədər ölkə-ölkə gəzdirilir və olimpiyada açılış mərasimində olimpiyad alovu bu məşəl ilə yandırılır. olimpiyada alovu ilk olaraq 1936 yay olimpiyadalarında isifadə olunur.
olimpiyada maskotu, ev sahibi ölkənin mədəni dəyərlərini yansıdır və ümumən bir heyvan və ya insan fiqurudur. olimpiyat maskotu ilk olaraq 1968 yay olimpiyadalarında istifadə olundu. olimpik maskotlar arasında ən məhşuru 1980 yay olimpiyadalarında istifadə olununan "misha"-dır.